Zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy

21.4.2022

Zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje również opiekunom tymczasowym dzieci z Ukrainy.

Opiekun tymczasowy to osoba, która na podstawie postanowienia polskiego sądu sprawuje pieczę nad dzieckiem (małoletnim obywatelem Ukrainy), które przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki odpowiedzialnych za nie osób dorosłych.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunom tymczasowym na takich samych warunkach, jak zasiłek opiekuńczy na dzieci i członków rodziny dla ubezpieczonych. Zamiast standardowych wniosków opiekun tymczasowy składa wniosek ZOT (pdf 229) oraz postanowienie polskiego sądu o ustanowieniu opiekuna tymczasowego i zestaw dokumentów uzależniony od powodu, z jakiego sprawuje opiekę.

Kim jest opiekun tymczasowy dziecka z Ukrainy?

Jesteś opiekunem tymczasowym dziecka z Ukrainy, jeśli sprawujesz pieczę nad dzieckiem (małoletnim obywatelem Ukrainy), które przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki odpowiedzialnych za nie osób dorosłych. Odpowiadasz za to dziecko zgodnie z prawem obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak uzyskać status opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy?

Opiekuna tymczasowego ustanawia sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce pobytu dziecka. Postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było – z chwilą jego wydania.

Kiedy przysługuje Ci zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego?

Prawo do zasiłku opiekuńczego będzie Ci przysługiwać, jeśli zdarzy się sytuacja, która uzasadnia zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zobacz niżej).

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej [1].

Jakie sytuacje obejmuje zwolnienie z pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunowi tymczasowemu, gdy opiekuje się:

zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat, ponieważ:
- został zamknięty żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których dziecko uczęszcza i został o tym powiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia,
- zachorowała niania, z którą ma zawartą umowę uaktywniającą, albo zachorował dzienny opiekun, który sprawuje opiekę nad dzieckiem,
chorym dzieckiem,
chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.

Przez jaki okres przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez:

60 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku,
30 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 14 do 18 lat.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

Jeśli w roku kalendarzowym opiekujesz się tylko dzieckiem niepełnosprawnym i nie masz innych dzieci, które nie ukończyły 14 lat, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres 30 dni w roku kalendarzowym.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje bez okresu wyczekiwania, tj. od pierwszego dnia, od którego podlegasz ubezpieczeniu chorobowemu.

Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres:

w którym opiekun tymczasowy ma prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu konieczności sprawowania przez opiekuna tymczasowego opieki, w czasie której wykonywał pracę zarobkową lub które wykorzystywał niezgodnie z celem; opiekun nie otrzyma zasiłku, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku.

Jak uzyskać zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek wypłacany jest na wniosek.

Jeśli jesteś pracownikiem albo zleceniobiorcą, złóż wniosek i dokumenty u swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy.

Jeżeli prowadzisz działalność pozarolniczą albo współpracujesz z osobą prowadzącą działalność, złóż wniosek w ZUS.

Jeśli masz konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, możesz wysłać wniosek do ZUS elektronicznie. Możesz wykorzystać wniosek ZAS-58 Wniosek o udzielenie wyjaśnień/Wniosek o wydanie decyzji/Skarga w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego.

Instrukcja jak złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy w formie elektronicznej (plik doc 572kb).

Bez wniosku o zasiłek opiekuńczy ZUS albo płatnik składek nie wypłaci zasiłku.

Jakie dokumenty musisz złożyć?

Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, złóż:

wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przez opiekuna tymczasowego (ZOT) - plik pdf 229kb wersja do zapisu i wypełnienia,
postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego,
dokumenty, które są potrzebne w zależności od tego, z jakiego powodu sprawowana jest opieka.

Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne w zależności od tego, jaki jest powód sprawowania opieki

Opieka na chorym dzieckiem

Zaświadczenie lekarskie wystawione:

w formie papierowej na druku ZUS ZLA,albo
w formie dokumentu elektronicznego (e-ZLA), albo
w formie wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA), albo
na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, albo
zaświadczenie lekarskie wystawione za granicą wraz z tłumaczeniem na język polski; zaświadczenie powinno zawierać:
- nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza,
- datę wystawienia,
- podpis,
- początkową i końcową datę niezdolności do pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.

Jeśli zaświadczenie lekarskie wystawiono w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii, albo państwa, z którym Polska zawarła umowę międzynarodową, to składasz je w języku urzędowym tego państwa – nie musi być przetłumaczone na język polski.

Zaświadczenie lekarskie wystawione w języku ukraińskim nie musi być przetłumaczone na język polski.

Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8

Oświadczenie opiekuna, że żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których uczęszcza dziecko, zostały nieprzewidzianie zamknięte.

Oświadczenie możesz złożyć w języku ukraińskim.

Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat

Dokument potwierdzający niepełnosprawność, czyli orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.

Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne?

Dodatkowo niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku:

Z-3 – jeśli jesteś pracownikiem,
Z-3b – jeśli wykonujesz pozarolniczą działalność, współpracujesz z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność lub korzystasz z ulgi na start albo jesteś osobą duchowną,
Z-3a – jeśli jesteś ubezpieczony z innego tytułu,
ZAS-12 – jeśli wniosek dotyczy ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego za dalszy okres i nie zmieniły się okoliczności.

Podstawa prawna

ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – tzw. ustawa zasiłkowa (Dz.U. z 2021 r., poz. 1133, z późn. zm.);
ustawa z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r.,poz.830).

Źródło: zus.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl