Stypendium szkolne, zasiłek szkolny i inne wsparcie w związku z nauką

Kto może dostać stypendium szkolne?

Udzielanie świadczeń pomocy materialnej dla uczniów o charakterze socjalnym stanowi zadanie własne gminy, na realizację którego gmina otrzymuje dofinansowanie z budżetu państwa (art. 90r ust. 1 ustawy o systemie oświaty). Ministerstwo Edukacji Narodowej, wypełniając zadanie dotyczące udzielania pomocy materialnej dla uczniów w formie stypendiów szkolnych i zasiłków szkolnych, opiera się na środkach rezerwy celowej budżetu państwa, która zwiększa środki na pomoc materialną realizowaną przez gminy.

Wysokość stypendium wypłacanego uczniowi wynosi do 1 listopada  2016 r. od  99,20 zł  do 248,00 zł (od 1 listopada 2017 r. – od 104 zł do 260 zł)  miesięcznie i może być wypłacone od jednego do dziesięciu miesięcy w danym roku szkolnym. Dochód uprawniający do ubiegania się w stypendium szkolne wynosił 514 zł/netto na osobę w rodzinie. Wysokość ww. kwoty  wyliczana jest na podstawie ustawy o pomocy społecznej i wskazana jest w art. 90d ust. 7 ustawy o systemie oświaty i nie ulega zmianie w 2017 r.

W art. 90d ustawy o systemie oświaty określono, że:

1. Stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie,
   w szczególności gdy w rodzinie tej występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe,[…].
2. Stypendium szkolne może być udzielane uczniom w formie:

• całkowitego lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole w ramach planu nauczania, a także udziału w zajęciach edukacyjnych realizowanych poza szkołą;
• pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności zakupu podręczników.

Szczegółowe rozwiązania prawne dotyczące realizacji pomocy dla uczniów na terenie danej gminy muszą znajdować się w gminnym regulaminie pomocy materialnej o charakterze socjalnym, w którym określa się:

1. sposób ustalania wysokości stypendium szkolnego w zależności od sytuacji materialnej uczniów i ich rodzin oraz innych okoliczności, o których mowa w art. 90d ust. 1;
2. formy, w jakich udziela się stypendium szkolnego w zależności od potrzeb uczniów zamieszkałych na terenie gminy;
3. tryb i sposób udzielania stypendium szkolnego;
4. tryb i sposób udzielania zasiłku szkolnego w zależności od zdarzenia losowego.

Termin składania wniosków o pomoc w formie stypendium szkolnego upływa z dniem 15 września br. W uzasadnionych przypadkach, wniosek o przyznanie stypendium szkolnego może być złożony po upływie tego terminu.

1. wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia;
2. wniosek odpowiednio dyrektora szkoły, kolegium pracowników służb społecznych lub ośrodka umożliwiającycego dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. 

1. imię i nazwisko ucznia i jego rodziców;
2. miejsce zamieszkania ucznia;
3. dane uzasadniające przyznanie świadczenia pomocy materialnej, w tym zaświadczenie albo oświadczenie o wysokości dochodów; w przypadku ubiegania się o stypendium szkolne dla ucznia, którego rodzina korzysta ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, zamiast zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości dochodów przedkłada się zaświadczenie albo oświadczenie o korzystaniu ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.
4. pożądaną formę świadczenia pomocy materialnej inną niż forma pieniężna.

Kto może ubiegać się o zasiłek szkolny?

Zasiłek to forma pomocy materialnej o charakterze socjalnym. Takie świadczenie przysługuje uczniom, którzy znajdują się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego, np. których sytuacja materialna uległa pogorszeniu i z powodu śmierci rodzica.

Zasiłek szkolny może być przyznawany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym. Zasiłek szkolny może być przyznawany raz lub kilka razy w ciągu roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkolnego. Zasiłek szkolny nie może przekroczyć jednorazowo pięciokrotności kwoty zasiłku rodzinnego, przysługującego na dziecko w wieku 5-18 lat, określanego w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych.

Pomoc materialna o charakterze motywacyjnym

1. stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe (może być ono przyznane przez szkołę);
2. stypendium Prezesa Rady Ministrów;
3. stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;
4. stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje raz w roku szkolnym, w wysokości 100 zł na dziecko. To dodatek  dla rodziców lub opiekunów dziecka oraz osób uczących się na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem nowego roku szkolnego lub nauki dziecka w „zerówce".  

 Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem w szkole nowego roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego.

Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego nie stanowi samoistnego świadczenia, a zatem można go otrzymać jedynie razem z zasiłkiem rodzinnym. Taki rodzaj dodatku (podobnie jak poniższe) otrzymają zaineresowani, tylko jeżeli mają przyznane prawo do zasiłku rodzinnego.

Wniosek o wypłatę dodatku składa się do dnia zakończenia okresu zasiłkowego, w którym rozpoczęto rok szkolny albo roczne przygotowanie przedszkolne. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania. Wniosek o przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego i dodatku z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego trzeba więc złożyć do 31 października, czyli do dnia zakończenia okresu zasiłkowego, w którym rozpoczęto rok szkolny albo przygotowanie dziecka do szkoły w „zerówce".

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

To dodatek dla rodziców lub opiekunów dziecka oraz osób uczących się na częściowe pokrycie wydatków związanych z nauką w szkole poza miejscem swojego zamieszkania w sytuacji dojeżdżania do niej lub zamieszkania w miejscowości, w której się ona znajduje.

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania przysługuje:

1. w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej w przypadku dziecka bądź osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności - w wysokości 113,00 zł miesięcznie na dziecko albo
2. w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadpodstawowej, a także szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadpodstawowej - w wysokości 69,00 zł miesięcznie na dziecko.

Dodatek przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeśli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) bądź osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym czy ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony) przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki od września do czerwca następnego roku kalendarzowego.

Świadczenie takie można otrzymać tylko razem z zasiłkiem rodzinnym. W przypadku starania się o dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania do wniosku trzeba dołączyć:

• zaświadczenie lub oświadczenie o uczęszczaniu do szkoły poza miejscem zamieszkania,
• zaświadczenie lub oświadczenie potwierdzające tymczasowe zameldowanie ucznia poza miejscem zamieszkania (nie dotyczy to oczywiście przypadku dojazdu do szkoły ze swojego miejsca zamieszkania).

Dodatek ten nie będzie przysługiwał, jeżeli dziecko nie jest tymczasowo zameldowane w bursie, internacie (lub innym miejscu) w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, innej niż miejscowość stałego zamieszkania.

Zob.: formularz wniosku o przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego.

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

To dodatek dla rodziców lub opiekunów niepełnosprawnego dziecka oraz niepełnosprawnych osób uczących się na częściowe pokrycie zwiększonych wydatków związanych z ich rehabilitacją i kształceniem.

Wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego wynosi miesięcznie:

• 90,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
• 110,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje:

• matce lub ojcu dziecka;
• opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także
• osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony) 

- na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:

1. do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności,
2. powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego nie stanowi samoistnego świadczenia, a więc można go otrzymać tylko razem z zasiłkiem rodzinnym. Dodatek ten wypłacany jest co miesiąc, razem z zasiłkiem rodzinnym.

Rada gminy w drodze uchwały (ze swoich środków) może podnieść kwoty ww. dodatków do zasiłku rodzinnego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1943, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1518, z późn. zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl