Będą doktoraty wdrożeniowe

Nowe regulacje dotyczące stopni naukowych przewidują ustanowienie programu pn. „Doktorat wdrożeniowy”. Ma on ożywić współpracę i transfer wiedzy między środowiskiem naukowym a środowiskiem społeczno-gospodarczym. 

Po co doktoraty wdrożeniowe?

Program „Doktorat wdrożeniowy” ma umożliwić kształcenie na studiach doktoranckich we współpracy z podmiotami otoczenia społeczno-gospodarczego. Celem pracy badawczej doktoranta ma być rozwiązanie konkretnego problemu pracodawcy, u którego jest zatrudniony.

Środki finansowe, przyznawane w drodze corocznego konkursu ogłaszanego przez ministra nauki, będą przeznaczone na dofinansowanie kosztów wykorzystania infrastruktury badawczej w celu realizacji badań naukowych prowadzonych na stacjonarnych studiach doktoranckich oraz na finansowanie stypendium doktoranckiego w okresie odbywania studiów doktoranckich. 

– "To ogromna szansa dla ambitnych doktorantów i pracodawców. To także możliwość wykształcenia badaczy nowej generacji" – powiedział o doktoratach wdrożeniowych Piotr Dardziński, wiceminister nauki. 

Doktoraty wdrożeniowe mają ożywić współpracę między środowiskiem naukowym a społeczno-gospodarczym, a także usprawnić transfer wiedzy między nauką a biznesem. To także nowa, szybka ścieżka dojścia do pierwszego stopnia naukowego. W programie przewidziano udział trzech grup:

• absolwentów z tytułem magistra lub równorzędnym, którzy mają zamiar rozwijać swoją karierę akademicką;
• najlepszych ośrodków akademickich w kraju, czyli jednostek naukowych z kategorią A+ i A;
• przedsiębiorców i innych pracodawców, którzy chcą rozwijać działalność badawczo-rozwojową i uzyskać tym samym przewagę rynkową.

Doktorat w systemie dualnym – co to znaczy?

Doktoraty wdrożeniowe będą prowadzone w systemie dualnym. Kształcenie na studiach doktoranckich będzie mogło odbywać się we współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym uczelni albo jednostki naukowej, w szczególności z przedsiębiorcami lub innymi podmiotami zatrudniającymi uczestników tych studiów. Oznacza to, że jednostka naukowa wraz z przedsiębiorstwem ustalać będą plan badań, który ma być nastawiony na rozwiązanie konkretnego problemu wskazanego przez pracodawcę, a doktorant zyska dwóch opiekunów. Pierwszym z nich jest opiekun naukowy – samodzielny pracownik naukowy, który kontroluje jakość badań, drugim zaś opiekun pomocniczy, wyznaczany przez pracodawcę. Opiekun pomocniczy, tzn. pracownik z doświadczeniem w działalności badawczo-rozwojowej, będzie wspierał doktoranta w jego pracy badawczej. 

Podwójna opieka merytoryczna to sposób na intensyfikację kontaktów między światem nauki a biznesu, a także realizację badań naukowych o potencjale komercyjnym, a ponadto ma umożliwić zdobycie przez przyszłego naukowca doświadczeń w zakresie działalności B+R.

Korzyści dla doktoranta –  nawet dwie pensje

Dwa miejsca pracy oznaczają też podwójne korzyści finansowe dla doktorantów. Oprócz wynagrodzenia wynikającego z zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin u pracodawcy, doktorant będzie mógł otrzymać również stypendium z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Będzie odpowiadało ono minimalnemu wynagrodzeniu zasadniczemu asystenta na uczelni publicznej – obecnie jest to 2.450 złotych (zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych). Jednostka naukowa ma także zapewnić doktorantowi kształcenie, dostęp do laboratoriów i wsparcie zespołu badawczego, a ze środków finansowych programu otrzyma on dofinansowanie kosztów wykorzystania infrastruktury badawczej.

Każdego roku do programu będzie mogło przystąpić 500 doktorantów. Pierwsi uczestniczy powinni rozpocząć studia w październiku 2017 roku. Na sfinansowanie programu w pierwszym roku akademickim przewidziano 21 mln złotych. Maksymalny zaś przewidziany w ustawie poziom wydatków, który będzie osiągnięty najwcześniej w czwartym roku funkcjonowania programu, oszacowano na ok. 85 mln zł rocznie.

Habilitacja na podstawie wdrożeń

Planuje się, że doktorzy będą mogli kontynuować wdrożeniową ścieżkę kariery i uzyskać uprawnienia uprawnienia zbliżone do uprawnień wynikających z posiadania stopnia doktora habilitowanego. Warunkiem będzie co najmniej 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu działalności badawczo-rozwojowej, znaczące osiągnięcia wdrożeniowe, a także zatrudnienie w jednostce naukowej, mającej uprawnienia do nadawania takiego stopnia. Oznacza to, że doktor z odpowiednim stażem będzie mógł – na podstawie decyzji rektora uczelni lub dyrektora instytutu – pełnić funkcję promotora i recenzenta w przewodach doktorskich, a także będzie mógł być zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego oraz korzystać z innych uprawnień doktora habilitowanego.

Nowe przepisy umożliwią też naukowcom z zagranicy nabycie uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego.

Decyzja o nadaniu uprawnień równoważnych uprawnieniom doktora habilitowanego będzie podlegać kontroli Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Zmieniona została ponadto procedura powoływania przewodniczącego Centralnej ds. Stopni i Tytułów Naukowych.

Co zyskają uczelnie?

Jednostka naukowa w zamian za zapewnienie doktorantowi dostępu do laboratoriów i wsparcie zespołu badawczego, otrzyma ze środków finansowych programu dofinansowanie kosztów wykorzystania infrastruktury badawczej.

Definicja rozprawy doktorskiej

Zgodnie z nowymi przepisami, rozprawa doktorska, przygotowywana pod opieką promotora albo pod opieką promotora i promotora pomocniczego, powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub oryginalne rozwiązanie problemu w oparciu o opracowanie projektowe, konstrukcyjne, technologiczne, lub oryginalne dokonanie artystyczne, oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub artystycznej oraz umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej. Rozprawę doktorską może stanowić praca projektowa, konstrukcyjna, technologiczna, wdrożeniowa lub artystyczna, jeżeli odpowiada warunkom określonym wyżej.

Wdrożenia na świecie

Doktoraty o charakterze wdrożeniowym od wielu lat realizowane są w innych państwach europejskich (np. we Francji, w Danii, Niemczech, Wielkiej Brytanii), a od niedawna – również na poziomie Unii Europejskiej w ramach programu European Industrial Doctorates. Doświadczenia tych państw pokazują, że absolwenci programu doktoratów wdrożeniowych z obszarów nauk technicznych, ścisłych i przyrodniczych łatwiej znajdują pracę i osiągają wyższe dochody od absolwentów tradycyjnych studiów doktoranckich. Z kolei przedsiębiorstwa zatrudniające doktorantów realizujących badania o charakterze wdrożeniowym, wykazują większą aktywność patentową i zatrudniają więcej pracowników.

Od kiedy zmiany?

Ustawa o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Uruchomienie doktoratów wdrożeniowych w Polsce jest jednym z działań przewidzianych w "Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju". Nowa ścieżka kariery akademickiej powinna zwiększyć zainteresowanie badaniami stosowanymi i pracami wdrożeniowymi w środowisku naukowym. Program powinien przyczynić się do zacieśnienia współpracy jednostek naukowych z otoczeniem społeczno-gospodarczym i zwiększenia innowacyjności polskiej gospodarki.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl