Będzie wybór IKE lub ZUS

Od 1 czerwca do 2 sierpnia 2021 roku uczestnicy Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) będą mieli czas na decyzję o ewentualnym przekazaniu funduszy z OFE na nowe Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) lub przeniesieniem środków na konto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Po wejściu w życie ustawy będzie można złożyć deklarację wyboru ZUS. Wybór IKE nie wymaga żadnych aktywności – środki zostaną przekazane automatycznie. Rząd przyjął ustawę o przekształceniu OFE, która ma wejść w życie w połowie tego roku.

Rząd przyjął projekt ustawy

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeniesieniem środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne, przedłożony przez ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej.

Obecny model funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych (OFE) zostanie przebudowany. OFE przestaną działać w dotychczasowej formie, a każdy członek OFE będzie miał do wyboru dwa warianty. Opcją domyślną będzie przeniesienie środków z OFE na indywidualne konto emerytalne (IKE). Alternatywnie – możliwe będzie złożenie deklaracji o przeniesieniu swoich środków w całości do ZUS. Rozwiązanie to daje realne prawo wyboru emerytury opartej na dwóch filarach i gwarantuje prywatny charakter oszczędności na IKE, które będą podlegały dziedziczeniu.

- "Środki zgromadzone na IKE będą prywatną własnością oszczędzającego i nie będą mogły stanowić przedmiotu transferu do budżetu państwa. Sprawa jest prosta: było OFE, pieniądze były publiczne. Będzie IKE, pieniądze będą prywatne" – powiedział Tadeusz Kościński, minister finansów, funduszy i polityki regionalnej i dodał: - "Tworzymy podstawy dla systemowego gromadzenia oszczędności na "jesień życia", a przy tym zatrzymujemy szkodliwy odpływ kapitału z polskiej giełdy".

Zgodnie z projektem ustawy transfer środków nastąpi na początku 2022 roku. Wtedy Powszechne Towarzystwa Emerytalne obecnie prowadzące OFE staną się Towarzystwami Funduszy Inwestycyjnych prowadzącymi specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO), w które przekształcą się dzisiejsze Otwarte Fundusze Emerytalne.

Większość oszczędzających w OFE będzie miała wybór. Automatycznie do ZUS przekazane zostaną pieniądze zgromadzone w OFE przez osoby, które do października 2022 r. osiągną wiek emerytalny, w przypadku których, z uwagi na tzw. „suwak” (obecnie obowiązujące systematyczne przekazywanie pieniędzy uczestników OFE do ZUS, rozpoczynające się na 10 lat przed osiągnięciem przez nich wieku emerytalnego), większość środków z OFE została już przekazana do ZUS. Tak więc w ich przypadku, na rachunkach w OFE zostały już niewielkie kwoty. Umożliwienie pozostawienia ich na IKE, nie da dodatkowych zysków z uwagi na krótki czas potencjalnego inwestowania tych środków.

Prowadzące IKE specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte, powstałe z przekształcenia OFE, będą inwestowały na rynku kapitałowym z odpowiednim określeniem poziomu ryzyka. Będzie też specjalny mechanizm przenoszenia aktywów do subfunduszu bardziej pasywnego, mniej podatnego na wahania rynku, w ciągu 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Jak zapewnia rząd, dzięki zmianom, wzrosną oszczędności emerytalne Polaków poprzez upowszechnienie IKE oraz odbudowane zostanie zaufanie do systemu emerytalnego. Chodzi o jasne oddzielenie systemu dobrowolnego i prywatnego oraz powszechnego i obowiązkowego.  

• W OFE pieniądze były publiczne, natomiast w IKE będą prywatne.
• Obecnie w otwartych funduszach emerytalnych jest ok. 15,4 mln członków, a średnie saldo na rachunku wynosi 9 689 zł.

Solidarna sprawiedliwość

Z tytułu przekształcenia wnoszona będzie opłata odpowiadająca wartości 15% aktywów netto OFE – równoważna efektywnej stopie opodatkowania emerytur wypłacanych z ZUS. Do jej zapłaty, w dwóch transzach będą zobowiązane specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte. Środki z tej opłaty trafią w 2022 r. w dwóch transzach do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i mogą być przeznaczone wyłącznie na obsługę zobowiązań FUS. Natomiast pieniądze osób, które wybiorą ZUS trafią do Funduszu Rezerwy Demograficznej. W zarządzanie tymi środkami zostanie włączony Polski Fundusz Rozwoju SA.

Jasne zasady

Przekształcenie OFE w IKE pozwoli przekazać Polakom pieniądze zgromadzone przez nich w OFE. W ustawie zapisano wprost, że środki zgromadzone na IKE będą prywatną własnością oszczędzającego i nie będą mogły stanowić przedmiotu transferu do budżetu państwa. W OFE pieniądze były publiczne – przesądził o tym, w orzeczeniu z 2015 r., Trybunał Konstytucyjny. W IKE pieniądze będą prywatne, z ustawową gwarancją własności.

- "Zakładamy, że IKE staną się dla Polaków powszechnym sposobem oszczędzania na emeryturę. Łącznie z Pracowniczymi Planami Kapitałowymi wpisują się w jeden z filarów Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – wzmacniają finansowe zabezpieczenie przyszłych emerytów, a jednocześnie budują kapitał dla rozwoju i zwiększają możliwości inwestycyjne państwa" – mówił wiceminister Waldemar Buda.

Pieniądze przekazane z OFE do IKE, w przeciwieństwie do tych, które trafią do ZUS, będą podlegały dziedziczeniu.

Na IKE nie będzie już przekazywana żadna część składki emerytalnej, natomiast każdy posiadacz IKE będzie mógł dobrowolnie do niego dopłacać i te dopłaty będą mogły być wycofane na dotychczasowych zasadach. Jedynie kwota pochodząca z OFE będzie zawsze "znaczona" i jej wypłata będzie możliwa po osiągnięciu wieku emerytalnego. 

Najważniejsze rozwiązania

OFE zostaną przekształcone w specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte prowadzące IKE. Każdy ubezpieczony będzie miał prawo wyboru – domyślną opcją będzie przeniesienie środków z OFE na IKE, z możliwością jego dalszego dobrowolnego zasilania. Stanie się to bez potrzeby wykonywania jakichkolwiek czynności, czy dostarczania dokumentów przez oszczędzających.

Pieniądze zgromadzone w IKE będą prywatne i dziedziczone – w przeciwieństwie do środków w ZUS.

W przypadku, gdy członek OFE skorzysta z prawa do złożenia deklaracji o przeniesieniu jego pieniędzy do ZUS, wówczas środki te zostaną w całości zapisane na koncie ubezpieczonego prowadzonym w ZUS, a odpowiadające im aktywa trafią do Funduszu Rezerwy Demograficznej.

Wypłata środków z IKE będzie możliwa po osiągnięciu wieku emerytalnego i będzie wolna od jakiegokolwiek podatku.

Ze względu na to, że emerytury z ZUS są opodatkowane podatkiem dochodowym PIT stawką 17 proc. lub 32 proc. – aby zachować równowagę – ze środków OFE zostanie pobrana jednorazowa opłata przekształceniowa na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w łącznej wysokości 15 proc. wartości aktywów OFE.

Opłata zostanie rozłożona na 2 raty, obie płatne w 2022 r. Płatnikiem będą specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte powstałe z przekształcenia OFE.

Dzięki opłacie zapewnione zostanie równe traktowanie uczestników OFE przenoszących aktywa do IKE oraz ubezpieczonych w ZUS.

W ramach IKE, środki pochodzące z OFE będą wyodrębnione i będą mogły zostać wycofane po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ponadto, aby zapewnić bezpieczeństwo tych środków, w funduszach prowadzących IKE będą wydzielone dwa subfundusze. W okresie 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego środki będą sukcesywnie przenoszone do subfunduszu, który ma określoną ostrożniejszą politykę inwestycyjną. 

Koniec z tzw. „suwakiem” OFE

Jednym z głównych założeń reformy jest także likwidacja tzw. „suwaka”, który obecnie pomniejsza oszczędności emerytów zgromadzone w OFE. 10 lat przed emeryturą zaczynają one być stopniowo przekazywane do ZUS.

Po zmianie, stworzone zostaną podstawy dla systemowego gromadzenia oszczędności emerytalnych, a przy tym zatrzymany zostanie szkodliwy odpływ kapitału z Giełdy Papierów Wartościowych. Mechanizm „suwaka” zabiera bowiem z GPW kapitał, który mógłby służyć rozwojowi polskiej gospodarki.

Dzięki reformie, IKE wraz Pracowniczymi Planami Kapitałowymi wzmocnią finansowe zabezpieczenie przyszłych emerytów. Jednocześnie zbudują one kapitał dla rozwoju i zwiększą możliwości inwestycyjne państwa. 

Wejście w życie i obowiązujące terminy

A.J.
Zespół e-prawnik.pl