Zabezpieczenie roszczenia ze szczególnym uwzględnieniem alimentów

Należy również pamiętać, że sąd udzieli zabezpieczenia zazwyczaj na wniosek strony. Z urzędu w tym zakresie sąd może działać jedynie w sprawach, które wszczęte zostały z urzędu. Warto zatem przy wnoszeniu do sądu pisma inicjującego postępowanie rozważyć zasadność zgłoszenia takiego wniosku. Roszczenie takie można zgłości już w treści pozwu czy wniosku lub dopiero w toku sprawy. Natomiast po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia ale tylko wtedy, gdy ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił. Z punktu widzenia finansowego korzystniej jest wystąpić o zabezpieczenie wraz z pozwem czy wnioskiem ponieważ wówczas nie jesteśmy zobligowani do uiszczenia stosownej opłaty sądowej od tego wniosku. Jeśli zaś zdecydujemy się na zgłoszenie wniosku o zabezpieczenie w toku sprawy musimy liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 40 zł w przypadku zabezpieczenia roszczeń niemajątkowych (np. w sprawach o władzę rodzicielską, ustalenie kontaktów) i 100 zł w przypadku roszczeń pieniężnych (np. w sprawach o zapłatę, o alimenty). Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji, z kilkoma wyjątkami o których mowa w art. 734 k.p.c.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien zawierać wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia oraz uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek. Jeżeli wniosek składamy przed wszczęciem postępowania, należy również zwięźle przedstawić przedmiot sprawy. Istotne jest i to, że określona suma zabezpieczenia (w przypadku roszczeń pieniężnych) nie może być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania. Co do zasady zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, jednak zasada ta nie obowiązuje w sprawach o alimenty. W tym przypadku strona może bowiem żądać aby sąd do czasu zakończenia sprawy zasądził na rzecz uprawnionego alimenty np. w kwocie po 600 zł miesięcznie mimo, iż strona ta domaga się aby sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie również zasądził od obowiązanego kwotę po 600 zł. Nigdy zaś nie można żadać zabezpieczenia na poziomie 600 zł w sytuacji gdy nasze roszczenie główne to np. 500 zł miesięcznie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby rozprawa mogła odbyć się w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku. Z praktyki sądowej stawierdzić jednak można, że niestety niejednokrotnie wnioski te rozpoznawane są w późniejszym terminie niż te kodeksowe, co pewnie spowodowane jest w dużej mierze bardzo dużą ilością spraw prowadzonych przed danym sądem.

Sąd rozstrzyga o zabezpieczeniu w pormie postanowienia. Na takie postanowienie sądu pierwszej instancji przysługuje zażalenie tej stronie, która nie jest zadowolona z roztrzygnięcia. Może dojść zatem do takiej sytuacji kiedy i uprawniony i obowiązany wniosą co do jednego postanowienia zażalenia. Będzie taki właście w sprawie o alimenty kiedy osoba, na rzecz której ma nastąpić płatność alimentów stwierdzi, że zasądzono na jego rzecz zbyt małą sumę. Ten zaś, który ma zapłacić te alimenty uważać będzie, że zasądzona tytułem zabezpieczenia suma jest zbyt wysoka. Sąd odwoławczy będzie musiał rozpoznać oba zażalenia jeśli oczywiście spełniono przy ich wniesieniu wszystkie warunki formalne.

Warto również zwrócić uwagę na to, iż to, że w sprawie istnieje konkretnej treści zabezpieczenie nie oznacza automatycznie, że taki stan będzie utrzymywał się aż do wydania przez sąd końcowego rozstrzygnięcia. Obowiązany może bowiem w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy tylko wykaże, że odpadła lub zmieniła się przyczyna zabezpieczenia.

Odnosząc się już konkretnie do treści żadań zgłaszanych przez strony co do zabezpieczenia to zgodnie z obowiązującymi przepisami w chwili obecnej zabezpieczenie roszczeń pieniężnych może nastąpić przez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego; obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową; ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu; obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską; ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego. Jeśli zaś chodzi konkretnie o sprawy alimentacyjne to zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W tych zaś sprawach, w których przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania; ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem; zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia; uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem; nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.

Z punktu widzenia praktyki warto również zaznaczyć, że jeśli sąd w sprawie o alimenty udzielił zabezpieczenia uprawniony w przypadku nieotrzymywania od obowiązanego stosownych kwot wbrew postanowieniu sądu może skierować wniosek egzekucyjny do komornika sądowego.
Częste pytania Klientów dotyczą też tego czy wniesienie zażalenia tamuje wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia – otóż nie. Obowiązany nie może się zatem tłumaczyć względem uprawnionego, że nie płaci alimentów zasądzonych w ramach zabezpieczenia z uwagi na fakt, że zaskarżył takie orzeczenie. Nie ma to żadnego wpływu na jego obowiązek ich uiszczania. Z praktyki sądowej stwierdzić też można, że sądy w wyrokach kończących sprawy o alimenty zazwyczaj nie orzekają kwot niższych niż suma udzielonego zabezpieczenia – są to kwoty te same lub wyższe. Nie jest to jednak reguła. Dochodzi bowiem do takich sytuacji, kiedy np. obowiązny, po udzieleniu zabezpieczenia, przedstawi przed sądem dowody ukazujące złą sytuację materialną i małe możliwości zarobkowe, które w konsekwencji nie pozwalają na zasądzenie w wyroku kwoty alimentów w takiej wysokości jak suma udzielonego zabezpieczenia. Orzekają wówczas kwotę niższą. Należy również pamiętać, że w sprawach o alimenty nie ma żadenj reguły kwotowej i żadnego przedziału kwot, w obrebie których sądy ustanawiają konkretne sumy zabezpieczenia w sprawie o alimenty. Każda sprawa jest bowiem inna tak pod względem potrzeb uprawnionego jak i sytuacji finansowej oraz możliwości zarobkowych obowiązanego.