Odszkodowanie od władzy publicznej, czyli o odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych

Z dniem 1 września 2004 r. wchodzi w życie istotna nowelizacja kodeksu cywilnego. W sposób o wiele bardziej szczegółowy została uregulowana odpowiedzialność za szkodę, jaka została wyrządzona przy wykonywaniu władzy publicznej. Możliwość dochodzenia odszkodowania z tego tytułu gwarantuje nam bowiem artykuł 77 Konstytucji RP. Nowelizacja dostosowała w tym zakresie brzmienie kodeksu cywilnego do Konstytucji.

Do czyich działań powodujących szkodę ma zastosowanie nowelizacja?

Już projekt zakładał, iż przez działania organów władzy publicznej należy rozumieć działania szeroko rozumianego „personelu” działającego w imieniu lub na rzecz tych organów. Poza tym należy pamiętać, iż działanie wyrządzające szkodę powinno mieć źródło w wykonywaniu funkcji władczych.

Tak więc w przypadkach, gdy działanie bądź zaniechanie urzędnika było przyczyną szkody, jaką ponieśliśmy (np. nie został dotrzymany termin) możemy domagać się z tego tytułu odszkodowania. Warunkiem jest, by szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza przy wykonywaniu powierzonych mu czynności. Ponadto zachowanie funkcjonariusza (urzędnika) musi kwalifikować się jako bezprawne.

Odszkodowania należy dochodzić w postępowaniu przed sądem cywilnym. Roszczenie o odszkodowanie przysługuje zarówno w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności wydanej decyzji, jak i wtedy, gdy organ administracji publicznej nie może uchylić decyzji, mimo istniejących wad, i stwierdza jedynie, że została ona wydana z naruszeniem prawa.

Co jeszcze jest działaniem bezprawnym w rozumieniu nowelizacji?

Bezprawnym działaniem jest także wydanie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, a bezprawnym zaniechaniem - niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa. Jednak odpowiedzialność za bezprawną działalność legislacyjną lub bezczynność legislacyjną dotyczy jedynie "stanów prawnych" powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, czyli przed 1 września 2004 r.

Kiedy można żądać naprawienia szkody z powodu wydanego aktu prawnego?

Odszkodowania za bezprawną działalność legislacyjną lub bezczynność legislacyjną można żądać dopiero po orzeczeniu przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności przepisów danego aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Jeżeli natomiast szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.

Pamiętaj, że:

• Wina funkcjonariusza państwowego lub samorządowego nie ma znaczenia dla odpowiedzialności, jaką ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Warunkiem odpowiedzialności jest bezprawność działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej i fakt powstania szkody.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004 r., Nr 162, poz. 1692).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.