Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Spółka z o.o.) - kiedy warto rozważyć prowadzenie działalności w tej formie?

Jak funkcjonuje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.)?

Prawo przewiduje różne możliwości zorganizowania działalności gospodarczej w formie spółki. Jedną z form jej prowadzenia może być spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością można założyć w każdym celu prawnie dopuszczalnym, jednakże ustawa może tę swobodę ograniczać. Nie może być założycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością inna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Umowa spółki (akt założycielski) musi być sporządzona w formie aktu notarialnego.

Ważną cechą tej spółki jest posiadanie osobowości prawnej. Oznacza to, że jeśli osoba reprezentująca spółkę chce kupić biurko dla prowadzenia działalności, to stroną tej umowy jest sama spółka, a nie wszyscy jej wspólnicy, jak to ma miejsce w przypadku spółki cywilnej.

Spółka, która jest osobą prawną, działa przez organy (zarząd, radę nadzorczą, zgromadzenie wspólników). Kieruje nią zarząd (reprezentuje spółkę wobec innych osób i prowadzi jej sprawy), ale dla kontroli jego posunięć mogą być też powołane: rada nadzorcza i komisja rewizyjna. Podejmowanie ważniejszych decyzji jest pozostawione do kompetencji zgromadzenia wszystkich wspólników (walnego zgromadzenia wspólników). Jedną z takich decyzji jest na przykład zatwierdzenie przez zgromadzenie sprawozdania finansowego oraz bilansu spółki i ustalenie podziału zysku między wspólników lub ustalenia obowiązku wyrównania strat, jeśli się pojawiły.

Czym charakteryzyje się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.) jako spółka kapitałowa? 

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należy do kategorii spółek kapitałowych. Powstała ze względu na potrzeby życia  gospodarczego, wypełnia lukę między spółką akcyjną a spółkami osobowymi. Stanowi ona formę współdziałania gospodarczego, która daje możliwość uczestnictwa w obrocie gospodarczym niewielu nawet wspólnikom i nie wymaga większych kapitałów czy skomplikowanego aparatu organizacyjno-prawnego. Opiera się na założeniu zaangażowania kapitału wspólników i ich odpowiedzialności ograniczonej do wkładu w majątek spółki.

Działa jako odrębny podmiot, wyposażony w osobowość prawną. W związku z taką kwalifikacją stanowi ona połączenie kapitałów, a nie tylko zrzeszenie wspólników, skupionych wokół obranego celu gospodarczego. Jest więc spółką kapitałową, z pozostającym na drugim planie elementem osobowym.

Majątek spółki tworzą wspólnicy z wkładów, którymi mogą być pieniądze lub rzeczy i prawa, które przedstawiają wartość majątkową (mogą być wyrażone w pieniądzu). Wkłady te tworzą kapitał zakładowy, który musi być w całości wpłacony na rzecz spółki przed uzyskaniem przez nią wpisu do rejestru przedsiębiorców. W czasie prowadzonej działalności spółka powiększa swój majątek, a gdy wypracuje zysk, podlega on podziałowi między wspólników. Podobnie jak zysk, tak i straty są przez wspólników pokrywane w ustalonych proporcjach. Zob.: Obowiązki wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Co należy rozważyć, chcąc założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (spółkę z o.o.)?

Jest to główna forma, w jakiej funkcjonują obecnie w Polsce małe i średnie przedsiębiorstwa, jednakże wobec wymagań kapitałowych, jakie pojawiły się wraz z wejściem w życie Kodeksu spółek handlowych oraz późniejszymi jego nowelizacjami, możliwy jest spadek zainteresowania tą formą działalności. Decyzja, co do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zależy od tego, jaki rodzaj działalności chcemy prowadzić.

1. Rozważając, czy tworzyć spółkę z o.o. trzeba pamiętać, że dla jej założenia konieczne jest zgromadzenie minimalnego kapitału w wysokości 5.000 zł. Wartość minimalna jednego udziału to 50 zł. Każdy ze wspólników musi wnieść wkład, który ma wartość majątkową, co oznacza, że nie może być w tej spółce wspólnikiem osoba, która oferuje jedynie własną pracę na rzecz spółki.
2. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością może nawet założyć jedna osoba, jeśli dysponuje odpowiednim kapitałem. Jednakże prowadzenie spółki z o.o. wymaga prowadzenia pełnej rachunkowości, do czego konieczne jest zatrudnienie księgowego lub firmy świadczącej takie usługi. Należy zatem liczyć się z dodatkowymi obowiązkami i kosztami.
3. W stosunku do spółek osobowych o wiele bardziej skomplikowana jest w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością sytuacja, jeśli wspólnicy chcą zakończyć jej działalność. Nie wystarczy tutaj sama umowa przeciwna i wykreślenie z rejestru przedsiębiorców. Przedtem należy przeprowadzić sformalizowane postępowanie likwidacyjne.
4. W spółkach, które nie posiadają osobowości prawnej, dochody uzyskiwane z działalności spółki są opodatkowane jedynie podatkiem dochodowym od osób fizycznych opłacanym przez każdego wspólnika. Natomiast spółka z o.o. jest zobowiązana do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych (w wysokości 19% podstawy opodatkowania), a zyski które trafiają do wspólników spółki są jeszcze raz opodatkowane podatkiem dochodowym (tym razem PIT) płaconym przez każdego z nich.
5. Najważniejszym z argumentów, które należy przytoczyć przemawiającym na korzyść prowadzenia spółki z o.o. jest to, że wspólnicy w tej spółce są całkowicie wolni od odpowiedzialności za jej zobowiązania. Ryzykują jedynie wniesionymi wkładami, bo w razie, gdy działalność się nie powiedzie, nie odzyskają ich w całości. Wobec swoich kontrahentów spółka sama odpowiada za zaciągnięte zobowiązania i tylko z jej majątku, a nie z własnych majątków wspólników, może być prowadzona egzekucja.
6. Jeżeli chcemy mieć możliwość pozyskania środków na rozwijanie działalności od osób, które nie są wspólnikami (lecz także od samych wspólników), spółka z o.o. pozwala na takie rozwiązanie przez podwyższenie kapitału zakładowego. Nie jest przy tym konieczna zmiana całej umowy spółki, o ile możliwość podwyższenia kapitału została w umowie przewidziana. Jeśli umowa nie przewiduje tej możliwości dla podwyższania kapitału spółki i oferowania udziałów innym osobom (z chwilą objęcia udziałów i przystąpienia do spółki stają się wspólnikami) - konieczna jest jej zmiana.
7. Natomiast z uwagi na to, że udziały w spółce z o.o. można zbywać bez ograniczeń - to jeśli chcemy do spółki dopuścić tylko oznaczone osoby, w umowie trzeba wprowadzić postanowienia mające za cel utrwalenie tego składu osobowego (np. konieczność uzyskania zgody spółki na zbycie udziału przez wspólnika).
8. Przepisy regulujące umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozwalają na dostosowanie jej struktury do potrzeb wspólników. Można przyznać niektórym wspólnikom większą liczbę głosów na zgromadzeniu wspólników (maksymalne uprzywilejowanie to 3 głosy na jeden udział), przyznać prawo do większej części zysku niż wskazuje na to udział wspólnika (jednak w wysokości nie wyższej niż połowa dywidendy przysługującej nieuprzywilejowanym udziałom).

Trzeba też zaznaczyć, że są też takie rodzaje działalności, które - chociaż są działalnością gospodarczą - nie mogą być prowadzone w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (banki, firmy ubezpieczeniowe, maklerskie, fundusze inwestycyjne).

Skąd wywodzi się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością?

Ojczyzną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są Niemcy końca XIX w., gdzie znalazła ona swój normatywny kształt w ustawie z 20 kwietnia 1892 roku o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Ustawa ta w brzmieniu z 20 maja 1898 roku, ze zmianami wprowadzonymi w następnych latach, obowiązuje w Niemczech do dziś.

W Polsce działalność spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowano po raz pierwszy dekretem z 8 lutego 1919 roku. 

Regulacja zawarta w Kodeksie handlowym była w porównaniu do dekretu z 1919 roku regulacją nową, poprzedzoną jeszcze rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 roku o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Wymienione akty prawne z chwilą wejścia w życie Kodeksu handlowego z dnia 27 czerwca 1934 roku utraciły swoją moc obowiązującą. Obecne uregulowania w zakresie spółki z o.o. znajdują się w ustawie z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych, obowiązującej od dnia 1 stycznia 2001 roku.

Pamiętaj, że:

• Ograniczona odpowiedzialność nie dotyczy samej spółki (ona odpowiada za zobowiązania całym majątkiem), ale jej wspólników, którzy nie odpowiadają za zobowiązania spółki swoim majątkiem osobistym;
• Członkowie zarządu spółki z o.o. (który często tworzą sami wspólnicy) odpowiadają za zobowiązania wynikające z działalności spółki, a także za zaległości podatkowe swoim majątkiem osobistym w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna, chyba że wykażą, iż we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z ich winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks" spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037, ze zm.);
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1993 r., Nr 106, poz. 482, ze zm.);
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 r., Nr 137, poz. 926, ze zm.);
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 1994 r., Nr 121, poz. 591, ze zm.)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.