Skutki prawne ogłoszenia upadłości przez leasingobiorcę - opinia prawna (Opinia sporządzona na starym prawie upadłościowym)

Opinia prawna

Stosownie do art. 43 § 1 pr. Upadł., umowa zlecenia, w której zleceniodawca był upadły, (leasingodawca) wygasa z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Wobec tego, umowa zlecenia zawarta w dniu 23.12.1999 r. wygasła z dniem 06.02.2001 r. (data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości). Okoliczność, że postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości zostało następnie uchylone przez sąd odwoławczy (sąd okręgowy), a w dalszej kolejności postępowanie upadłościowe zostało umorzone w dniu 06.08.2002 r., jest bez znaczenia. Wskazuje na to przepis art. 225 pr. upadł., zgodnie z którym zmiana stosunku prawnego, która zaszła na podstawie przepisów prawa upadłościowego (tu: art. 43 § 1), obowiązuje upadłego i drugą stronę również po umorzeniu lub ukończeniu postępowania upadłościowego. Bez znaczenia jest przy tym, czy postanowienie o ogłoszeniu upadłości z dnia 06.

02.2001 r. było prawomocne, skoro skutki ogłoszenia upadłości (tj. wygaśnięcie umowy zlecenia), powstają z dniem wydania ogłoszenia upadłości, a nie z datą uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości (tak samo w: St. Gurgul Prawo upadłościowe i układowe Komentarz, WydawnictwoC.H. Beck W-wa 2000 s. 690). Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości jest bowiem skuteczne z chwilą jego ogłoszenia (art. 360 k.p.c. w zw. z art. 68 pr. upadł.). Fakt, że została ono następnie uchylone, a postępowanie upadłościowe umorzone, jak już wyżej wspomniano, nie wpływa na zmianę powstałych stosunków prawnych w wyniku ogłoszenia postanowienia o upadłości.

Innymi słowy, umowa zlecenia (zlecenie dane przez upadłego) wygasła z mocy prawa w wyniku ogłoszenia postanowienia o upadłości i nie „nabrała” ważności w wyniku umorzenia postępowania upadłościowego.

Niewątpliwie, w związku z powyższym, narażeni są Państwo szkodę polegającą na utracie możliwości nabycia samochodu (przedmiotu leasingu) po określonej w umowie zlecenia cenie, niższej niż domaga się obecnie leasingodawca. W związku z tym należy rozważyć, czy istnieje podstawa prawna do żądania wypłaty przez leasingodawcę odszkodowania. Odszkodowanie takie można by sprecyzować jako różnicę pomiędzy ceną zakupionego przez Państwo samochodu zgodnie z obecnym żądaniem leasingodawcy, a ceną, jaką mielibyście uiścić w razie zakupu samochodu na podstawie umowy zlecenia.
Przepisy rozporządzenia z dnia 24.10.1934 r. Prawo upadłościowe nie przewidywały możliwości wystąpienia z ewentualnym żądaniem odszkodowawczym przeciwko upadłemu.

Również przepisy kodeksu cywilnego dotyczące odszkodowania nie znajdą w opisanym stanie faktycznym zastosowania. Odpowiedzialność odszkodowawcza na gruncie kodeksu cywilnego kształtuje się bowiem jako odpowiedzialność kontraktowa (odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania) lub deliktowa (odpowiedzialność „pozaumowna”). Odpowiedzialność odszkodowawcza leasingodawcy nie powstaje na podstawie żadnego z powyższych tytułów. Teoretycznie zastosowanie mogłyby mieć przepisy o odpowiedzialności kontraktowej, skoro szkoda powstałaby w związku z niewykonaniem umowy zlecenia. Jednakże wygaśnięcie z mocy prawa umowy zlecenia na podstawie przepisu szczególnego z art. 43 § 1 pr.

upadł. nie może być podstawą do roszczeń odszkodowawczych (odpowiedzialność kontraktowa), bowiem niewykonanie umowy było „usprawiedliwione” powołanym przepisem art. 43 § 1 pr. upadł. Odmienne stanowisko zostało jednak zaprezentowane w powoływanym wyżej Komentarzu Prawo upadłościowe i układowe (s. 240), zgodnie z którym „przyjmujący zlecenie ma prawo do żądania odszkodowania z tytułu szkody poniesionej wskutek tego, że nie mogą wykonywać swoich czynności”. Pogląd ten nie został jednak bliżej sprecyzowany. 

W związku z powyższym, nie ma podstaw do skutecznego żądania wykonania umowy zlecenia albo do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Gdyby jednak przyjąć pogląd wyrażony w cytowanym wyżej komentarzu, to należałoby kupić samochód za cenę wskazaną przez leasingodawcę, a następnie wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko leasingodawcy o zapłatę odszkodowania stanowiącego różnicę pomiędzy ceną zakupionego przez Państwo samochodu zgodnie z obecnym żądaniem leasingodawcy a ceną, jaką mielibyście uiścić w razie zakupu samochodu na podstawie umowy zlecenia. Należy jednak zaznaczyć, że sąd orzekający w sprawie odszkodowawczej nie musi podzielić tego poglądu, wobec czego może oddalić Państwa powództwo.