Seniorzy otrzymają 14. emeryturę co roku

28.7.2023

19 lipca prezydent podpisał ustawę o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. W poniedziałek została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Ustawa określa warunki nabycia przez osoby uprawnione prawa do dodatkowego świadczenia pieniężnego, zwanego czternastą emeryturą. Świadczenie to ma przysługiwać na stałe. 14. emerytura, tak jak tzw. trzynastka, będzie więc wypłacana co roku.

Ponadto rządowi dotychczas udało się zrealizować wiele innych, ważnych rozwiązań. Seniorzy 75+ mogą korzystać z bezpłatnych leków - a już wkrótce rozszerzona będzie ta grupa o osoby 65+ oraz dzieci i młodzież. Buduje też w całej Polsce domy seniora w ramach Senior+ oraz finansuje zajęcia i projekty z programu Aktywni+.

Co przewiduje ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów?

Ustawa o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów określa warunki nabycia przez osoby uprawnione prawa do dodatkowego świadczenia pieniężnego, zwanego potocznie „czternastą emeryturą”. Świadczenie to ma przysługiwać na stałe, corocznie, nie zaś epizodycznie jak w latach 2021-2022. Jest to kolejne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów (ograniczone do osób, których emerytura lub renta mieści się w określonych w ustawie kryteriach) obok dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. z 2022 r. poz. 2575).

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z kilkoma wyjątkami które wejdą w życie 1 stycznia 2024 r. i 1 stycznia 2025 r.

„Czternastka” wchodzi na stałe

Osobami uprawnionymi do dodatkowego rocznego świadczenia będą osoby, które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty dodatkowego świadczenia mają prawo do:

świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a i b ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
świadczeń z ubezpieczenia emerytalno‑rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1–4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 1, 1a i 2 oraz w art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,
świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno‑Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1–3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
rent, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6–8 oraz art. 49, art. 50 i art. 52 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
rent, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3 i 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach,
renty socjalnej, o której mowa w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej,
świadczenia przedemerytalnego i zasiłku przedemerytalnego, o których mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych,
świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych,
okresowej emerytury kapitałowej, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych,
emerytury, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych,
świadczenia, o którym mowa w art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych,
okresowej emerytury rolniczej, o której mowa w art. 15 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw,
rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne nie będzie przysługiwało osobom, którym prawo do świadczeń głównego zostało zawieszone na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty dodatkowego świadczenia.

W razie wystąpienia zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia głównego, osobie uprawnionej będzie przysługiwać jedno kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne, przy ustalaniu prawa do niego i jego wysokości przyjmuje się sumę wypłacanych świadczeń. Jedno świadczenie będzie przysługiwać również do renty rodzinnej, do której uprawniona jest więcej niż jedna osoba. Świadczenie to zostanie proporcjonalnie podzielone na osoby uprawnione do renty rodzinnej. W przypadku gdy do renty rodzinnej uprawniona jest więcej niż jedna osoba i przynajmniej jedna z nich uprawniona jest do renty socjalnej, kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne pobierane z tytułu renty rodzinnej będzie podlegało podziałowi odpowiednio do liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej, z wyłączeniem uprawnionych do renty socjalnej. Osobie (osobom) wyłączonym z liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej będzie przysługiwało kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne z tytułu przysługującego prawa do renty socjalnej.

Wysokość dodatkowego świadczenia będzie uzależniona od wysokości otrzymywanego świadczenia głównego (emerytury, renty itp.). I tak wysokość świadczenia dodatkowego będzie równa:

kwocie najniższej emerytury obowiązującej od dnia 1 marca roku, w którym jest wypłacane dodatkowe świadczenie (aktualnie 1588,44 zł) – dla osób, których wysokość świadczenia głównego, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 2900 zł;
kwocie najniższej emerytury, pomniejszonej o kwotę różnicy pomiędzy kwotą wysokości świadczenia głównego, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, a kwotą 2900 zł – dla osób, których wysokość świadczenia głównego, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, przekracza kwotę 2900 zł.

Ustawa stanowi jednak, że jeżeli kwota dodatkowego świadczenia ustalonego w sposób, o którym mowa w ww. pkt 2, jest mniejsza niż 50 zł, dodatkowego świadczenia nie przyznaje się.

W ustawie wprowadzono rozwiązanie na podstawie, którego Rada Ministrów będzie mogła określić, w drodze rozporządzenia, kwotę wyższą niż kwota najniższej emerytury, stosowaną do ustalenia wysokości dodatkowego świadczenia, mając na względzie sytuację społeczno‑gospodarczą oraz stan finansów publicznych. Rozporządzenie to będzie mogło być wydane w terminie nie późniejszym niż do dnia 31 października danego roku.

Dodatkowe roczne świadczenia pieniężne będą wypłacone z urzędu przez właściwe organy wypłacające świadczenie główne, na podstawie decyzji, w terminie wypłaty świadczenia głównego, w miesiącu określonym przez Radę Ministrów (na podstawie przepisów wydanych do 31 października danego rok). W przypadku zbiegu prawa do świadczeń, które są wypłacane przez dwa organy, odpowiedzialnym za wydanie decyzji oraz wypłatę dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego będzie ZUS. Od decyzji organu wypłacającego przysługują środki odwoławcze przewidziane w przepisach, dotyczących świadczenia głównego.

Świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz będzie objęte składką na ubezpieczenie zdrowotne.

Zgodnie z ustawą, kwota dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego nie będzie wliczana do dochodu, o którym mowa w:

art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych,
art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Kwota dodatkowego rocznego świadczenia nie będzie wliczana również do dochodu rodziny obliczanego na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Ponadto ustawa przewiduje, że z kwoty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego nie będą mogły być dokonywane potrącenia i egzekucje. Z wprowadzeniem tej zasady związane są również dwie zmiany wprowadzone do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo‑kredytowych, które zwalniają środki pieniężne pochodzące z dodatkowego rocznego świadczenia od zajęć na podstawie sądowych lub administracyjnych tytułów wykonawczych.

14. emerytura jest nieodłączną częścią wsparcia seniorów

Początkiem drogi rządu w przywracaniu godności emerytów było obniżenie wieku emerytalnego – z 67 lat do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

- "Mamy przed sobą tutaj pokolenie Solidarności - ludzi, którym zawdzięczamy naszą wolność i dlatego rząd prowadził po 2015 roku taką rewolucję godnościową, rewolucję oddania szacunku tym, którym ten szacunek był zabrany w latach III Rzeczpospolitej" – zaznaczył premier Mateusz Morawiecki podczas wizyty w Domu Seniora w Woli Karczewskiej.

Od 2019 r. zdecydowano o wprowadzeniu 13. emerytury, którą następnie uzupełniliono o 14. emeryturę w 2021 r. – tzw. trzynastka i czternastka były przełomem we wsparciu seniorów. Dzięki nim seniorzy mogą ze spokojem spełniać swoje marzenia – wyjechać na wczasy, kupić prezenty dla wnuków czy na przykład wyremontować łazienkę.

Od teraz wypłata 14. emerytury jest gwarantowana co roku przez ustawę. Będzie ona wypłacana automatycznie. W pełnej wysokości otrzymają ją te osoby, których wysokość comiesięcznego świadczenia brutto nie przekracza 2,9 tys. zł. Do osób, które otrzymują wyższe świadczenie „czternastka” trafi pomniejszona na zasadzie „złotówka za złotówkę”. Nie trzeba składać żadnych wniosków ani deklaracji. W 2023 r., „czternastka” wpłynie na konto seniorów na przełomie sierpnia i września.

– "Wypełniliśmy nasze kolejne zobowiązanie, kiedy obietnica złożona seniorom została dotrzymana. A ta obietnica właśnie polegała na tym, że tak będziemy zarządzać finansami publicznymi, żeby starczyło na 14. emeryturę, na 14. świadczenie emerytalne na stałe" – podkreślił premier Mateusz Morawiecki.

Wyższe emerytury to lepsza jakość życia dla naszych babć i dziadków

Większe pieniądze dla seniorów, to nie tylko dodatkowe świadczenia. Również wartość świadczeń emerytalnych dynamicznie wzrosła:

od 2016 r., minimalna kwota emerytury netto zwiększyła się o 90%;
w 2023 r. minimalna emerytura wynosi ponad 1588 zł brutto – to zasługa rekordowych waloryzacji.

Jednocześnie, dzięki działaniom rządu, emeryci nie płacą podatku od swoich świadczeń do 2500 zł i więcej pieniędzy zostaje w ich portfelach.

- "Waloryzacja emerytur, które miały miejsce wcześniej to były 3 zł, 4 zł, słyszałem 3,50 zł. Niestety - 4 zł-5 zł . Czasami nie były warte znaczka, który kosztował więcej niż te waloryzacje, które miały miejsce. A przecież minimalna emerytura wtedy to była netto, do kieszeni emeryta niewiele powyżej 750 zł" – powiedział szef rządu w odniesieniu do sytuacji seniorów sprzed 2015 r.

Rozbudowana polityka senioralna jest realizacją naszych zobowiązań

– "Nasi seniorzy naprawdę zasłużyli na to od naszej ojczyzny - na to, aby swoją jesień życia spędzać w spokoju, w radości, myśleć o swoich wnukach, a nie o tym tylko jak związać koniec z końcem. Chcemy nasze zobowiązanie pociągnąć dalej" – powiedział szef rządu.

Polska polityka senioralna to dziś rozbudowana oferta korzystnych rozwiązań – wśród nich:

Bezpłatne leki dla seniorów 75+ - od września 2016 r. osoby, które ukończyły 75 lat mogą skorzystać z bezpłatnych leków. Sukcesywnie poszerzana jest ich lista. Do tej pory z programu skorzystało ponad 3,9 mln seniorów, którzy wykupili 429 mln opakowań leków. W ramach Nowych Konkretów, ten program zostanie rozwinięty do osób 65+, a także dzieci i młodzieży.
Program Senior + - to rządowe wsparcie dla samorządów w tworzeniu i bieżącym funkcjonowaniu Dziennych Domów i Klubów dla seniorów. W latach 2015- 2021 powstało w Polsce 1 079 ośrodków wsparcia. Z programu korzysta ponad 28 tys. seniorów. Na jego dofinansowanie przeznaczono 300 mln zł.
Program Aktywni + - to środki na wsparcie projektów dla seniorów. W ramach programu w latach 2021-2025 organizacje pozarządowe zrealizują projekty o łącznej wartości 200 mln zł.

– "To wszystko też było możliwe, dzięki bardzo bliskiej i dobrej współpracy pomiędzy rządem i panem prezydentem. Któż lepiej od naszych mam i ojców, dziadków i babci wie, że zgoda pomiędzy rządem i prezydentem jest najlepszą gwarancją prowadzenia dobrych działań dla społeczeństwa" – podsumował premier Mateusz Morawiecki.

Czternasta emerytura będzie wypłacana bez wniosku

Aby otrzymać czternastą emeryturę, nie będzie trzeba składać żadnych wniosków. ZUS wypłaci świadczenie z urzędu.

Aby otrzymać czternastkę, nie trzeba składać żadnych wniosków. ZUS i inne organy rentowe będą przyznawać i wypłacać to świadczenie z urzędu. Czternastka zostanie wypłacona wraz z emeryturą i rentą w taki sam sposób jak świadczenie główne (przelewem lub przekazem gotówkowym).

Termin wypłaty zostanie podany w rozporządzeniu wydanym na podstawie ustawy.

Czternastka w pełnej wysokości wyniesie co najmniej 1588,44 zł brutto, czyli tyle, ile wynosi obecnie minimalna emerytura.

– "W przypadku osób ze świadczeniem głównym między 2900 zł a 4438,44 zł czternastka zostanie zmniejszona zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę. Na przykład do renty w wysokości 3200 zł będzie przysługiwać czternastka wynosząca 1288,44 zł" – wyjaśniła prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS.

Aby czternastka przysługiwała, jej minimalna wysokość musi wynosić co najmniej 50 zł.

Czternastka będzie wolna od potrąceń, np. zajęć komorniczych. Nie będzie wliczać się do dochodu przy ubieganiu się o pomoc społeczną, alimenty czy świadczenie 500+ osób dla niesamodzielnych. Ze świadczenia zostanie pobrana jedynie składka zdrowotna oraz zaliczka na podatek dochodowy.

Czternastki nie otrzymają osoby ze świadczeniem, którego wypłata będzie zawieszona na dzień ustalania prawa do czternastki, np. z powodu przekroczenia limitów dorabiania do renty.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl