Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki jawnej

Reprezentacja spółki

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, każdy ze wspólników jest uprawniony do reprezentacji spółki. Prawa tego nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Oznacza to, że w kontaktach handlowych osoby trzecie, które zawarły umowę ze wspólnikiem, który np. jest ograniczony na podstawie wewnętrznych porozumień wspólników w reprezentacji spółki, nie mogą ponosić niekorzystnych dla siebie konsekwencji takiego wewnętrznego wyłączenia. Umowa zawarta z takim wspólnikiem będzie wiążąca, a jedynie może powstać ewentualna wewnętrzna odpowiedzialność tego wspólnika za przekroczenie upoważnienia do reprezentacji spółki.

Zakres reprezentacji

Prawo reprezentacji obejmuje wszelkie czynności sądowe i pozasądowe dokonywane w imieniu spółki. Do czynności pozasądowych należy zaliczyć m.in. zawieranie umów z kontrahentami spółki, dokonywanie potrąceń, zgłoszeń do odpowiednich organów administracyjnych oraz postępowanie przed tymi organami (np. w zakresie uzyskania koncesji lub licencji). Czynności sądowe to reprezentacja spółki w sądzie, wnoszenie pozwów, dokonywanie rejestracji zmiana w KRS.

Ograniczenia reprezentacji

Umowa spółki może ograniczać lub pozbawiać wspólników w prawie reprezentacji spółki. Pozbawienie prawa reprezentacji oznacza, że wspólnik nie ma prawa dokonywać jakichkolwiek czynności w imieniu spółki. Poprzez ograniczenie prawa reprezentacji należy rozumieć wszelkie ograniczenia, np.:

• ograniczenie podmiotowe - wspólnik może reprezentować spółkę tylko łącznie z innym wspólnikiem lub z prokurentem, albo nie może reprezentować spółki w kontaktach z określonym podmiotem,
• przedmiotowe - wspólnik jest ograniczony do reprezentacji spółki w pewnych sprawach - np. w sprawach sądowych, ograniczenie może też dotyczyć np. wartości kontraktu, który zawiera spółka - np. przy kontraktach wartych co najmniej 1 milion złotych uprawnieni do reprezentacji są tylko wszyscy wspólnicy działający łącznie.

Ograniczenie lub pozbawienie wspólnika prawa reprezentacji spółki musi być przewidziane w umowie. Wspólnik nie może być pozbawiony lub ograniczony w prawie reprezentacji spółki na podstawie uchwały wspólników.

Również sąd może wspólnika pozbawić prawa reprezentacji spółki. Kompetencja sądu ogranicza się tylko do pozbawienia wspólnika tego prawa - nie może natomiast ograniczyć wspólnika w prawie reprezentowania spółki. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentacji na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego może nastąpić tylko z ważnych powodów. Kodeks spółek handlowych nie określa, które powody należy uznać za ważne. Tytułem przykładu można przytoczyć sytuację, w której wspólnik pozbawiony zdolności do czynności prawnych nie zgadza się na zmianę umowy spółki, która pozbawiałaby go prawa reprezentacji (nie można wspólnika pozbawić tego prawa w drodze uchwały pozostałych wspólników). Wówczas pozostali wspólnicy mogą złożyć do sądu wniosek o pozbawienie wspólnika prawa reprezentacji spółki.

Należy podkreślić, ograniczenie prawa reprezentacji nie ma skutków względem osób trzecich. Dotyczy to wyłącznie ograniczenia reprezentacji, a nie pozbawienia prawa do reprezentacji.

Prowadzenie spraw spółki

Prowadzenie spraw spółki zastrzeżone zostało dla jej wspólników. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.

Prowadzenie spraw spółki jest prawem i obowiązkiem każdego wspólnika. Na mocy umowy spółki prawo to może być powierzone tylko jednemu badź niektórym wspólnikom, z wyłączeniem pozostałych wspólników. Podobne wyłączenie może zostać uchwalone na podstawie uchwały wspólników.
Jeżeli w wyniku takiego wyłączenia, prowadzenie spraw spółki powierzono tylko niektórym wspólnikom, uchwały wszystkich wspólników zastąpione są uchwałami tylko tych wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki.

Sposób prowadzenia spraw spółki

Do dokonania czynności nie przekraczających zwykłego zakresu zarządu uprawniony jest każdy ze wspólników (który ma prawo prowadzenia spraw spółki. Jednakże jeżeli przed dokonaniem takiej czynności inny wspólnik sprzeciwi się jej dokonaniu, konieczna jest zgoda wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki, podjęta w drodze uchwały.

Jeżeli natomiast umowa wspólników wobec spraw nie przekraczających zwykłego zarządu przewiduje obowiązek powzięcia uchwały, uchwała taka musi zostać powzięta przez wszystkich wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki. Natomiast czynności przekraczające zwykły zakres zarządu musza być podejmowane w formie uchwały powziętej przez wszystkich wspólników, także tych wyłączonych od prowadzenia spraw spółki.

Kwalifikacja czynności jako przekraczającej bądź nie przekraczającej zwykłego zarządu spółką uzależniona jest od stanu faktycznego, majątku spółki i musi być oceniana w każdym przypadku indywidualnie. Ponadto umowa spółki może określać, która sprawy zakwalifikowane są jako przekraczające zakres zwykłego zarządu spółką.

Niezależnie od przedstawionych powyżej ograniczeń, czynność nagłą, służącą ochronie interesów spółki może wykonać każdy ze wspólników.

Ustanowienie prokury

Wspólnicy mogą ustanowić prokurenta, który uprawniony byłby do wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Ustanowienie prokurenta wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Natomiast odwołania prokury może dokonać każdy ze wspólników, mających prawo prowadzenia spraw spółki.

Status prawny wspólnika prowadzącego sprawy spółki

W braku odmiennych uregulowań umownych, prawa i obowiązki wspólnika uprawnionego do prowadzenia spraw spółki ocenia się według przepisów kodeksu cywilnego o zleceniu. Oznacza to, że wspólnik taki może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków związanych z prowadzeniem spraw spółki. Wspólnik nie ma jednak prawa do specjalnego wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki.

Prowadzenie spraw spółki uregulowane w kodeksie spółek handlowych może być modyfikowane przez umowę spółki. Modyfikacja może dotyczyć wszystkich postanowień przedstawionych powyżej. Umowa spółki może np. przewidywać, że prawo do powołania prokurenta przysługuje tylko jednemu, wybranemu wspólnikowi, albo że za prowadzenie spraw spółki wspólnikowi przysługuje wynagrodzenie.

Pamiętaj, że:

• prowadzenie spraw spółki nie może być przekazane osobom trzecim z wyłączeniem wspólników;
• reprezentacja spółki obejmuje wszelkie czynności sądowe i pozasądowe;
• spółka jawna może ustanowić prokurenta.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.