Skutki upadłości co do osoby upadłego - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

Jakie obowiązki ciążą na upadłym od momentu ogłoszenia upadłości?

Przede wszystkim przypomnieć należy, że za moment ogłoszenia upadłości uznaje się moment wydania postanowienia uwzględniającego wniosek o ogłoszenie upadłości. Postanowienie to wydaje sąd I instancji i jest ono momentem ogłoszenia upadłości niezależnie od tego czy i która strona się od niego odwołuje do wyższej instancji.

Z momentem ogłoszenia upadłości upadły obowiązany jest wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, jak również wydać księgi handlowe, korespondencję i inne dokumenty. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza oświadczeniem na piśmie składanym sędziemu-komisarzowi pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Obowiązek wskazania i wydania majątku wynika z faktu, że upadły traci zarząd nad majątkiem na skutek ogłoszenia upadłości a zarząd ten obejmuje syndyk masy upadłości i przeprowadza likwidację tego majątku. Obowiązek ten dotyczy całego majątku oznacza, że upadły nie może ograniczyć tego wyjawienia tylko do majątku wchodzącego (według upadłego) w skład masy upadłości. Ocena co należy do masy upadłości, a co jest z niej wyłączone należy bowiem do sędziego-komisarza i syndyka, a nie upadłego. Wydanie majątku nie polega oczywiście na przeniesieniu na syndyka prawa własności tylko na tym, że upadły daje syndykowi możliwość korzystania ze swego majątku i dysponowania nim.

Ponadto upadły jest zobowiązany jest udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień. Wyjaśnień tych upadły udziela na żądanie sędziego-komisarza lub syndyka. Należy jednak zaznaczyć, że upadły nie ma obowiązku wyjawienia technicznych sposobów produkcji (tzw. know- how), które stanowią jego tajemnicę.

Upadły jest również ograniczony w swobodzie poruszania się. Nałożono na niego bowiem zakaz wydalania się z miejsca zamieszkania bez zezwolenia sędziego-komisarza. Jest to zakaz przewidziany przez ustawę, a zatem nie potrzebne jest oddzielne wydawanie takiego zakazu przez sędziego-komisarza. Nałożony zakaz nie oznacza, że upadły nie może zmienić miejsca zamieszkania – byłoby to zbyt daleko idącym ograniczeniem. Jednak o zmianie miejsca zamieszkania zobowiązany jestpowiadomić sędziego-komisarza.

Czy sąd może zastosować środki przymusu względem upadłego?

Tak. Sąd, wydając postanowienie o ogłoszeniu upadłości, może zastosować do upadłego środki przymusu, jeżeli zachodzi podejrzenie, że upadły ukrywa się albo ukrywa swój majątek. Jeżeli sąd zaniechał zastosowania środków przymusu w samym postanowieniu o ogłoszeniu upadłości nie może ich później zastosować z urzędu. Jedyną możliwością pozostaje więc zastosowanie środków przymusu przez sąd na przedstawienie sędziego-komisarza . Takie środki przymusu można zastosować do upadłego, który uchybia swoim obowiązkom albo po ogłoszeniu upadłości dopuszcza się czynów mających na celu ukrycie majątku, obciążenie go pozornymi zobowiązaniami i w ogóle utrudnienie ustalenia majątku.
Na postanowienia co do środków przymusu służy upadłemu zażalenie.

Środki przymusu nie są nakładane, aby ukarać upadłego, ale po to by zapewnić prawidłowy tok postępowaniu upadłościowemu. Sąd uchyli środki przymusu, gdy ustanie potrzeba jego stosowania.

Jakie środki przymusu można zastosować wobec upadłego?

Prawo upadłościowe nie przedstawia katalogu środków przymusu, jakie można zastosować w sytuacji, gdy upadły nie jest skory do wykonywania swoich obowiązków, tylko odsyła do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych.

Przede wszystkim zatem po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego dłużnikowi do wykonania czynności, sąd na wniosek wierzyciela nałoży na dłużnika grzywnę i jednocześnie wyznaczy nowy termin do wykonania czynności, z zagrożeniem surowszą grzywną.
W jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę jednorazowo do dziesięciu tysięcy złotych , chyba że trzykrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać stu tysięcy złotych. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania grzywny nie zapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu.

Wymierzając grzywnę, sąd orzeknie jednocześnie - na wypadek nieściągnięcia – zamianę grzywny na areszt, licząc jeden dzień aresztu od pięciu złotych do stu pięćdziesięciu złotych grzywny. Ogólny czas trwania aresztu nie może w tej samej sprawie przekroczyć sześciu miesięcy.

Pamiętaj, że:

• Upadły jest zobowiązany potwierdzić sędziemu komisarzowi wykonania nałożonych na niego obowiązków oświadczeniem na piśmie. Niezłożenie takiego oświadczenia to uchybienie obowiązkom, a złożenie oświadczenia fałszywego wiąże się z odpowiedzialnością karną (przestępstwo to może być karane pozbawieniem wolności do lat trzech),
• Jeżeli dłużnikiem, do którego skierowane było wezwanie sądu, jest osoba prawna lub inna organizacja, środkom przymusu podlega jej pracownik odpowiedzialny za niezastosowanie się do wezwania, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, środkom przymusu podlega jej kierownik.
• W stosunku do osób, których zdrowie może być narażone na niebezpieczeństwo, aresztu nie wykonuje się aż do ich wyzdrowienia. Na wniosek jednej ze stron i na jej koszt zarządza się zbadanie stanu zdrowia dłużnika przez lekarza sądowego. Z ważnej przyczyny sąd może zwolnić dłużnika z aresztu na czas nie dłuższy niż tydzień,
• Osoba, która nie wykonuje swoich obowiązków (takich jak wskazanie i wydanie majątku) może być również pociągnięta do odpowiedzialności cywilnej.
• Stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r. w związku z utratą mocy obowiązującej rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe. (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.