Co się zmieni w programie „Rodzina 500+”?

500 zł na każde dziecko – to największa zmiana w programie „Rodzina 500+” zapowiedziana w „Nowej Piątce PiS”; ale niejedyna.

Inne zmiany w programie to m.in. objęcie świadczeniem dzieci przebywających w różnego typu placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wydłużenie z 1 do 3 miesięcy terminu na złożenie wniosku o świadczenie na nowonarodzone dziecko (z gwarancją wypłaty świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka), a także zmiana pozwalająca na przyznanie – z zachowaniem ciągłości – świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane lub który zmarł przed rozpatrzeniem złożonego wniosku.

Projekt zmian w programie „Rodzina 500+” trafił do konsultacji

Co się zmieni w programie „Rodzina 500+” od lipca br.? – to główny temat wtorkowego spotkania minister Elżbiety Rafalskiej i premiera Mateusza Morawieckiego z rodzinami i dziećmi w świetlicy środowiskowej „Świetlik” w miejscowości Rybie. – "Projekt trafił do konsultacji międzyresortowych i społecznych, które potrwają 21 dni. Czekamy na uwagi" – mówiła podczas spotkania z dziennikarzami minister Elżbieta Rafalska.

Jakie zmiany przewidziano?

Jak mówił podczas konferencji prasowej po spotkaniu z rodzinami premier Mateusz Morawiecki, rozszerzenie programu „Rodzina 500+” na każde dziecko to wielka długoterminowa inwestycja w przyszłość polskich rodzin. – "Nasze dzieci, młodzież, potrzebują środków na zajęcia pozaszkolne, najróżniejsze. Mamy pełne zaufanie do rodziców w kwestii tego, na co środki zostaną przeznaczone – wakacje, zajęcia dodatkowe czy inne cele – oby służyły jak najlepiej naszym dzieciom" – mówił premier Mateusz Morawiecki. Podziękował też minister Elżbiecie Rafalskiej za prace nad projektem.

Pieniądze wypłacane będą też na dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wprowadzony zostanie szczególny 3-miesięczny termin na składanie wniosków w przypadku wniosków o świadczenie na nowonarodzone dzieci, a także rozwiązanie pozwalające na przyznanie z zachowaniem ciągłości świadczenia w przypadku śmierci rodzica.

Program „Rodzina 500+” to pierwsze po 1989 r. kompleksowe narzędzie wsparcia rodzin w Polsce. Za diametralną zmianą postrzegania polityki rodzinnej państwa stoją oczywiście zwiększone wydatki na rzecz polskich rodzin. W 2015 r. łączne wydatki z budżetu państwa na rzecz polskich rodzin wyniosły 1,78 proc. Produktu Krajowego Brutto. W 2017 r. było to już 3,11% PKB. Oznacza to wzrost o 75%.

Od momentu uruchomienia programu „Rodzina 500+” kosztował on blisko 68 mld zł. Z programu korzysta dzisiaj 3,6 mln dzieci, czyli 52% wszystkich dzieci do lat 18 (stan na koniec grudnia lutego 2019 r.). W praktyce jest to 6 tys. zł rocznie na dziecko.

– "Chcę powtórzyć to, o czym mówię od samego początku, kiedy program „Rodzina 500+” był jeszcze w sferze planów – nie możemy patrzeć na te wydatki tylko z perspektywy kosztów. Rodzina to inwestycja. Dzisiaj obserwując wzrost liczby urodzeń, ogromny spadek ubóstwa i zagrożenia ubóstwem, a także poprawę jakości życia polskich rodzin, możemy ocenić, że był to bardzo dobry pomysł. Co więcej, dobra kondycja budżetu państwa i większe wpływy do budżetu umożliwiają nam rozszerzenie programu na każde dziecko. Bardzo mnie to cieszy" – powiedziała minister Elżbieta Rafalska.

Zob. Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw

Nowe otwarcie

Od 1 lipca 2019 r. świadczenie „Rodzina 500+” będzie przysługiwało na każde dziecko do 18. roku życia – bez kryterium dochodowego. To największa zmiana w programie zapowiedziana w tzw. Nowej Piątce PiS. Z szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że wsparcie trafi łącznie do 6,8 mln dzieci.

Wśród nich będą teraz także wszystkie dzieci przebywające w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. – "Chcemy, by dodatkowe środki z programu „Rodzina 500+” przeznaczane były na rozwój zainteresowań wychowanków, zajęcia dodatkowe itp." – wskazała minister Elżbieta Rafalska.

To jednak niejedyne zmiany. Projekt, który znajduje się właśnie w konsultacjach społecznych, zakłada m.in. wprowadzenie szczególnego 3-miesięcznego terminu – liczonego od dnia urodzenia dziecka – na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowonarodzone dziecko. Złożenie wniosku w tym czasie będzie gwarantowało przyznanie świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka.

Proponowane jest też wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na przyznanie – z zachowaniem ciągłości – świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane lub który zmarł przed rozpatrzeniem złożonego wniosku. – "Obecnie, w takiej sytuacji z dniem śmierci jednego z rodziców prawo do przyznanego świadczenia wygasa, gdyż jest to świadczenie osobiste, niezbywalne i niepodlegające dziedziczeniu" – tłumaczyła szefowa resortu rodziny.

Zmianie ulegnie też okres świadczeniowy, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego. Od 2021 r. znacząco przesunięty zostanie moment składania wniosków – z lipca na luty, a także sam okres świadczeniowy – dzisiaj jest to październik-wrzesień, a proponowany to czerwiec-maj.

W 2019 r., podobnie jak w latach poprzednich, wnioski o świadczenie w ramach programu „Rodzina 500+” składać będzie można online od 1 lipca, a drogą tradycyjną – od 1 sierpnia. Złożenie wniosku do końca września br. będzie gwarantowało wypłatę świadczenia z wyrównaniem od 1 lipca, a w przypadku rodzin pobierających już świadczenie – zapewni ciągłość wypłat. Uproszczeniu ulegną już, na wzór działania programu „Dobry start”, same wnioski o świadczenie (m.in. dzięki likwidacji kryterium dochodowego), zostaną też procedury związane ze składaniem wniosków i wydawaniem decyzji. – "To pozwoli skrócić czas rozpatrywania wniosków i odciąży służby samorządowe" – zapewniła minister.

– "Mamy zabezpieczone pieniądze na ten cel" – zapewniiła minister Elżbieta Rafalska. – "W tym roku będzie to ok. 9,6 mld zł dodatkowych środków w budżecie programu „Rodzina 500+”. W latach kolejnych dodatkowy koszt finansowania programu bez kryterium dochodowego wyniesie ok. 20 mld zł. W sumie będzie to 41 mld zł rocznie" – dodała.

Objęcie wszystkich dzieci świadczeniami z programu „Rodzina 500+” spowoduje wzrost wydatków z budżetu państwa na rzecz rodzin do poziomu ok. 4% PKB. Będzie to wzrost o 125% wskaźnika udziału wydatków na politykę rodzinną w PKB w stosunku do wydatków z roku 2015. Poziom wydatków na politykę rodzinną stawia Polskę w samej czołówce państw europejskich i jest dowodem na to, że wsparcie rodzin jest priorytetem Rządu.

– "Z programu w nowej wersji skorzysta 6,8 mln polskich dzieci, a roczny wydatek – ale jest to przede wszystkim inwestycja o wysokiej stopie zwrotu, bardzo opłacalna – to ponad 41 mld zł w pełnym roku budżetowym, a w tym roku ponad 31 mld zł" – zaznaczyła minister Elżbieta Rafalska.

Co ciekawe, do tej pory program obejmował 0,5 mln polskich jedynaków – zmiany sprawią, że świadczenie będzie przysługiwać dodatkowym dwóm milionom jedynaków. Szefowa MRPiPS wyraziła nadzieję, że w tych rodzinach urodzą się drugie i kolejne dzieci.

Dotychczasowe efekty działania programu

Po 3 latach działania programu „Rodzina 500+” w dotychczasowej formie można stwierdzić, że dobrze spełnia on swoją rolę. Współczynnik dzietności wzrósł z 1,29 w 2015 r. do 1,45 w roku 2017 – to najwięcej od 1997 r. Co warto podkreślić, w Polsce od wielu lat spada liczba kobiet w wieku rozrodczym. Mimo to w 2018 r. urodziło się w Polsce więcej dzieci, niż prognozował Główny Urząd Statystyczny. GUS zakładał, że w 2018 r. urodzi się 360,2 tys. dzieci, a dzisiaj wiemy już, że urodziło się ich 387,9 tys.

Poprawiła się też sytuacja materialna polskich rodzin. W latach 2015-2017 ubóstwo skrajne dzieci obniżyło się o niemal połowę, z poziomu 9,0% do 4,7%. Wśród rodzin wielodzietnych ubóstwo zmniejszyło się z poziomu 12,2% do 6,4%, zaś wśród samotnych rodziców o ponad połowę z 6,5% do 2,5%. Szczególnie istotne zmiany zaobserwowano na wsi, gdzie ubóstwo skrajne samotnych rodziców obniżyło się z poziomu 12,1% do 0,7%.. Zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym wśród dzieci w Polsce spadało najszybciej spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej.

„Nowa Piątka PiS”

Program „Rodzina 500+” na każde dziecko jest to kontynuacja kompleksowej polityki rodzinnej rządu Prawa i Sprawiedliwości.

Dwa programy w ramach Nowej Piątki będzie realizowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Mowa o „Emerytura+” i nowej odsłonie „Rodzina 500+”.

– Propozycje w ramach pakietu Nowa Piątka PiS” zmienią jakość życia wszystkich Polaków, także tych z małych miast i gmin wiejskich – powiedziała minister Elżbieta Rafalska. Dodała także: - "Skończą się spory o to, czy program dzieli Polaków – nie dzielił i nie dzieli, ale teraz to świadczenie otrzyma każde dziecko w rodzinie do ukończenia 18. roku życia, bez testu dochodowego. To sytuacja, której w Polsce po okresie transformacji nie było. To pokazuje, że w środku naszych działań w zakresie polityki społecznej, w centrum zainteresowania stoi od samego początku i dalej polska rodzina, a w tej rodzinie dziecko, jako te najsłabsze osoby, o które państwo musi w szczególny sposób dbać i wspierać. Oczywiście poza tym zakresem, który jest absolutnie autonomią i kompetencją rodziny".

W kontekście „Emerytury+” minister Elżbieta Rafalska powiedziała, że świadczenie otrzyma prawie 10 mln emerytów i rencistów, co będzie kosztowało 10,7 mld zł. - "Ta grupa potrzebuje tego dodatkowego bodźca finansowanego, tego zasilenia w postaci chociażby jednorazowego wsparcia i to świadczenie będzie wypłacane już od 1 maja bez żadnego wniosku przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminach, w których emeryci i renciści otrzymują to świadczenie" – powiedziała minister.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl