Odliczenia związane z nabyciem samochodów

Ograniczenia powyższe dotyczą również podatników wytwarzających samochody we własnym zakresie. W tym przypadku fakt, iż podatnikowi nie przysługuje pełne prawo do odliczenia oznacza, iż podatnik ten może odliczyć 50% podatku naliczonego w związku z nabyciem części składowych lub usług wykorzystanych do wytworzenia przez podatnika samochodów, nie więcej jednak niż 5.000 zł dla jednego samochodu.

W jaki sposób ustalić czy podatnikowi przysługuje pełne czy tylko częściowe prawo do odliczenia?

Częściowe tylko prawo do odliczenia przysługuje zawsze podatnikom nabywającym samochody osobowe (czyli sytuacja tych podatników w porównaniu z poprzednio obowiązującymi przepisami jest korzystniejsza). W przypadku samochodów innych niż osobowe decydujące znaczenia ma dopuszczalna ładowność pojazdu. Pełne prawo do odliczenia przysługuje wyłącznie nabywcom samochodów o dopuszczalnej ładowności równej lub większej od ustalonej według następującego wzoru:
DŁ = 357 kg + n x 68 kg
gdzie:

DŁ - oznacza dopuszczalną ładowność,
n - oznacza ilość miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy.

Przykład 1:

Podatnik nabył samochód ciężarowy o dopuszczalnej ładowności 625 kg.

W samochodzie tym znajduje się 5 miejsc siedzących. W związku z tym dopuszczalna ładowność ustalona według wzoru wynosi:

357 kg + 5 x 68 kg = 697 kg

Tym samym podatnik nabywający powyższy samochód nie ma prawa do pełnego odliczenia (może odliczyć tylko wskazaną powyżej część tego podatku).

Przykład 2:

Podatnik nabył samochód ciężarowy o dopuszczalnej ładowności 495 kg. Samochód ten posiada 2 miejsca siedzące. Dopuszczalna ładowność ustalona według powyższego wzoru wynosi:

357 kg + 2 x 68 kg = 493 kg

W konsekwencji podatnik może odliczyć podatek naliczony przy nabyciu samochodu w całości.

Dopuszczalną ładowność pojazdu można ustalić na podstawie dowodu rejestracyjnego. Czy oznacza to, że obecnie nie jest konieczne posiadanie homologacji?

Nie. Nadal konieczne jest posiadanie takiej homologacji. Przepisy ustawy stanowią, iż dopuszczalna ładowność pojazdów oraz ilość miejsc (siedzeń) niezbędna do skorzystania ze wzoru określona jest na podstawie wyciągu ze świadectwa homologacji lub odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji.

W przypadku pojazdów, które w wyciągu ze świadectwa homologacji lub w odpisie decyzji, o której mowa powyżej, nie mają określonej dopuszczalnej ładowności lub ilości miejsc, uznaje się je za samochody osobowe. W związku z powyższym pojawiła się wątpliwość, czy pełne prawo do odliczenia przysługiwać będzie podatnikom nabywającym ciągniki siodłowe (pojazdy te nie mają określanej dopuszczalnej ładowności). Na szczęście dla podatników, Minister Finansów w urzędowej interpretacji przepisów uznał, że w tym wypadku fakt ten nie ma znaczenia dla realizacji prawa do pełnego odliczenia - podatnicy nabywający ciągniki siodłowe mogą odliczyć pełną kwotę podatku naliczonego.

Czy od zasad wskazanych wyżej przewidziane zostały wyjątki?

Tak, przepisy ustawy przewidują trzy sytuacje, gdy dopuszczalna ładowność pojazdów nie ma znaczenia dla oceny prawa do odliczania podatku. Dotyczy to:

1. przypadków, gdy odsprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie na podstawie umowy leasingu tych samochodów (pojazdów) stanowi przedmiot działalności podatnika,
2. pojazdów specjalnych - jeżeli z wyciągu ze świadectwa homologacji lub z odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym, wynika, że jest to pojazd specjalny,
3. pojazdów samochodowych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą (a więc autobusów w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym) - jeżeli z wyciągu ze świadectwa homologacji lub z odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym, wynika takie przeznaczenie.

We wszystkich tych przypadkach podatnikom przysługuje zawsze pełne prawo do odliczenia.

Czy mogę odliczyć pełną kwotę podatku w przypadku wykupu samochodu będącego przedmiotem leasingu?

    Tylko wówczas, gdy spełnione są ogólne warunki uprawniające do pełnego odliczenia podatku. Należy podkreślić, że w przypadku wykupu samochodu będącego przedmiotem umowy leasingu nie ma znaczenia fakt rejestracji zawartej przed 20 kwietnia 2004 r. umowy leasingu w urzędzie skarbowym. Uprawnienie do odliczania pełnych kwot podatku naliczonego na fakturach dokumentujących raty leasingowe (w przypadku samochodów nieposiadających dopuszczalnej ładowności uprawniającej od 1 maja 2004 r. do pełnego odliczenia) nie dotyczy wykupu samochodów będących przedmiotem leasingu.

Czy sprzedaż używanego samochodu podlega opodatkowaniu?

   To zależy. Opodatkowaniu (stawką 22%) zawsze podlega sprzedaż samochodów nabytych przed 1 maja 2004 r. w stosunku do którego przysługiwało prawo do odliczenia oraz samochodów nabytych od tego dnia w stosunku do których przysługiwało pełne prawo do odliczenia.

W przypadku pozostałych samochodów (a więc nabytych przed 1 maja 2004 r. w stosunku do których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia, jak również nabytych od tego dnia w stosunku do których podatnikowi przysługiwało częściowe prawo do odliczenia) o tym czy sprzedaż będzie opodatkowana decyduje status samochodu jako towaru używanego. Aby samochód mógł zostać uznany za używany musi być używany przez dokonującego sprzedaży podatnika przez okres co najmniej pół roku. Status samochodu jako towaru używanego skutkuje zwolnieniem sprzedaży samochodu od podatku.

Uwaga!

Na gruncie przepisów VAT funkcjonują dwie definicje towarów używanych. Pierwsza, o której mowa powyżej, ma zastosowanie w przypadku zwolnienia od podatku dostawy towarów używanych. Drugą definicją jest definicja wykorzystywana dla potrzeb szczególnego sposobu opodatkowania marżą.

Jestem podatnikiem wykonującym wyłącznie czynności zwolnione od podatku. Czy sprzedaż przeze mnie wykorzystywanego w działalności gospodarczej samochodu używanego podlega opodatkowaniu?

Najprawdopodobniej nie.

Sprzedaż towarów używanych (np. samochodów) przez podatników innych niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni (np. podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od podatku czy podatników zwolnionych podmiotowo od podatku) w większości przypadków korzysta ze wskazanego w poprzednim pytaniu zwolnienia od podatku dostawy towarów używanych. W ogromnej większości przypadków podatnikom tym przy nabyciu samochodu nie przysługiwało bowiem prawo do odliczenia podatku.

Jak udokumentować sprzedaż używanego samochodu?

Zakładając, że sprzedaż samochodu dokonywana jest przez podatnika uprawnionego do wystawiania faktur (a więc podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny) wskazać należy, że dokumentacja sprzedaży następuje zawsze w drodze wystawienia faktury. Dotyczy to zarówno przypadków, gdy sprzedaż jest opodatkowana, jak i przypadków, gdy sprzedaż korzysta ze zwolnienia od podatku (jako dostawa towaru używanego).

W przypadku dokumentowania sprzedaży samochodów używanych przez podatników nieuprawnionych do wystawiania faktur (np. podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego czy podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od podatku) wystawiane są rachunki.

Czy nabywca używanego samochodu może odliczyć podatek VAT z otrzymanej faktury?

Tak, ale pod warunkiem, że sprzedaż używanego samochodu była opodatkowana. Tylko bowiem wtedy faktura otrzymana przez nabywcę zawiera podatek VAT. Faktura dokumentująca zwolnioną od podatku sprzedaż samochodu osobowego nie zawiera podatku, a więc brak jest podatku do odliczenia. Tym bardziej nie ma możliwości odliczenia podatku z rachunku otrzymanego od podatnika nieuprawnionego do wystawiania faktur.

Pamiętaj, że:

• minimalna dopuszczalna ładowność uprawniająca do pełnego odliczenia jest wspólna dla pojazdów o tej samej ilości siedzeń. I tak:
  1. dla samochodu 2-osobowego wynosi ona 493 kg,
  2. dla samochodu 3-osobowego wynosi ona 561 kg,
  3. dla samochodu 4-osobowego wynosi ona 629 kg,
  4. dla samochodu 5-osobowego wynosi ona 697 kg,
  5. dla samochodu 6-osobowego wynosi ona 765 kg. 

Podstawa prawna:

• art. 43 ust. 1 pkt 2, art. 43 ust. 2 pkt 1 oraz art. 86 ust. 3-5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 54, poz. 535),
• § 8 ust. 1 pkt 5 oraz 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 97, poz. 970).