Co przewiduje tzw. ustawa sankcyjna?

Ustawa podpisana przez prezydenta

14 kwietnia br. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.

- "Ukraina walczy o wolność Europy, o wolność Polski. Rosja pokazała swoją prawdziwą twarz, brutalnego agresora. Polski rząd podejmuje wszelkie możliwe działania, by przeciwdziałać tej wojnie. Ta ustawa jest tego dowodem" – podkreślał szef MSWiA Mariusz Kamiński podczas prac nad ustawą.

Ustawa pozwoli na znaczne rozszerzenie możliwości stosowania mechanizmów dotyczących zamrażania majątków i wstrzymywania transakcji w związku z agresją na Ukrainę. Ustawa umożliwi zastosowanie przewidzianych w niej rozwiązań wobec osób i podmiotów bezpośrednio lub pośrednio wspierających agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Chodzi tutaj o osoby, które nie znajdują się na listach UE, jak też osoby wspierające poważne naruszenia praw człowieka i represje wobec społeczeństwa obywatelskiego, a także opozycji demokratycznej w Federacji Rosyjskiej lub na Białorusi.

Poza środkami wynikającymi z przepisów unijnych związanych z zamrażaniem majątków i wstrzymywaniem transakcji ustawa przewiduje również wprowadzenie dwóch dodatkowych narzędzi. Te narzędzia to: możliwość wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz wpis do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany. Zakres środków stosowanych względem poszczególnych osób i podmiotów będzie określany w decyzjach ministra spraw wewnętrznych i administracji.

W przypadku postępowania o udzielenie zamówień publicznych, wykluczenie będzie dotyczyło nie tylko wykonawcy i uczestnika bezpośrednio wpisanego na listę, lecz również wykonawców i uczestników, których beneficjentem rzeczywistym lub jednostką dominującą jest odpowiednio osoba lub podmiot wpisane na listę. Środek ten będzie możliwy do zastosowania od dnia ataku zbrojnego Rosji na Ukrainę, co zapobiegnie próbom ukrywania powiązań.  

Listę osób oraz podmiotów objętych sankcjami będzie prowadził szef MSWiA. Decyzja w tym zakresie zostanie wydana z urzędu lub na uzasadniony wniosek służb i instytucji państwowych wskazanych w ustawie. Za nieprzestrzeganie sankcji będą groziły kary administracyjne lub odpowiedzialność karna.

Ustawa, mając na względzie zagrożenie bezpieczeństwa narodowego, zakazuje także wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przemieszczania między dwoma państwami przez jej terytorium oraz przemieszczania z terytorium innego państwa członkowskiego UE, węgla oraz koksu pochodzących z terytorium Federacji Rosyjskiej albo Białorusi.

Regulacje ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego 

Celem ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego jest przyjęcie rozwiązań prawnych na poziomie krajowym, które umożliwią skuteczne stosowanie przepisów wydanych przez Unię Europejską w odpowiedzi na atak Federacji Rosyjskiej na Ukrainę z dnia 24 lutego 2022 r. Ustawa - w oparciu o wybrane instrumenty prawne zawarte w unijnych rozporządzeniach (rozporządzeniu Rady (WE) nr 765/2006 oraz rozporządzeniu Rady (UE) nr 269/2014) - umożliwia stworzenie odrębnej od wykazów zawartych w powyższych rozporządzeniach listy osób i podmiotów, wobec których znajdą zastosowanie środki w postaci zamrożenia ich funduszy i zasobów gospodarczych. Dodatkowo ustawa wprowadza zakaz przywozu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzytu przez jej terytorium węgla znajdującego się na pozycji 2701 Nomenklatury Scalonej (CN) oraz koksu znajdującego się na pozycji 2704  Nomenklatury Scalonej (CN) (zgodnej z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87) z obszaru Federacji Rosyjskiej albo Białorusi.

Uchwalona nowelizacja przepisów określa w szczególności stosowanie środków ograniczających określonych w rozporządzeniach unijnych, a także zasady i tryb wydawania decyzji w sprawie wpisu na listę osób i podmiotów objętych tymi środkami oraz wykreślenia z niej. Wskazuje m.in. organ właściwy do podejmowania decyzji w sprawach wpisu na listę oraz wykreślenia z niej, którym jest minister właściwy do spraw wewnętrznych działający na swój wniosek lub uzasadniony wniosek podmiotów wskazanych w ustawie. Decyzja w sprawie wpisu na listę dotyczy osób bezpośrednio lub pośrednio wspierających agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętą w dniu 24 lutego 2022 r. lub poważne naruszenie praw człowieka, lub represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i pozycji demokratycznej, lub których działalność stanowi inne poważna zagrożenie dla demokracji, lub praworządności w federacji Rosyjskiej lub na Białorusi. Decyzja w sprawie wpisu dotyczy ponadto osób i podmiotów bezpośrednio związanych z wyżej wymienionymi osobami lub podmiotami, w szczególności ze względu na powiązania charakterze osobistym, organizacyjnym, gospodarczym lub finansowym, lub wobec których istnieje prawdopodobieństwo wykorzystania w tym celu posiadanych przez nie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych. Zastosowanie wybranych środków, wskazanych w rozporządzeniach, określa się z uwzględnieniem w szczególności charakteru i zakresu działalności prowadzonej przez osobę lub podmiot, struktury kapitałowej tego podmiotu oraz względów bezpieczeństwa narodowego.

Nowelizacja określa ponadto sankcje w stosunku do tych osób lub podmiotów, które m.in. nie dopełniają obowiązku zamrożenia środków finansowych lub zasobów gospodarczych, nie dopełniają obowiązku niezwłocznego przekazania informacji wymaganych przepisami rozporządzeń unijnych, nie stosują się do zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania środków określonych w przepisach rozporządzeń unijnych. Podlegają one karze pieniężnej, którą nakłada Szef Krajowej Administracji Skarbowej w drodze decyzji w wysokości do 20 000 000 zł.

Ustawa przewiduje również, że z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych wykluczony będzie: wykonawca oraz uczestnik konkursu wpisany do wykazów określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisanego na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka ograniczającego; wykonawca oraz uczestnik konkursu, którego beneficjentem rzeczywistym w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jest osoba wymieniona w wykazach określonych w powyższych rozporządzeniach albo wpisana na listę lub będąca takim beneficjentem rzeczywistym od dnia 24 lutego 2022 r., o ile została wpisana na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka ograniczającego; wykonawca oraz uczestnik konkursu, którego jednostką dominującą w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości jest podmiot wymieniony w wykazach określonych w powyższych rozporządzeniach albo wpisany na listę lub będący taką jednostką dominującą od dnia 24 litego 2022 r., o ile został wpisany na listę. Powyższe wykluczenie następować będzie na okres trwania ww. okoliczności. Kontrola udzielania zamówień publicznych będzie wykonywana zgodnie z art. 596 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych. Osoby lub podmioty podlegające wykluczeniu, przystępujące do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów, będą podlegać karze pieniężnej, nakładanej przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, w drodze decyzji administracyjnej, do wysokości 20 000 000 zł.

Nowelizacja, mając na względzie zagrożenie bezpieczeństwa narodowego, zakazuje ponadto wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przemieszczania między dwoma państwami przez jej terytorium oraz przemieszczania z terytorium innego państwa członkowskiego UE, węgla oraz koksu pochodzących z terytorium Federacji Rosyjskiej albo Białorusi. Kontroli powyższego zakazu dokonuje naczelnik urzędu celno-skarbowego, który w razie stwierdzenia jego naruszenia, dokonuje zajęcia towaru oraz występuje o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa. Osoba lub podmiot naruszające powyższy zakaz podlegają karze pieniężnej w wysokości do 20 000 000 zł nakładanej przez Szefa Krajowej Administracji.

Podmiotom, których dotyczy zakaz dotyczący wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej lub tranzytu węgla, będą przysługiwały rekompensaty za szkody rzeczywiste, które zostaną określone w odrębnej ustawie.

Nowelizacja określa także zakres odpowiedzialności karnej względem osób naruszających zakazy, o których mowa w przepisach unijnych (rozporządzenia 765/2006, rozporządzenia 833/2014, 2022/263) a także odnośnie do zakazu wprowadzania lub tranzytu węgla (i koksu) pochodzącego z terytorium Federacji Rosyjskiej albo Białorusi.

Nowelizacja wprowadziła ponadto zakaz stosowania, używania lub propagowania symboli lub nazw wspierających agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, którego naruszenie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ustawa weszła w życie w dniu następnym od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 16 kwietnia 2022 r.

Президент підписав закон про санкції

В четвер, 14 квітня ц.р. Президент Польщі Анджей Дуда підписав Закон «Про особливі положення щодо протидії підтримці агресії на Україну, а також про заходи, що слугуватимуть захистові національної безпеки». – Україна бореться за свободу Європи, за свободу Польщі. Росія показала своє справжнє обличчя, це брутальний агресор. Польський уряд виконує усе можливе, щоб протистояти тій війні. Цей закон є доказом активності держави, – підкреслював очільник МВСіА Маріуш Каміньскі під час роботи над законом.

Закон «Про особливі положення щодо протидії підтримки агресії на Україну, а також про заходи, що слугуватимуть захистові національної безпеки» передбачає зокрема замороження фондів, а також економічних резервів осіб та суб’єктів, що підтримують агресію на Україну.

Закон дозволить значно розширити можливості застосування механізмів, що – у зв’язку із агресією на Україну – стосуються замороження майна та затримання транзакцій. Закон дає можливість вжиття передбачених у ньому заходів щодо осіб і суб’єктів, які безпосередньо або посередньо підтримують агресію Російської Федерації на Україну. Йдеться про особи, прізвища яких не знаходяться у санкційних списках ЄС, а також про особи, які підтримують поважні порушення прав людини та репресії щодо громадянського суспільства, а також демократичної опозиції у Російській Федерації або у Білорусі.

Окрім положень та засобів, пов’язаних із замороженням майна та затриманням фінансових операцій, закон також передбачає введення двох додаткових інструментів. Йдеться про: можливість виключення із тендерної процедури на одержання державного замовлення, а також внесення до списку іноземців, чиє перебування на території Республіки Польща є небажаним. Засоби, що стосуватимуться окремих осіб і суб’єктів, визначатимуться в окремих рішеннях міністра внутрішніх справ і адміністрації.

Якщо йдеться про тендерну процедуру на одержання державного замовлення, виключення стосуватиметься не лише виконавця і учасника тендерної процедури, внесеного до санаційного списку, але також виконавців і учасників, дійсним бенефіціаром та домінуючим суб’єктом яких є – відповідно – особа або суб’єкт, внесені у список. Цей засіб можна буде застосовувати від дня збройного нападу Росії на Україну, що запобігатиме спробам приховання бізнесових зв’язків.

Перелік осіб, а також суб’єктів, на які поширюються санкції, вестиме керівник МВСіА. Рішення у цій справі буде прийнято міністерством або за вмотивованим клопотанням державних органів і служб, що вказані у законі. За недотримання санкцій загрожуватиме адміністративна або кримінальна відповідальність.

Відповідно до вищевказаного закону, у якому береться до уваги загроза національній безпеці, забороняється: ввозити на територію Республіки Польща, перевозити поміж двома державами територією Республіки Польща, а також ввозити з території іншої держави-члена ЄС вугілля і кокс, що було видобуто на території Російської Федерації або Білорусі.

Закон набирає чинності наступного дня після опублікування.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl