Przepisy o fundacji rodzinnej wchodzą w życie

Każdy przedsiębiorca zakładając firmę ma nadzieję, że jego biznes będzie się rozwijał, zwiększał zakres działania, zdobywał nowe rynki i klientów, a z czasem stanie się firmą z tradycjami, kierowaną przez kolejne pokolenia następców. Będzie to możliwe dzięki ustawie o fundacji rodzinnej, która wchodzi 22 maja 2023 r. w życie.

- "Firmy rodzinne to ważny element polskiej gospodarki. Przez ostatnie 30 lat miały one olbrzymi wpływ na rozwój naszego kraju. Wiele z nich stoi przed wyzwaniem zmiany pokoleniowej. I w tym pomoże nasze rozwiązanie. Od dziś wielopokoleniowa sukcesja będzie łatwiejsza, a polskie rodzinne marki nie stracą na sile i znaczeniu" – zaznaczył minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

Fundacja rodzinna to rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy myślą o rozwoju firmy w perspektywie kilku pokoleń. To sprawdzone rozwiązanie, które funkcjonuje w innych europejskich krajach. Od teraz Polska dołącza do tego grona.

- "Fundacja rodzinna to skarbiec rodzinny, który zabezpieczy finansowo rodzinę, a jednocześnie pomoże nadal realizować wizję założyciela firmy" – dodał minister Buda.

Fundacja rodzinna pozwoli utrzymać i ochronić majątek firmy oraz umożliwi jego dalsze pomnażanie. Członkowie rodziny fundatora będą mogli korzystać z wypracowanych zysków, ale nie będą musieli angażować się osobiście w prowadzenie firmy. Będą mieć też pewność, że wypracowany przez lata kapitał jest efektywnie zarządzany i chroniony przed rozdrobnieniem.

5 kroków do założenie fundacji rodzinnej

Fundatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów, z wyjątkiem fundacji rodzinnej tworzonej w testamencie. Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła natomiast zostać osoba fizyczna i organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.

Wystarczy 5 kroków, by móc założyć fundację rodzinną. Są to:

• złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie;
• sporządzenie statutu fundacji rodzinnej, który określi m.in. strategię sukcesyjną i przyszłych beneficjentów fundacji rodzinnej;
• przekazanie majątku na fundusz założycielski o wartości co najmniej 100 tys. zł;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej;
• wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Zalety założenia fundacji rodzinnej

• Możliwość wycofania się fundatora (przedsiębiorcy) z aktywnego prowadzenia biznesu, bez utraty dochodów.
• Finansowe zabezpieczenie członków rodziny.
• Zwiększenie potencjału budowania firm rodzinnych na pokolenia.
• Zapobieganie podziałowi i rozdrobnieniu majątku między spadkobiercami.
• Zapewnienie nieprzerwanego działania firmy po śmierci fundatora zgodnie z jego wolą.
• Planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.

Cele fundacji rodzinnej

• Zapewnienie wielopokoleniowej sukcesji.
• Budowanie ładu rodzinnego i korporacyjnego, oddzielającego biznes od spraw rodzinnych.
• Gromadzenie i chronienie polskiego kapitału.
• Rozwijanie działalności inwestycyjnej.

Narzędzia wspomagające proces sukcesji firm

Od kilku lat nasze ministerstwo wprowadza narzędzia, które pomagają w procesie sukcesji firm. Wśród nich są przede wszystkim narzędzia skierowane do przedsiębiorców wpisanych do CEIDG, takie jak: zarząd sukcesyjny, tymczasowy przedstawiciel i możliwość przenoszenia na następców prawnych koncesji, licencji, pozwoleń i zezwoleń. W CEIDG zgłoszonych jest ok. 46,6 tys. zarządców sukcesyjnych, a 3 tys. z nich obecnie pełni swoją funkcję, tymczasowo zarządzając przedsiębiorstwami w spadku.

Wsparciem dla przedsiębiorców może być również tymczasowy przedstawiciel zmarłego małżonka przedsiębiorcy, który wykonuje prawa z jego udziału w przedsiębiorstwie dopóki trwają sprawy spadkowe. Ponadto rząd wprowadził zasady przenoszenia decyzji administracyjnych na nabywców przedsiębiorstw, aby uniknąć przerwy w działalności firmy.

Obecnie rząd pracuje nad kolejnymi rozwiązaniami usprawniającymi sukcesję firm. Znajdują się one w pakiecie ułatwień dla przedsiębiorców. To m.in.:

• obniżenie progu udziałów spadkobierców w spadku niezbędnego do powołania zarządcy sukcesyjnego przed notariuszem (z 85% do 75%);
• automatyczne wydłużenie zarządu sukcesyjnego do momentu wydania postanowienia przez sąd, w przypadku potrzeby prowadzenia firmy przez zarządcę sukcesyjnego dłużej niż 2 lata;
• dostęp do rachunku bankowego przez zarządcę sukcesyjnego na takich samych zasadach jak przedsiębiorca, np.  bankowości elektronicznej;
• wprowadzenie procedury wyznaczenia, powołania, odwołania albo rezygnacji wspólnego przedstawiciela w spółkach, który reprezentuje współuprawnionych z udziału albo akcji.

Garść danych

Firmy rodzinne stanowią 90% wszystkich polskich przedsiębiorstw, są więc kluczowym elementem gospodarki naszego kraju. W 2021 r. 100 największych firm rodzinnych zatrudniało 261 tys. osób, a ich przychody wyniosły 260,5 mld zł i w porównaniu z 2020 r. wzrosły o ponad 22%. 26% tych przychodów stanowił natomiast eksport.

Z badań przeprowadzonych w ostatnich latach wynika, że aktualnie problem sukcesji dotyczy ponad 50% firm rodzinnych. Jednak tylko 8,1% następców przedsiębiorców deklaruje chęć poprowadzenia firmy stworzonej przez rodziców. Problem sukcesji przedsiębiorstw w perspektywie wielopokoleniowej jest aktualny również w innych krajach europejskich. W Czechach 90% firm to firmy prowadzone w pierwszym pokoleniu, 9% firmy prowadzone w drugim pokoleniu, a zaledwie 1% firmy prowadzone w trzecim pokoleniu. Podobnie jest w Wielkiej Brytanii - 86% w pierwszym pokoleniu, 8,5% w drugim i 3% w trzecim.

Podstawa prawna: 

• ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r., poz. 326).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl