Preferencyjne opodatkowanie PIT osób samotnie wychowujących dzieci

Preferencyjny sposób opodatkowania dotyczy osób samotnie wychowujących dzieci, w przypadku których preferencja polega na określeniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy uzyskanych dochodów.

Jest to korzystne szczególnie w przypadku, gdy dochody osoby samotnie wychowującej dziecko przekraczają określony w ustawie próg podatkowy. Od dochodów poniżej 85.528 zł stawka podatku wynosi 18%, natomiast powyżej tej kwoty – 32%. W przypadku gdy dochody podatnika przekraczają wskazany próg podatkowy, wspólne rozliczenie - polegające na określeniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy zsumowanych dochodów - może skutkować opodatkowaniem dochodu w większej części niższą stawką podatkową bądź opodatkowanie całych dochodów tylko stawką 18%.

Jakie są warunki preferencyjnego opodatkowania? 

Opodatkowanie osób samotnie wychowujących dzieci wymaga złożenia przez przynajmniej jedną z rozliczających się osób wniosku w ramach zeznania podatkowego (w formularzu PIT-36 lub PIT-37). Preferencyjny sposób opodatkowania jest możliwy wyłącznie w przypadku terminowego złożenia zeznania podatkowego – w terminie do 30 kwietnia następnego roku (w przypadku wypadania tego terminu w sobotę lub niedzielę bądź inny dzień ustawowo wolny od pracy - przesuwa się on do najbliższego dnia roboczego).

Preferencyjne opodatkowanie jest możliwe w przypadku, gdyosoba samotnie wychowująca dziecko ani jej dziecko nie podlegają opodatkowaniu:

• przy wykorzystaniu tzw. „stawki liniowej” (na zasadach określonych w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych),
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym (z wyłączeniem przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) lub
• podatkiem tonażowym albo - od 2017 r. - na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Z opodatkowania jako osoba samotnie wychowująca dziecko może skorzystać rodzic lub opiekun prawny dziecka, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Wskazany sposób opodatkowania może zastosować wyłącznie osoba faktycznie samotnie wychowująca dziecko. Skorzystanie z preferencji jest możliwe tylko w przypadku jednego rodzica lub opiekuna prawnego danego dziecka.

Do preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic nie wystarczy więc być tylko osobą formalnie samotną w rozumieniu przepisów art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba będącą w separacji, osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeśli małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), ale trzeba faktycznie samotnie wychowywać dziecko. Stąd jeżeli np. matka dziecka pozostaje w związku faktycznym z partnerem będącym ojcem dziecka, mieszkają razem i razem sprawowują opiekę nad dzieckiem (prowadzą wspólne gospodarstwo domowe), to nie przysługuje jej opodatkowanie się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Preferencyjne opodatkowanie może zostać zastosowane w przypadku osób wychowujących dzieci małoletnie, uczące się – do 25 roku życia, bądź też bez względu na wiek w przypadku dzieci otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny bądź rentę socjalną.

W przypadku dzieci do 25 roku życia warunkiem rozliczenia jako rodzic samotnie wychowujący dziecko jest:

• jego nauka w szkole, w tym za granicą, oraz
• nieuzyskanie przez to dziecko w roku podatkowym dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (tj. wg skali podatkowej) lub art. 30b [tj.19% podatkiem od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część] ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w kwocie przekraczającej 3.089 zł. Do dochodów tych nie wlicza się renty rodzinnej.

Opodatkowanie osób samotnie wychowujących dzieci jest możliwe również w przypadku, gdy osoba taka mieszka za granicą (państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej), pod warunkiem, że przychody osiągnięte w Polsce stanowią łącznie co najmniej 75% jej całkowitego przychodu ze źródła przychodu wskazanego w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. stosunek pracy, emerytury i renty), a zagraniczne miejsce zamieszkania udokumentowane jest certyfikatem rezydencji.

Podobnie jak w przypadku wspólnego opodatkowania małżonków, warunkiem jest też istnienie podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania czy innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, do uzyskania przez Polski organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba korzystająca z preferencyjnego opodatkowania ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Tak jak w przypadku wspólnie rozliczających się małżonków, osoby korzystające z rozliczenia jako rodzice samotnie wychowujący dziecko, posiadający miejsce zamieszkania za granicą - na żądanie organów podatkowych są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym:

• zaświadczeniem wydanym przez właściwy organ podatkowy państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, lub
• innym dokumentem potwierdzającym wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym.  

Na czym polega preferencyjne opodatkowanie osób samotnie wychowujących dzieci?

Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego podlegającego nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce samotnie wychowującego w roku podatkowym dzieci podatek może być określony, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl