Lepszy dostęp do danych z państwowych rejestrów?

Mniej formalności, więcej ochrony, cyfrowe wsparcie za granicą - ważna ustawa przyjęta przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Cyfryzacji. Teraz zajmie się nim Sejm. Propozycja ta dotyczy zwiększenia bezpieczeństwa obrotu prawnego, podniesienia skuteczności weryfikacji tożsamości przez firmy, które świadczą usługi w sektorze prywatnym (np. banki) i przyspieszenia udostępniania danych z rejestrów państwowych oraz powstania rejestru obywateli polskich przebywających za granicą.

Rządowy projekt ustawy ma uprościć dostęp do danych z państwowych rejestrów. Przepisy te zwiększą też bezpieczeństwo weryfikacji tożsamości, ograniczą ryzyko wyłudzeń, ułatwią życie obywatelom i firmom oraz umożliwią wprowadzenie nowych usług w aplikacji mObywatel, takich jak rejestracja podróży zagranicznej. Ustawa zdejmie z obywateli obowiązek ręcznego zgłaszania zmiany dowodu osobistego w bankach. Firmy zyskają lepsze narzędzia do weryfikacji tożsamości, a konsulowie będą mogli skuteczniej pomagać Polakom za granicą. Nowe przepisy są częścią pakietu deregulacyjnego.

– "Przyjmujemy nowelizację ustawy, która zmieni codzienne doświadczenie obywatelek i obywateli w kontakcie z państwem. Zamiast decyzji administracyjnej – szybka reakcja. Zamiast ręcznego zgłaszania zmian – automatyczna aktualizacja. Zamiast bezradności wobec wyłudzeń – skuteczna weryfikacja. To konkretna odpowiedź na realne potrzeby ludzi i instytucji. Pokazujemy, że państwo cyfrowe może być szybkie, mądre i służyć ludziom tam, gdzie naprawdę tego potrzebują" – mówił wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski. – "To realna zmiana, którą każdy zobaczy nie w ustawie, ale przy okienku, w banku i w aplikacji" – dodał.

Najważniejsze rozwiązania w projekcie ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw

Nowe przepisy realizacją działania deregulacyjne rządu. Firmy, które świadczą usługi w sektorze prywatnym i weryfikują tożsamość swoich klientów, np. banki, będą musiały sprawdzać autentyczność dowodu osobistego, co wyeliminuje oszustwa i wyłudzenia. Ponadto nie trzeba już będzie zgłaszać bankom aktualizacji swoich danych, zawartych w dowodach osobistych. Ponadto, nowe przepisy przyspieszą udostępnianie danych z rejestrów państwowych oraz przewidują powstanie rejestru obywateli polskich przebywających za granicą.

Przyjęte przepisy przewidują zwiększenie bezpieczeństwa obrotu prawnego i podniesienie skuteczności weryfikacji tożsamości.

Firmy, które świadczą usługi w sektorze prywatnym i weryfikują tożsamość swoich klientów, np. banki, będą mogły uzyskiwać wizerunek danego klienta z Rejestru Dowodów Osobistych. Chodzi o umożliwienie weryfikacji zgodności fotografii, zawartej w dowodzie osobistym okazywanym przez klienta, z aktualną fotografią przechowywaną w Rejestrze Dowodów Osobistych.

Wprowadzona zostanie również możliwość automatycznej aktualizacji baz danych banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK), o dane dotyczące nowo wydanych dowodów osobistych ich klientów.  Dzięki rozwiązaniu, obywatele nie będą już musieli zgłaszać bankom oraz SKOK aktualizacji swoich danych, zawartych w dowodach osobistych.

Obecnie udostępnianie danych z rejestrów i ewidencji, które prowadzone są przez Ministra Cyfryzacji, wymaga wydania decyzji administracyjnej. Po zmianie, decyzja taka będzie wydawana jedynie w przypadku odmowy udostępniania danych albo cofnięcia zgody na udostępnianie danych. Dzięki rozwiązaniu, uproszczone i przyspieszone zostanie udostępnianie danych z rejestrów państwowych. Chodzi o dane z centralnej ewidencji pojazdów, centralnej ewidencji kierowców, Rejestru Dowodów Osobistych, rejestru zastrzeżeń numerów PESEL, rejestru PESEL, rejestru stanu cywilnego, Rejestru Dokumentów Paszportowych oraz rejestru danych kontaktowych. Po zmianie czas uzyskiwania dostępu do danych skróci się z 4-6 miesięcy do ok. 30 dni.

Ponadto, projekt przewiduje powstanie rejestru obywateli polskich przebywających za granicą. Rejestr prowadzony będzie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Rozwiązanie będzie wspierać działania konsulów, podejmowane w przypadku wystąpienia zdarzeń, mogących powodować zagrożenie dla życia lub bezpieczeństwa polskich obywateli. Dzięki powstaniu rejestru oraz powiązanej z nim usługi elektronicznej rejestracji podróży zagranicznej, będzie możliwe jej udostępnienie w aplikacji mObywatel.

Nowe przepisy mają wejść w życie zasadniczo po 14 dniach  od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Dane dostępne szybciej i bez zbędnych procedur

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdorazowe udostępnienie danych z rejestrów ministra cyfryzacji wymaga decyzji administracyjnej. Projekt ustawy znosi ten obowiązek w sytuacjach, gdy dane mogą zostać udostępnione. W praktyce oznacza to szybszy dostęp do danych dla uprawnionych podmiotów - bez decyzji administracyjnej i zbędnej biurokracji. Decyzja będzie wydawana tylko w przypadku odmowy lub cofnięcia zgody. Oznacza to realne skrócenie czasu trwania procedur nawet o połowę.

Zmiany obejmują m.in. dane:

• z rejestru PESEL,
• ewidencji ludności,
• Rejestru Dowodów Osobistych,
• Rejestru Dokumentów Paszportowych,
• rejestru danych kontaktowych,
• rejestru zastrzeżeń numerów PESEL oraz
• centralnej ewidencji pojazdów i kierowców.

Bezpieczeństwo danych i ochrona praw obywateli

Zmiana procedur nie oznacza obniżenia poziomu ochrony danych. Każdy przypadek udostępnienia danych będzie nadal poprzedzony sprawdzeniem, czy wniosek spełnia wymogi przewidziane w ustawie. Odmowa dostępu do danych – lub cofnięcie zgody – wciąż będzie mogła być zaskarżona i poddana kontroli sądu administracyjnego.

Większe bezpieczeństwo tożsamości dzięki dostępowi do zdjęć z dowodu osobistego

Projekt ustawy umożliwia firmom sektora prywatnego, takim jak banki, dostęp do zdjęcia twarzy osoby z Rejestru Dowodów Osobistych. Pozwoli to na weryfikację, czy osoba pokazująca dowód jest jego właścicielem. Dziś często dochodzi do wyłudzeń tożsamości poprzez posługiwanie się np. fałszywym dokumentem z prawdziwymi danymi i innym zdjęciem. Porównanie zdjęcia z dokumentu z tym w rejestrze pomoże ograniczyć ten proceder.

Dostęp do zdjęcia będzie możliwy tylko za zgodą ministra cyfryzacji, a fotografia nie będzie mogła być przechowywana przez podmiot weryfikujący. Rozwiązanie to uzupełnia usługę zastrzeżenia numeru PESEL i podnosi poziom ochrony osób.

Bez wizyty w banku tylko po to, żeby zgłosić nowy dowód osobisty

Dzięki zmianom obywatele nie będą musieli informować banku ani SKOK-u o wymianie dowodu osobistego. Informacje o nowym dokumencie, w tym numer, seria i data ważności, zostaną automatycznie przekazane z systemu państwowego do systemów instytucji finansowych.

Nowe przepisy pozwolą obywatelom uniknąć zbędnych wizyt np. w placówce banku. Jednocześnie katalog instytucji uprawnionych do otrzymywania danych został ograniczony do tych, które zapewniają najwyższy poziom bezpieczeństwa, takich jak banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.

Lepsze wsparcie za granicą i rozwój aplikacji mObywatel

W ustawie znalazły się też przepisy umożliwiające powstanie jednego centralnego rejestru obywateli polskich przebywających za granicą. Nowy rejestr będzie prowadzony przez ministra właściwego do spraw zagranicznych w systemie teleinformatycznym, a dane będzie można przekazać m.in. za pomocą aplikacji mObywatel.

Nowe rozwiązanie zapewni możliwość sprawnego i bezpiecznego zarządzania w sytuacjach kryzysowych, np. gdy konieczna jest szybka ewakuacja z zagrożonego regionu. Konsul będzie miał dostęp do danych obywatela, w tym adresu pobytu i numeru telefonu, co umożliwi skuteczne działanie w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl