Nowe przepisy dla kobiet po stracie ciąży
Od 6 sierpnia 2025 r. kobiety, które doświadczyły straty ciąży, nie będą już miały problemów z uzyskaniem prawa do świadczeń. Skrócony urlop macierzyński, zasiłek macierzyński i zasiłek pogrzebowy otrzymają na podstawie zaświadczenia o martwym urodzeniu, wystawionego przez lekarza bądź położną. Dokument ten będzie wydawany niezależnie od czasu trwania ciąży oraz bez konieczności określania płci dziecka.
6 sierpnia 2025 r. weszły bowiem w życie 2 rozporządzenia podpisane 21 lipca 2025 r. przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, upraszczające procedury przyznawania skróconego urlopu i zasiłku pogrzebowego dla kobiet po utracie ciąży - niezależnie od czasu jej trwania oraz bez konieczności ustalania płci. Nowe przepisy umożliwiają ustalenie prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego bądź zasiłku pogrzebowego na podstawie zaświadczenia o martwym urodzeniu. W przypadku zasiłku pogrzebowego będzie to możliwe także na podstawie karty zgonu.
Na czym polegają zmiany?
Do tej pory kobiety po stracie ciąży – zwłaszcza przed 16. tygodniem – nie mogły skorzystać ani z prawa do skróconego urlopu, ani zasiłku pogrzebowego, jeżeli w dokumentacji medycznej nie była określona płeć. Płeć często możliwa była do ustalenia jedynie na podstawie kosztownego badania genetycznego – trudno dostępnego, kosztownego i nie zawsze jednoznacznego. Nowe przepisy kończą z tym wymogiem.
Wcześniej uzyskanie prawa do urlopu oraz zasiłku macierzyńskiego po poronieniu wymagało przedstawienia aktu urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniu. żeby go uzyskać, konieczne było ustalenie płci dziecka, co często wiązało się z kosztownymi badaniami genetycznymi. Tę barierę usunęło rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków. Nowe prepisy upraszczają procedurę uzyskania prawa do urlopu macierzyńskiego w sytuacji martwego urodzenia – bez względu na czas trwania ciąży.
Według nowego rozporządzenia, w razie gdy nie został sporządzony akt urodzenia, wystarczające będzie dostarczenie zaświadczenia wystawionego przez lekarza specjalistę w dziedzinie położnictwa i ginekologii (bądź lekarza w trakcie specjalizacji w tej dziedzinie) albo położną. Zaświadczenie to powinno potwierdzać martwe urodzenie dziecka, niezależnie od czasu trwania ciąży, i być wydane na podstawie dokumentacji medycznej. Alternatywnie można przedłożyć kopie dokumentacji medycznej potwierdzone za zgodność z oryginałem przez ubezpieczoną osobę, pracodawcę bądź ZUS.
Ta zmiana oznacza, iż matkom będzie przysługiwało 8 tygodni urlopu macierzyńskiego (i co za tym idzie – zasiłku macierzyńskiego) także w przypadku poronienia, bez potrzeby ustalania płci dziecka. Nowe przepisy znajdą zastosowanie do zdarzeń, które nastąpiły od dnia wejścia w życie rozporządzenia, a więc od 6 sierpnia 2025 r.
Podobnie jest w przypadku zasiłku pogrzebowego. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe umożliwia w sytuacji utraconej ciąży skorzystanie ze świadczenia bez konieczności dokumentowania płci. Zgodnie z nowymi przepisami zasiłek pogrzebowy jest możliwy do uzyskania na podstawie karty zgonu bądź zaświadczenia lekarza bądź położnej. Oznacza to, iż w dalszym ciągu będzie możliwe skorzystanie z zasiłku pogrzebowego na podstawie aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu, ale jego brak nie będzie już stanowić bariery w uzyskaniu prawa do świadczenia.
Kogo dotyczą zmiany?
Nowe przepisy dotyczą kobiet, które doświadczyły straty ciąży – niezależnie od tego, w którym tygodniu ciąży do tego doszło.
Te zmiany to ważny krok w kierunku ułatwienia dostępu do wsparcia w trudnym momencie życia oraz wyraz empatii dla kobiet, które straciły dziecko. Zmiany te mają ułatwić życie kobietom doświadczającym straty ciąży. Nowe przepisy umożliwią im skorzystanie z przysługujących świadczeń - skróconego urlopu oraz zasiłku pogrzebowego - bez konieczności dokumentowania płci w kontekście utraconej ciąży. Dwa rozporządzenia mogą zmienić los około 30 tysięcy kobiet rocznie, jak też ich bliskich, ich partnerów i ich rodzin.
Zasiłek macierzyński, gdy dziecko urodzi się martwe
Jeśli dziecko urodzi się martwe, ubezpieczonej matce przysługuje zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie. Zasiłek macierzyński jest przyznawany na takich samych zasadach zarówno ubezpieczonej będącej pracownicą, jak też ubezpieczonej, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, np. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.
Zaświadczenie o martwym urodzeniu powinno zostać wystawione na podstawie dokumentacji medycznej przez:
- lekarza, który ma tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, bądź
- lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w dziedzinie położnictwa i ginekologii, bądź
- położną.
Dokument ten będzie stanowić podstawę do wypłacenia zasiłku macierzyńskiego bądź pogrzebowego w razie, gdy nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniu.
Zmiana w zasiłku pogrzebowym
Nowe przepisy dotyczą także zasiłku pogrzebowego. W przypadku gdy dziecko urodzi się martwe, lecz nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe, dokumentem, który wystarczy do tego, aby ubiegać się o świadczenie, będzie karta zgonu bądź zaświadczenie lekarza lub położnej.
Dotąd, jeśli nie został sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe, kobiety po stracie ciąży nie mogły skorzystać z prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego ani do zasiłku pogrzebowego. Nowe rozporządzenia umożliwiają zaś uzyskanie tych świadczeń na podstawie zaświadczenia, które będą wystawiane na podstawie dokumentacji medycznej.
Nowe zasady składania dokumentów, kiedy dziecko urodzi się martwe
Nowy dokument – zaświadczenie lekarskie lub położnej (zamiast aktu urodzenia)
Od 6 siepnia 2025 r. podstawą do przyznania zasiłku pogrzebowego i skróconego urlopu po stracie ciąży może być zaświadczenie wydane przez:
- lekarza specjalistę w dziedzinie położnictwa i ginekologii,
- lekarza w trakcie specjalizacji w tej dziedzinie bądź
- położną.
Zaświadczenie to może być wydane na podstawie dokumentacji medycznej – bez względu na to, w którym tygodniu ciąży doszło do poronienia.
Brak konieczności ustalania płci
Dotąd, żeby uzyskać świadczenia, wymagany był akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu – możliwy do uzyskania jedynie po ustaleniu płci. W praktyce wykluczało to wiele kobiet, zwłaszcza po poronieniach przed 16. tygodniem ciąży.
Rozporządzenia wprowadzają możliwość uzyskania skróconego urlopu oraz zasiłku pogrzebowego na podstawie zaświadczenia o martwym urodzeniu wydanego przez lekarza specjalistę położnictwa i ginekologii (bądź w trakcie tej specjalizacji) albo położną. Zaświadczenie to będzie wystawiane niezależnie od czasu trwania ciąży oraz nie będzie wymagało określenia płci.
Dokumentacja alternatywna dla aktu urodzenia
W przypadku braku aktu urodzenia, kobiety mają teraz możliwość uzyskania:
- zasiłku pogrzebowego – na podstawie karty zgonu lub zaświadczenia lekarza lub położnej;
- zasiłku za okres skróconego urlopu (formalnie zasiłku macierzyńskiego) – na podstawie zaświadczenia lekarza lub położnej.
Nadal będzie możliwe skorzystanie z urlopu oraz zasiłku pogrzebowego na podstawie aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu, ale jego brak nie będzie już stanowić bariery.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2025 r., poz. 968);
- rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz.U. z 2025 r., poz. 969).