Plan spłaty wierzycieli upadłego konsumenta

Kiedy sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego konsumenta?

Zazwyczaj najpierw dłużnik niebędący przedsiębiorcą zostanie zlicytowany (tj. przeprowadzona zostanie likwidacja masy upadłości i zaspokojenie wierzycieli z funduszów masy upadłości), a dopiero potem może otrzymać harmonogram spłat dalszych długów, na które nie wystarczyło pieniędzy z likwidacji masy upadłości. Sąd może ustalić mniej korzystne dla niego zasady spłaty niż planował dłużnik. Nowe przepisy dają jednak wiele przywilejów dłużnikowi, których wcześniej nie miał. Chodzi o rozłożenie spłaty długu w czasie - do 5 lat - co jest istotne, jeżeli zobowiązanie powstało np. w spółdzielni mieszkaniowej, która nie musi zobowiązania rozłożyć na raty tak jak bank.

Po sporządzeniu ostatecznego planu podziału funduszów masy upadłości, nie wcześniej jednak niż po opuszczeniu przez upadłego konsumenta jego domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład masy upadłości, sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, określającego w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż 5 lat, upadły jest obowiązany spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego, po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, zostanie umorzona. W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia. Rozwiązanie to powinno chronić prawa wierzycieli. Zakres spłat będzie zależeć od możliwości zarobkowych dłużnika, wysokości niezaspokojonych wierzytelności i realności ich zaspokojenia.

Jeżeli upadły nie wyprowadzi się z domu czy mieszkania wchodzącego w skład masy upadłości, to sam zablokuje sobie możliwość oddłużenia. Dopiero bowiem po opuszczeniu przez niego mieszkania bądź domu sąd będzie mógł wydać postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli.

Jak sąd orzeka o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego konsumenta?

O ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego sąd orzeka na wniosek upadłego, po przeprowadzeniu rozprawy, o której terminie zawiadamia wszystkich wierzycieli. Ustawa nie wyklucza wpływu wierzycieli na zakres zaspokojenia ich przez dłużnika. Możliwość taką stwarza przez przyznanie wierzycielom prawa do żądania zaspokojenia ich w większym zakresie niż o to wnosi upadły. Na tym etapie postępowania dłużnik może proponować sądowi, ile pieniędzy co miesiąc przeznaczy na spłatę długów oraz by część długów sąd umorzył. Sąd nie jest związany wnioskiem upadłego co do treści planu spłaty wierzycieli i może ustalić warunki spłaty bardziej korzystne dla wierzycieli, jeżeli zażąda tego wierzyciel. Przy orzekaniu sąd bierze tu pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Jeżeli więc po sprzedaniu całego majątku upadłego i w ostateczności nawet jego mieszkania nie ma wystarczających środków, żeby spłacić wszystkie jego długi, można negocjować z sądem oraz wierzycielami plan spłat pozostałej części długów w ratach. Maksymalny okres, po jakim spłata długów w ratach powinna być zamknięta, to 5 lat, ale w niektórych przypadkach sąd może przedłużyć ten okres nawet do 7 lat.

Przykład:

• Sąd, ustalając kwoty comiesięcznych spłat, weźmie pod uwagę m.in. zarobki upadłego i to, ile pieniędzy będzie potrzebował na utrzymanie siebie i rodziny, tak aby - spłacając stare długi - nie wpadł w nowe kłopoty finansowe. Upadły nie odda nic, jeżeli oficjalnie jest zarejestrowany jako bezrobotny i nie ma majątku.

Sąd określi więc ewentualne sumy zadłużenia kwalifikujące się do umorzenia, jeśli uzna, iż rzeczywiście dłużnik nie ma szans na spłacenie wszystkich długów rozłożonych na raty w ciągu 5 lat. Dzięki temu dłużnik zanim zacznie spłacać uzgodnione z sądem raty, już wie, na jakie umorzenie zgodził się sąd.

Na postanowienie sądu w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli przysługuje zażalenie.  

Jakie są skutki postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli?

Ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego oraz hipoteki morskiej, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej.  

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli powołanie syndyka wygasa z mocy prawa. Z tą chwilą syndyk już nie będzie działał, wobec tego upadły też nie będzie ponosił kosztów jego działalności. To rozwiązanie wychodzi naprzeciw postulatowi ograniczania kosztów postępowania w tego typu sprawach. 

Do zobowiązań upadłego powstałych po prawomocnym ustaleniu planu spłaty nie stosuje się art. 146 ust. 4 Prawa upadłościowego i naprawczego. A zatem dopuszczalne jest wszczęcie postępowań egzekucyjnych z masy upadłości przeciwko upadłemu w czasie postępowania upadłościowego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl