Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne przedsiębiorcy oraz członków jego rodziny w czasie zawieszenia działalności gospodarczej

Ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą jest dobrowolne. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie opłaca ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej. Za okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca będący płatnikiem składek wyłącznie za siebie nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przewidzianych w ustawie. Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej nie wymaga ponownego zgłoszenia do ubezpieczenia. Zawieszenie działalności gospodarczej nie powoduje również powstania obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Tym samym w czasie zawieszenia działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest wyłączony z ubezpieczenia społecznego oraz zdrowotnego. Przedsiębiorca zobowiązany jest zgłosić ten fakt w organie ewidencyjnym, który następnie przekazuje do ZUS kopię wpisu o zawieszeniu. Na tej podstawie ZUS sporządza dokumenty ubezpieczeniowe: wyrejestrowanie płatnika składek, wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz członków rodziny osoby ubezpieczonej - osoby prowadzącej działalność, jak również wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób współpracujących i członków rodziny osób współpracujących (jeżeli takowe są).

W związku z powyższym, zasadniczo w czasie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie jest obowiązkowo ubezpieczony. Prawo do świadczeń, przysługuje jednak na zasadach przewidzianych dla osób, które utraciły tytułu do ubezpieczenia społecznego. Przykładowo, w przypadku zasiłku chorobowego, zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Podobnie w kwestii ubezpieczenia zdrowotnego – w okresie zawieszenia działalności, przedsiębiorca nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego, z wyjątkiem okresu 30 dni przypadających po dokonaniu zawieszenia.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca podlega tylko ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na zasadzie dobrowolności, nie podlega natomiast ubezpieczeniom chorobowemu oraz wypadkowemu. Do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych może przystąpić w dowolnym momencie w okresie niepodlegania ubezpieczeniom w związku z zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej. Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne I rentowe ustalana jest według zasad obowiązujących dla danego przedsiębiorcy przed zawieszeniem wykonywania działalności. Te same zasady obowiązują w odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego. Zatem osoba, która zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej może ubezpieczyć się zdrowotnie na zasadzie dobrowolności na podstawie pisemnego wniosku złożonego w NFZ, jeżeli ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polski.

W okresie zawieszenia działalności gospodarczej, osoba posiadająca status osoby współpracującej zasadniczo nie może wykonywać współpracy – w takiej sytuacji ustaje jej tytuł do ubezpieczenia społecznego. W zakresie ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny przedsiębiorcy, zawieszenie działalności gospodarczej może spowodować zmiany tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego. W szczególności dorośli członkowie rodziny mogą zostać objęcie ubezpieczeniem z innych tytułów (np. zatrudnienia lub statusu osoby bezrobotnej). Nieletni członkowie rodziny będą mogli natomiast korzystać z ubezpieczenia swoich krewnych w zależności od posiadanego przez nich tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Zmiany w ubezpieczeniu zdrowotnym zarówno dorosłych jak i nieletnich członków rodziny przedsiębiorców należy zgłosić do właściwej jednostki, w zależności od nowego tytułu do ubezpieczenia.

Podstawa prawna:

• art. 13 pkt 4, 36a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 205 poz. 1585);
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, 67 ust. 4, 68 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: (Dz. U. 2008 r. Nr 164 poz. 1027);
• art. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. 2010 r. Nr 77 poz. 512);

Zespół
e-prawnik.pl