Zwolnienie nauczyciela - jakie kryteria brać pod uwagę?

5.3.2013

Kryteria, według których dokonuje się wyboru jednego z nauczycieli do zwolnienia z pracy, nie są tożsame z ustawowymi przyczynami wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielowi mianowanemu. Wybór konkretnego nauczyciela powinien opierać się na kryteriach obiektywnych, jasnych, niedyskryminujących oraz mających na celu uzyskanie jak najwyższego poziomu nauczania. Z uwagi na brak w tej mierze ustawowych regulacji, Sąd Najwyższy uznał potrzebę poddania kontroli sądowej przyjętych przez dyrektora kryteriów wyboru konkretnego nauczyciela do zwolnienia z pracy w celu dokonania oceny, czy rozwiązanie z nim stosunku pracy było uzasadnione. Przepisy prawne nie precyzują, o jakie to kryteria wyboru chodzi. Decydujące znaczenie mają więc, orzeczenia Sądu Najwyższego. Poniżej przedstawiamy tezy najważniejszych z nich:

W doborze nauczyciela do rozwiązania bądź zmiany stosunku pracy, pracodawca powinien uwzględnić także podstawę nawiązania stosunku pracy (mianowanie, umowa o pracę). Trwałość stosunku pracy nauczyciela mianowanego jest chroniona bardziej niż nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę.
Porównanie kwalifikacji zawodowych jako kryterium wyboru nauczyciela do rozwiązania bądź zmiany stosunku pracy wymaga uwzględnienia nie tylko formalnego poziomu wykształcenia, ale także praktyki w nauczaniu przedmiotu. Wyższe wykształcenie nie zawsze musi oznaczać wyższych kwalifikacji zawodowych. Formalnie wyższe kwalifikacje może bowiem równoważyć dłuższa praktyka zawodowa.
W ocenie zasadności wyboru nauczyciela do rozwiązania bądź zmiany stosunku pracy należy brać pod uwagę w pierwszej kolejności okres zatrudnienia na stanowisku nauczyciela przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu, nie zaś ogólny czas wykonywania zawodu.
Nie narusza zasady równego traktowania pracownika ani zasady niedyskryminacji rozwiązanie bądź zmiana stosunku pracy nauczyciela legitymującego się kwalifikacjami zawodowymi równymi z innymi nauczycielami, lecz którego praca jest najniżej oceniana przez przełożonych oraz uczniów i ich rodziców. Nie można zaś uznać, że kryterium przyjmujące za swoją podstawę ocenę pracy i osiągnięć w nauczaniu i wychowywaniu uczniów, mogące prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla nauczyciela, świadczy o jego dyskryminacji ze strony szkoły. Zakaz dyskryminacji w sferze stosunków pracy nie oznacza bowiem obowiązku jednakowego traktowania wszystkich pracowników, bez względu na różnice dotyczące rodzaju pracy, zajmowanego stanowiska lub sposobu wykonywania obowiązków pracowniczych.
Długotrwałe, dezorganizujące pracę w szkole, nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby, mogą uzasadniać jego wybór do rozwiązania bądź zmiany stosunku pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę ze względu na osiągnięcie przez kobietę wieku emerytalnego (60 lat) oraz uzyskanie prawa do emerytury jest uzasadnione i nie może być ocenione jako dyskryminacja pracownika ze względu na płeć lub wiek pod warunkiem, że nie jest to jedyna przyczyna rozwiązania bądź zmiany stosunku pracy.

Na zakończenie warto wskazać, że decyzja dyrektora o doborze nauczyciela do rozwiązania lub zmiany stosunku pracy nie powinna opierać się o kryteria socjalne. Przyjmuje się bowiem, że Interesowi szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież nie może być przeciwstawiany socjalny i ekonomiczny interes nauczyciela, który, z jednego z powyższych powodów kwalifikuje się do wyboru do rozwiązaniu lub zmiany stosunku pracy.

Powołane orzeczenia:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1997 r., I PKN 399/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2000 r., I PKN 138/00, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., I PKN 771/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 420/98, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2000 r., I PKN 29/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 r., I PKN 31/99.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze