Zasiłek opiekuńczy a kwarantanna

Jak to działa?

Co jesli u mojego dziecka w przedszkolu pojawił się koronawirus i maluch trafił na obowiązkową kwarantannę? Czy przysługuje mi prawo do zasiłku opiekuńczego? Co na ten temat stanowi rozporządzenie Rady Ministrów.

Opublikowane w poniedziałek w Dzienniku Ustaw rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające poprzednie regulacje w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii dotyczy kilku z zapowiadanych wcześniej kwestii zmian w obostrzeniach i środkach zapobiegawczych w walce z pandemią.

Jeżeli chodzi o zasiłek opiekuńczy, to zgodnie z rozporządzeniem podstawą do jego wypłaty jest złożenie przez osobę ubezpieczoną wniosku o konieczność opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny, którzy zostali poddani obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych.

Oświadczenie powinno zawierać odpowiednie dane oraz podpis ubezpieczonego. Jak czytamy w rozporządzeniu „pracodawca albo podmiot obowiązany (…) może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu”.

Dotyczy to zasiłku opiekuńczego przysługującego ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat
• innym chorym członkiem rodziny
• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat.

Rozporządzenie Rady Ministrów wchodzi w życie od 3 listopada br. – z wyjątkiem przepisu dotyczącego wypłaty zasiłku opiekuńczego, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 24 października 2020 r.

Wraca dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Kiedy i dla kogo? 

Trudna sytuacja epidemiczna, duży wzrost zachorowań i wynikające z tego nowe obostrzenia oznaczają, że wiele dzieci – zamiast iść do szkoły czy przedszkola – pozostanie w domach. Co w tej sytuacji mogą zrobić rodzice? – Przywracamy dodatkowy zasiłek opiekuńczy – informuje minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Później – wraz z rozpoczęciem roku szkolnego – zasiłek został przywrócony w przypadku zamknięcia placówek, niemożności zapewnienia opieki przez żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, placówkę pobytu dziennego oraz inną placówkę lub podmiot zatrudniający dziennych opiekunów z powodu czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek w związku z COVID-19. Na takich zasadach zasiłek przysługiwał do 20 września br.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 przewiduje możliwość wydłużenia okresu pobierania dodatkowego zasiłku w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Rząd właśnie zdecydował się na taki krok.

– "W związku z niezwykle trudną sytuacją epidemiczną w kraju, dużym wzrostem przypadków zakażeń koronawirusem i wynikającymi z tego decyzjami i obostrzeniami, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa Polakom, zdecydowaliśmy o przywróceniu dodatkowego zasiłku opiekuńczego, na zasadach jakie obowiązywały we wrześniu br." – powiedziała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Zgodnie z projektem rozporządzenia Rady Ministrów dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał przez okres 21 dni – od 9 do 29 listopada 2020 r.

W jakich przypadkach dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał?

• w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły lub klubu dziecięcego z powodu COVID-19, do którego dzieci lub osoby dorosłe niepełnosprawne uczęszczały
• w przypadku niemożności zapewnienia opieki przez żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, placówkę pobytu dziennego oraz inną placówkę lub podmiot zatrudniający dziennych opiekunów z powodu czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek w związku z COVID-19.
• dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje również w przypadku ograniczonego otwarcia powyżej wymienionych placówek

Kto może liczyć na prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego?

Tak jak do tej pory dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługiwać będzie:

• rodzicom dzieci w wieku do lat 8,
• ubezpieczonym rodzicom dzieci:
  • do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
  • do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
  • do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
• ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą.

Rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 9 listopada br.

Dokumentowanie kwarantanny i izolacji do wypłaty świadczeń w razie choroby i opieki

Informacje o kwarantannie lub izolacji są niezbędne do wypłaty zasiłków chorobowych i opiekuńczych. Osoby skierowane przez jednostkę Państwowej Inspekcji Sanitarnej na kwarantannę mają prawo do świadczeń chorobowych – wynagrodzenia za czas choroby, które finansuje pracodawca, albo zasiłku chorobowego. Dotyczy to osób objętych ubezpieczeniem chorobowym, np. w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy prowadzeniem działalności gospodarczej. Świadczenia przysługują także ubezpieczonym, którzy zostali poddani izolacji, w tym izolacji w warunkach domowych.

1. Dane o kwarantannie i izolacji do wypłaty świadczeń chorobowych udostępniane przez ZUS

Od 24 października 2020 r. podstawą wypłaty świadczeń chorobowych osobie poddanej kwarantannie albo izolacji domowej jest informacja w systemie informatycznym Centrum e-Zdrowia (system EWP) o objęciu tej osoby kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych.

ZUS pozyskuje dane z tego systemu i udostępnia je płatnikom składek na ich profilach na portalu PUE ZUS. Dostęp do informacji o kwarantannie lub izolacji na swoim profilu na PUE ZUS ma również ubezpieczony.

Dane dotyczą osób, których kwarantanna lub izolacja trwała 22 października albo zacznie się po tym dniu.

Dane są udostępniane na portalu PUE ZUS odpowiednio w panelu Płatnika oraz w panelu Ubezpieczonego, w nowej zakładce [Kwarantanna, izolacja domowa].

Zakładka będzie widoczna tylko u osób, które zostały objęte kwarantanną lub izolacją domową oraz u płatników składek, którzy zatrudniają osoby, u których takie zdarzenie wystąpiło.

Płatnik składek będzie miał dostęp do listy takich zdarzeń u swoich pracowników. Prezentowane na liście dane będzie mógł filtrować i zapisać w postaci pliku xls, csv, pdf, txt, xml.

