Odzyskaj zasiłek opiekuńczy!

4.4.2007

Czego dotyczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego?

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 6 marca 2007 r. uznał, że osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny. Trybunał orzekł bowiem, iż art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w części, w jakiej zawiera słowo "obowiązkowo", jest niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Zobacz też: Wyrok korzystny dla dobrowolnie ubezpieczonych

W związku z tym wyrokiem Departament Świadczeń Krótkoterminowych Centrali ZUS przygotował wytyczne obowiązujące przy jego realizacji tego orzeczenia i opublikował je na swoich stronach internetowych. Poniżej wskażemy te zasady mające zastosowanie przy realizacji wyroku TK.

Od kiedy prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje dobrowolnie ubezpieczonym?

Od daty opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, tj. od 16 marca 2007 r. prawo do zasiłku opiekuńczego nabywają również ubezpieczeni, którzy są objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, w tym m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, i osoby z nimi współpracujące.

Komu przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny?

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego stosuje się zgodnie z jego literalnym brzmieniem, co oznacza, że osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nabywają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny. Niezależnie więc od tego, czy ubezpieczony jest:

pracownikiem,
osobą prowadzącą działalność gospodarczą czy
zleceniobiorcą

- jeśli dostanie od lekarza zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem do lat 14 czy też innym chorym członkiem rodziny, ZUS będzie musiał mu wypłacić zasiłek opiekuńczy.

Kto nie nabył prawa do zasiłku opiekuńczego?

Nie mają natomiast prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia lat 8 w przypadkach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tj.:

nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

A co, jeśli ZUS już odmówił zasiłku?

Ubezpieczeni, którym przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego odmówiono prawa do zasiłku opiekuńczego, mają prawo dochodzenia wypłaty zasiłku.

Na podstawie art. 83a ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w sprawach zakończonych decyzją ostateczną, od której nie zostało wniesione odwołanie do sądu, ma zastosowanie przepis art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego. Na podstawie tego przepisu osobom, które wystąpią z wnioskami o wypłatę zasiłku opiekuńczego w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego tj. do 16 kwietnia 2007 r., prawo do tego zasiłku będzie ustalone ponownie.

W sprawach, które zostały zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu, ma natomiast zastosowanie przepis art. 401¹ oraz art. 407 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami, prawo do zasiłku opiekuńczego należy ustalić ponownie, jeżeli z wnioskiem w tej sprawie ubezpieczony wystąpi w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. do 16 czerwca 2007 r. W tych przypadkach prawo do zasiłku opiekuńczego będzie ustalone ponownie za okres od dnia 1 września 1999 r., tj. od daty obowiązywania ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r., gdyż ustawa od początku jej obowiązywania nie przewidywała prawa do zasiłku opiekuńczego dla osób podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W razie zgłoszenia przez ubezpieczonego wniosku po upływie wymienionych wyżej terminów, prawo do zasiłku opiekuńczego za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie może zostać ustalone ponownie.

A co, jeśli wcześniej jeszcze nie występowano o zasiłek opiekuńczy?

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma zastosowanie także do ubezpieczonych, którzy przed dniem ogłoszenia wyroku nie występowali z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego i w związku z tym w ich sprawie nie była wydawana przez ZUS decyzja. Jeśli ubezpieczony przedłoży niezbędne dokumenty potwierdzające niemożność wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki za okres przed 16 marca 2007 r., prawo do zasiłku opiekuńczego będzie ustalone z uwzględnieniem art. 67 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. Data ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego będzie potraktowana jako dzień, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia o zasiłek opiekuńczy. W takim przypadku wypłata zasiłku opiekuńczego nastąpi za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli wniosek w tej sprawie zostanie zgłoszony przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia wyroku, tj. do 17 września 2007 r.

Czy należą się odsetki?

Niestety, wypłata zasiłku opiekuńczego nastąpi, zgodnie z art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, bez odsetek.

Podstawa prawna:

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2007 r., sygn. akt P 45/06 (Dz. U. z dnia 16 marca 2007 r. Nr 47, poz. 318);
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2005 r., Nr 31, poz. 267, ze zm.)

por.: www.zus.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl