Postępowanie w sprawie nieletnich - zmiany w 2014 roku

Zasadnicza zmiana dotknie postępowania w sprawie nieletnich. Od 2014 roku zniesiony zostanie podział na postępowanie wyjaśniające i opiekuńczo – wychowawcze albo poprawcze. Zebrania dowodów przejawów demoralizacji oraz czynów karalnych w wypadkach nie cierpiących zwłoki, przesłuchania nieletniego a także, w razie potrzeby, zatrzymania nieletniego może dokonać tylko Policja – przed nowelizacją uprawnienia te na podstawie szczególnego upoważnienia mógł posiadać również inny organ administracji państwowej. W niektórych wypadkach przy przesłuchaniu nieletniego konieczna będzie obecność – oprócz rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska albo opiekuna lub obrońcy nieletniego – także wskazanej przez nieletniego osoby mu bliskiej, przedstawiciela szkoły, do której nieletni uczęszcza, asystenta rodziny, koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej lub przedstawiciela organizacji społecznej. W przypadku zatrzymania, zmieni się maksymalny termin, po upływie którego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom – z 72 godzin na 48 godzin od chwili zawiadomienia właściwego sądu rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego. Zatrzymując nieletniego Policja oprócz dotychczasowych obowiązków będzie musiała natychmiastowo poinformować nieletniego o przysługujących mu prawach oraz natychmiastowo zawiadomić jego rodziców (opiekunów).

Kolejną zmianą jest wyłączenie jawności postępowania. Sąd rodzinny będzie mógł orzekać na posiedzeniu lub rozprawie przy drzwiach zamkniętych. Oznacza to, że na posiedzeniu (rozprawie) mogą być obecne jedynie strony, tj. nieletni, rodzice (lub osoby pod których pieczą nieletni faktycznie pozostaje) oraz prokurator. W niektórych wypadkach posiedzenie może odbyć się bez udziału nieletniego. Na rozprawę lub posiedzenie będzie można wezwać również inne osoby, wymienione w określonym przepisie. Sąd rodzinny może zadecydować o jawności posiedzenia (rozprawy) jeżeli będzie to uzasadnione ze względów wychowawczych. Ustawa nadaje także nowe brzmienie całemu rozdziałowi, który dotyczy postępowania odwoławczego. Jak wspomniano wyżej, odwołania będzie rozpatrywał wydział cywilny sądu okręgowego. W miejsce dwóch różnych trybów cywilnego i karnego wprowadzone zostaje więc jednolite postępowanie odwoławcze.

Poprzez nowelizację wprowadzona zostaje zasada prawa do obrony dla nieletniego. Nieletni uzyska prawo do przeglądania akt, składania oświadczeń co do dowodów, uzyska również prawo do korzystania z pomocy obrońcy. O przysługujących prawach nieletni ma zostać pouczony przed przystąpieniem do przesłuchania lub wysłuchania. W pewnych sytuacjach przepisy będą przewidywać konieczność posiadania obrońcy przez nieletniego. Obrona obligatoryjna będzie miała miejsce nie tylko w przypadku gdy interesy nieletniego i jego rodziców są sprzeczne oraz gdy nieletni został umieszczony w schronisku dla nieletnich (jak było do tej pory) lecz także gdy jest on głuchy, niemy lub niewidomy lub stoją za tym względy dotyczące jego stanu psychicznego.

Ustawa nowelizująca ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich wprowadzi także pewne zmiany w ustawie prawo o ustroju sądów powszechnych a także w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Do postępowań w sprawach nieletnich niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosowane będą przepisy dotychczasowe. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie dotychczasowego brzmienia ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie znowelizowanej ustawy, nie później jednak niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia jej w życie.

e-prawnik.pl