Więcej informacji o nowej funkcji dla płatnika składek (plik docx 750kb).

Więcej informacji o nowej funkcji dla osoby ubezpieczonej (plik doc 362kb).

Świadczenie chorobowe wypłacane przez ZUS

Aby otrzymać świadczenie chorobowe z ZUS, trzeba złożyć wniosek o zasiłek chorobowy bezpośrednio do Zakładu lub za pośrednictwem swojego pracodawcy. Wniosek można wypełnić i wysłać elektronicznie za pośrednictwem PUE ZUS.

ZUS – po otrzymaniu wniosku – zweryfikuje informację o kwarantannie lub izolacji domowej w oparciu o odpowiednie dane z systemu informatycznego Centrum e-Zdrowia (EWP).

Świadczenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę

Do wypłaty świadczenia wystarczy informacja o kwarantannie lub izolacji, która będzie znajdować się w panelu Płatnika w zakładce [Kwarantanna, izolacja domowa].

Jeśli zdarzy się, że osoba ubezpieczona przebywa na kwarantannie lub w izolacji domowej, a na profilu pracodawcy na PUE ZUS nie będą widoczne odpowiednie dane o jej sytuacji, to osoba ta w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych powinna złożyć płatnikowi składek pisemne oświadczenie. W oświadczeniu powinna potwierdzić, że odbyła obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych. Takie oświadczenie stanowi podstawę do wypłaty świadczeń w razie choroby przez płatnika składek po potwierdzeniu informacji zawartych w oświadczeniu w Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Ważne!
Ponieważ podstawą do wypłaty świadczenia chorobowego jest informacja z systemu, osoby, które zostały skierowane na kwarantannę lub są objęte izolacją domową i które ubiegają się o wypłatę świadczeń chorobowych, nie muszą dostarczać papierowej decyzji sanepidu do ZUS lub do swojego pracodawcy. Nie muszą też mieć zwolnienia lekarskiego z powodu przebywania w izolacji domowej. Powinny jednak pamiętać o poinformowaniu swojego pracodawcy o przyczynie nieobecności w pracy. Informację tę mogą przekazać na przykład telefonicznie lub mailowo.

2. Osoby poddane kwarantannie jako domownicy osób zakażonych koronawirusem – świadczenia w razie choroby

Od 3 listopada 2020 r. osoba współzamieszkująca lub prowadząca wspólne gospodarstwo z osobą zakażoną wirusem SARS-CoV-2 ma obowiązek poddać się kwarantannie. Taka kwarantanna rozpoczyna się od dnia uzyskania pozytywnego wyniku testu przez osobę zakażoną i kończy się 7 dni po zakończeniu izolacji osoby zakażonej.

W takim przypadku organ inspekcji sanitarnej nie wydaje decyzji. Podstawą do wypłaty świadczeń chorobowych (wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego) jest złożone przez ubezpieczonego oświadczenie o konieczności odbycia kwarantanny.

Oświadczenie powinno zawierać:

• imię i nazwisko ubezpieczonego,
• numer PESEL ubezpieczonego, jeśli go posiada,
• informację o dniu rozpoczęcia obowiązkowej kwarantanny i dniu jej zakończenia,
• dane dotyczące osoby zamieszkującej z ubezpieczonym lub prowadzącej wspólne gospodarstwo domowe, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, tj. imię i nazwisko, numer PESEL, jeśli go posiada, dzień rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych i dzień jej zakończenia,
• podpis ubezpieczonego.

Wzór oświadczenia o odbywaniu kwarantanny przez domownika osoby zakażonej (plik docx 41kb)

Pracodawca lub ZUS może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu.

Jeśli zasiłek chorobowy wypłaca ZUS, płatnik składek jak najszybciej (nie później niż w terminie 7 dni) powinien przekazać oświadczenie ubezpieczonego do ZUS. Może to zrobić za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. W takim przypadku skan lub zdjęcie oświadczenia potwierdzonego za zgodność z oryginałem dołącza do zaświadczenia Z-3 / Z-3a.

Osoby prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące składają oświadczenie w ZUS. Oświadczenie może być przekazane elektronicznie – za pośrednictwem portalu PUE ZUS wraz z wnioskiem ZAS-53 Wniosek o zasiłek chorobowy. Do wniosku należy dołączyć skan lub zdjęcie podpisanego oświadczenia.

3. Dziecko albo inny członek rodziny na kwarantannie – zasiłek opiekuńczy

Ubezpieczony może wystąpić o zasiłek opiekuńczy, jeśli opiekuje się przebywającym na kwarantannie lub objętym izolacją w warunkach domowych:

• dzieckiem do lat 14,
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat,
• innym członkiem rodziny.

Kwarantanna lub izolacja dziecka lub innego członka rodziny są traktowane tak jak choroba dziecka lub innego członka rodziny.

Od 24 października 2020 r. podstawą do wypłaty zasiłku opiekuńczego jest oświadczenie ubezpieczonego o konieczności opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny przebywającym na kwarantannie lub w izolacji w warunkach domowych.

Oświadczenie powinno zawierać:

• imię i nazwisko ubezpieczonego,
• numer PESEL ubezpieczonego, jeśli go posiada,
• dane dziecka lub innego członka rodziny pod opieką, który odbywa obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych: imię i nazwisko, numer PESEL, jeśli go posiada,
• dzień rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych i dzień jej zakończenia,
• podpis ubezpieczonego.

Wzór oświadczenia o sprawowaniu opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny na kwarantannie lub w izolacji domowej (plik docx 41kb)

Pracodawca albo ZUS może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. poz. 1931);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. poz. 1931).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl