Równość traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia

Problematyka równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego, awansu zawodowego i warunków pracy jest uregulowana w Dyrektywie nr 207 z dnia 9 lutego 1976 r. (OJ Nr L 39/1976 r.).

Co to jest zasada równego traktowania?

Dyrektywa ustala definicję zasady równego traktowania, która oznacza wyeliminowanie wszelkiej dyskryminacji opartej na kryterium płci, zarówno bezpośredniej, jak i pośredniej poprzez odniesienie się do stanu cywilnego lub rodzinnego.

Wyeliminowanie dyskryminacji ze względu na płeć obejmować musi sferę warunków dostępu do zawodów lub stanowisk pracy, niezależnie od sektora i rodzaju działalności, oraz wszystkie szczeble hierarchii zawodowej. Dyrektywa upoważnia jednak państwa członkowskie do wyłączenia z zakresu jej stosowania tych rodzajów działalności zawodowej, przy których płeć pracownika odgrywa rolę decydującą (jest czynnikiem determinującym danej pracy).

Dyrektywa nie narusza przy tym przepisów ochronnych dla kobiet, zwłaszcza dotyczących ciąży i ochrony macierzyństwa. Celem Dyrektywy jest również każdego rodzaju działanie mające na celu promowanie równości szans kobiet i mężczyzn.

Jak Państwa powinny wprowadzić tą Dyrektywę?

W celu wyeliminowania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć Dyrektywa nakazuje wszystkim państwom członkowskim by zadbały o to, aby:

• wszelkie ustawy, rozporządzenia i regulacje administracyjne sprzeczne z tą zasadą zostały usunięte z systemu prawa,

• wszelkie ustalenia wynikające postanowień układów zbiorowych pracy, indywidualnych umów o pracę, a także przepisów wewnątrzzakładowych, lub zasad obowiązujących w zatrudnieniu w wolnych zawodach sprzeczne z zasadą równości traktowania powinny być unieważnione lub poprawione.

Państwa Członkowskie powinny położyć szczególny nacisk na ochronę pracowników przed zwolnieniem przez pracodawcę w reakcji na skargę pracowników lub na przedsięwzięcie przez nich jakichkolwiek legalnych procedur w celu ochrony zasady równego traktowania.

Jakie szczególne zasady równego traktowania zawarto w Dyrektywie?

Zastosowanie zawartej w Dyrektywie zasady równego traktowania polega między innymi na równym dostępie pracowników do wszelkich typów i poziomów kształcenia zawodowego, przygotowania zawodowego, a także dostępu do przekwalifikowania. Jeżeli jakieś regulacje będą sprzeczne z tą zasadą, to należy je odpowiednio zmienić, lub będą traktowane jako nieważne.

Dyrektywa ma również na celu zapewnienie równego traktowania pod względem zapewnienia odpowiednich warunków pracy – w tym również w przypadku zwolnień, środki, jakie otrzymują mężczyźni i kobiety powinny być takie same bez dyskryminowania ze względu na płeć.

Na kim spoczywa ciężar dowodu?

We wcześniejszej regulacji pracownik - jako osoba pokrzywdzona - musiał udowodnić przed sądem naruszenie przez pracodawcę zasady równej płacy za równą pracę. Nowa Dyrektywa Nr 97/80/WE zmieniła tę zasadę - obecnie to pracodawca musi udowodnić, że nie dopuścił się dyskryminacji pracownika. Celem wprowadzenia tej Dyrektywy było zapewnienie by środki podejmowane w celu ochrony zasady równego traktowania były skuteczniejsze i umożliwiały każdemu, kto uważa, że jego prawo do równego traktowania jest niewykonywane, łatwiejszy dostęp do odpowiednich organów.

Czy pracownicy pracujący na własny rachunek są również chronieni przed dyskryminacją?

Tak. Ochrona ta przewidziana jest w Dyrektywie z dnia 11 grudnia 1986 r. dotyczącej zasady równego traktowania
pracowników pracujących na własny rachunek (OJ Nr L 359/1986). Zakres zastosowania tej Dyrektywy obejmuje zarówno osoby prowadzące działalność zarobkową na własny rachunek, włączając w to rolników i wolne zawody, jak i ich małżonków, którzy, nie będąc pracownikami ani partnerami, uczestniczą w wykonywaniu takiej działalności.

Tutaj również równe traktowanie zdefiniowano jako brak dyskryminacji na podstawie płci, zarówno pośredniej, jak i bezpośredniej, poprzez odniesienie się do stanu cywilnego, bądź rodzinnego.

Jednym z elementów wyróżnionych przez Dyrektywę jest wymóg wprowadzenia środków koniecznych do zapewnienia, by warunki utworzenia firmy pomiędzy małżonkami nie były bardziej ograniczające niż warunki jej tworzenia pomiędzy osobami stanu wolnego.

Pamiętaj, że:

• Zgodnie z art. 2 Traktatu o przystąpieniu od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot, postanowienia te są stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z zasadami określonymi w tych Traktatach i w niniejszym Akcie;

• Dyrektywa to akt, które wiąże Państwo, do którego jest skierowana, w zakresie wyników jakie powinny być osiągnięte, z pozostawieniem władzom państwowym swobody wyboru form oraz środków;

• Dyrektywy nie pozostają jednak bez wpływu na życie obywateli. Jeżeli obywatel uważa, że dane Państwo Członkowskie nie wprowadza zasad przedstawionych w Dyrektywie, lub dopuszcza się praktyki, która jest z Dyrektywą sprzeczna – może zgłosić skargę do Komisji Europejskiej. W takim przypadku Komisja ocenia, czy skarga jest zasadna i jeżeli uzna, że tak to występuje do Państwa by wprowadziło odpowiednie regulacje (lub zaprzestało niezgodnej z Dyrektywą praktyki). Jeżeli Państwo tego nie uczyni, Komisja może je pozwać do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

• Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła do polskiego systemu prawa podkreśliła ochronę pracownika przed dyskryminacją przez liczne przepisy.

Podstawa prawna:

• Council Directive 76/207/EEC of 9 February 1976 on the implementation of the principle of equal treatment for men and women as regards access to employment, vocational training and promotion, and working conditions;

• Council Directive 86/613/EEC of 11 December 1986 on the application of the principle of equal treatment between men and women engaged in an activity, including agriculture, in a self-employed capacity, and on the protection of self-employed women during pregnancy and motherhood;

• Council Directive 97/80/EC of 15 December 1997 on the burden of proof in cases of discrimination based on sex.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.