Nowe zasady zawieszania i zmniejszana renty socjalnej

8.1.2022

Od 2022 r. obowiązują korzystne zmiany dla osób dorabiających do renty socjalnej. Stosuje się te same zasady, które dotyczą dorabiających do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Dla wielu osób oznacza to możliwość osiągania dodatkowych przychodów i pobierania renty socjalnej w pełnej lub zmniejszonej wysokości – bez zawieszania prawa do świadczenia.

Co się zmieniło?

Od 1 stycznia 2022 r., jeśli przychód będzie wyższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (do 28 lutego 2022 r. 3960,20 zł), ale nie przekroczy 130% tej kwoty (7354,50 zł), renta socjalna jest zmniejszana. Dopiero gdy przychód przekroczy wyższy próg zarobkowy – 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, renta jest zawieszana. To ważna zmiana przepisów, bo w 2021 r. przychód wyższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia powodował zawieszenie renty. Aktualne progi zarobkowe, które zmieniają się co kwartał można sprawdzić na stronie www.zus.pl.

Istotna zmiana dotyczy też sposobu rozliczenia renty. Od nowego roku osoba dorabiająca do renty socjalnej będzie rozliczała się po upływie roku kalendarzowego – rocznie lub miesięcznie. Wcześniej renta była zawieszana na bieżąco - za każdy miesiąc.

Węższy jest również katalog przychodów, które wpływają na wysokość renty socjalnej. Na zmniejszenie albo zawieszenie renty socjalnej wpływa m.in. przychód osiągany z działalności podlegającej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, np. z pracy na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, z pozarolniczej działalności. Od 1 stycznia 2022 r. na wysokość renty socjalnej nie będą wpływały przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Osoba, która ma przyznaną rentę socjalną, powinna jak najszybciej zawiadomić ZUS o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach. Może skorzystać z formularza EROP – Oświadczenie o osiąganiu przychodu.

Jeżeli więc masz prawo do renty socjalnej i osiągasz przychód z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, od 1 stycznia 2022 r. renta ta będzie zawieszana albo zmniejszana na takich samych zasadach jak renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Poniżej przedstawiono skutki dorabiania do renty socjalnej od 1 stycznia 2022 r.

Jak przychód wpływa na prawo i wysokość renty socjalnej?

Jeśli osiągany przez Ciebie przychód będzie:

niższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – to rentę socjalną ZUS wypłaci Ci w pełnej wysokości,
wyższy od 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ale nie przekroczy 130% tego wynagrodzenia – to ZUS zmniejszy Ci rentę socjalną (rentę zmniejszy o kwotę przekroczenia, ale nie wyższą niż kwota maksymalnego zmniejszenia dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy),
wyższy niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – to ZUS zawiesi Ci rentę socjalną.

Wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłasza co kwartał Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

O czym musisz informować ZUS, gdy dorabiasz do renty socjalnej?

Jeżeli masz przyznaną rentę socjalną, powinieneś niezwłocznie powiadomić ZUS o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach.

Możesz skorzystać z formularza EROP – „Oświadczenie o osiąganiu przychodu”. Formularz jest też dostępny we wszystkich placówkach ZUS. Na PUE zmodyfikowany formularz będzie dostępny w późniejszym terminie.

Po zakończeniu roku kalendarzowego, ale nie później niż do końca lutego następnego roku, musisz dostarczyć do ZUS:

zaświadczenie o wysokości przychodu za ubiegły rok od pracodawcy, zleceniodawcy lub innego płatnika składek, a gdy pełnisz służbę – od właściwej jednostki organizacyjnej,
oświadczenie o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność.

Na podstawie tych dokumentów ZUS ustali, czy wypłacał rentę w prawidłowej wysokości.

Co powinieneś zrobić, gdy aktualnie Twoja renta jest zawieszona?

Od 1 stycznia 2022 r. ZUS wznowił wypłatę tej renty. Musisz do ZUS jednak jak najszybciej nadesłać zaświadczenie/oświadczenie o wysokości osiąganego przychodu. Jest to konieczne, aby ZUS mógł wypłacać Ci rentę socjalną w wysokości zgodnej z przychodem, jaki osiągasz od 1 stycznia 2022 r. lub – jeśli przychód ten przekracza 130% przeciętnego wynagrodzenia – zawiesić świadczenie. Dzięki temu nie będziesz musiał zwracać renty za dłuższy okres, gdyby okazało się, że w związku z osiąganym przychodem powinna być zawieszona lub wypłacana w niższej wysokości.

Jakie przychody wpływają na zmniejszenie lub zawieszenie renty socjalnej?

Na to, czy ZUS zawiesi lub zmniejszy Twoją rentę, będzie miał wpływ Twój przychód osiągany z działalności podlegającej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, np.:

z pracy na podstawie stosunku pracy,
z pracy na podstawie umowy zlecenia lub współpracy przy tej umowie,
z pracy na podstawie umowy agencyjnej lub współpracy przy tej umowie,
z pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu.

Na zawieszenie lub zmniejszenie Twojej renty wpływ mają także kwoty wypłaconych:

zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego,
wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,
świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Na zawieszenie lub zmniejszenie Twojej renty wpływa również Twój przychód z tytułu służby, np. w Policji czy Wojsku Polskim.

Musisz poinformować ZUS także o przychodach z pracy zarobkowej za granicą.

Od 1 stycznia 2022 r. nie będą miały wpływu na zmniejszenie lub zawieszenie renty socjalnej przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Gdy ZUS ustala Twój przychód, od którego zależy, czy zmniejszy lub zawiesi Twoją rentę socjalną, uwzględnia kwotę, od której oblicza się składki na Twoje ubezpieczenia emerytalne i rentowe (jest to tzw. podstawa wymiaru składek).

Jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność, ZUS przyjmie przychód, który stanowi podstawę wymiaru Twoich składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – lub który stanowiłby tę podstawę, gdybyś był objęty obowiązkiem tych ubezpieczeń.

Jeżeli osiągasz przychód z dwóch lub więcej źródeł, to Twoje przychody ZUS zsumuje (np. przychód z pracy i działalności gospodarczej).

Musisz poinformować ZUS o przychodach z pracy zarobkowej także wówczas, gdy jesteś wyłączony z obowiązku ubezpieczeń społecznych:

z tytułu ustalenia prawa do świadczenia (np. nie opłacasz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu pozarolniczej działalności, bo masz ustalone prawo do renty rodzinnej), lub
wykonujesz pracę zarobkową niepodlegającą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z uwagi na to, że podlegasz temu obowiązkowi z innego tytułu.

Przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu (roku), w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty.

Kiedy ZUS rozliczy rentę socjalną?

Rentę socjalną ZUS rozliczy po upływie roku kalendarzowego.

Jak ZUS rozliczy rentę socjalną?

Rentę socjalną ZUS będzie mógł rozliczyć rocznie lub miesięcznie.

Jeśli w zaświadczeniu będą wykazane kwoty przychodu uzyskane w poszczególnych miesiącach – to rentę socjalną ZUS rozliczy w obydwu wariantach, tj. rocznie oraz miesięcznie i wybierze wariant korzystniejszy dla Ciebie.

Jeżeli w zaświadczeniu będzie tylko łączna kwota przychodu osiągniętego w minionym roku kalendarzowym, to Twoją rentę socjalną ZUS rozliczy tylko rocznie.

Podstawa prawna:

art. 10 ustawy z dnia 27 czerwca 2008 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 1300, z późn.zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.,
art. 104-106 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291, z późn.zm.),
art. 6 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1621).

Źródło: zus.pl