Nadchodzi dyrektywa o prawach autorskich

Jakie kontrowersyjne przepisy proceduje się w UE?

Parlament Europejski obecnie proceduje dyrektywę w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym. Celem nowych rozwiązań ma być harmonizacja aspektów prawa autorskiego na jednolitym rynku cyfrowym na terenie Unii Europejskiej.

Artykuł 13 oraz 11 tego projektu wzbudził ogromne kontrowersje oraz protesty internautów i internetowych publicystów. Propnowane przepisy nazywane są przez przeciwników "ACTA 2" - gdyż - ich zdaniem - znacząco ograniczają wolność słowa w internecie.

Artykuł 11 stanowi o zakazie udostępniania skrótów wiadomości i artykułów na portalach społecznościowych (jak "Facebook", "Twitter"), agregatorach linków (jak "Wykop") bądź w aplikacjach newsowych (jak "Squid"). Zakłada przy tym tzw. "podatek od linków", czyli konieczność zapłaty serwisowi będącemu źródłem za możliwość udostępnienia linku do treści na takichj portalach itd.

Artykuł 13 przewiduje zaś wprowadzenie rozwiązań, które przez przeciwników nazywane są "automatami cenzurującymi" czy "autocenzurą". Oznacza on, że konieczność kontrolowania treści publikowanych w sieci, t W myśl górnolotnej idei ochrony praw autorskich, właściciele portali będą zobowiązani do sprawdzania i filtrowania treści, które się u nich pojawiają, także wprowadzanych przez komentujących użytkowników - pod kątem nienaruszania praw autorskich.

Komisja Prawna Parlamentu Europejskiego opowiedziała się już za wprowadzeniem proponowanych przepisów. Głosowanie w Parlamencie Europejskim odbędzie się w lipcu tego roku i wkrótce nowe prawo ma wejść w życie (20 dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej).

Co zawiera projekt?

Tytuł pierwszy zawiera ogólne przepisy, które określają przedmiot i zakres stosowania dyrektywy oraz wprowadzają definicje, które należy interpretować w jednolity sposób w całej Unii.

Tytuł drugi dotyczy środków dostosowujących wyjątki i ograniczenia do otoczenia cyfrowego i transgranicznego. Tytuł ten zawiera trzy artykuły, które zobowiązują państwa członkowskie do przewidzenia obowiązkowych wyjątków lub ograniczeń umożliwiających: eksplorację tekstów i danych przez instytucje badawcze do celów badań naukowych (art. 3); cyfrowe korzystanie z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w wyłącznym celu zilustrowania nauczania (art. 4) oraz wykonywanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego kopii utworów bądź innych przedmiotów objętych ochroną, które znajdują się na stałe w ich zbiorach, w zakresie niezbędnym do ich zachowania (art. 5). W art. 6 przewidziano przepisy wspólne dla tytułu dotyczącego wyjątków i ograniczeń.

Tytuł trzeci dotyczy środków mających na celu ulepszenie praktyk licencyjnych i zapewnienie szerszego dostępu do treści. Art. 7 wymaga, aby państwa członkowskie wprowadziły prawny mechanizm ułatwiający zawieranie umów licencyjnych dotyczących utworów niedostępnych w obrocie handlowym i innych przedmiotów objętych ochroną. W art. 8 gwarantuje się transgraniczny skutek takich umów licencyjnych. W art. 9 zobowiązuje się państwa członkowskie do ustanowienia dialogu zainteresowanych stron na temat kwestii odnoszących się do art. 7 i 8. W art. 10 nakłada się na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia mechanizmu negocjacji, aby ułatwić negocjacje dotyczące korzystania z utworów audiowizualnych w internecie.

Tytuł czwarty dotyczy środków mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku w zakresie praw autorskich. Art. 11 i 12 rozszerzają prawa przewidziane w art. 2 i art. 3 ust. 2 dyrektywy 2001/29/WE na wydawców publikacji prasowych do celów cyfrowego korzystania z ich publikacji oraz przewidują opcję wprowadzenia przez państwa członkowskie możliwości żądania przez wszystkich wydawców udziału w rekompensacie za korzystanie na podstawie wyjątku. Art. 13 nakłada na dostawców usług społeczeństwa informacyjnego polegających na przechowywaniu i zapewnianiu publicznego dostępu do dużej liczby utworów i innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez użytkowników obowiązek podjęcia odpowiednich i proporcjonalnych środków, aby zapewnić funkcjonowanie umów zawieranych z podmiotami praw i zapobiec dostępności w serwisach treści zidentyfikowanych przez podmioty praw we współpracy z usługodawcami. W art. 14 zobowiązano państwa członkowskie do uwzględnienia wymogów w zakresie przejrzystości korzystnych dla autorów i wykonawców. W art. 15 zobowiązano państwa członkowskie do ustanowienia mechanizmu dostosowania umów, który stanowi wsparcie obowiązku przewidzianego w art. 14. Art. 16 wymaga od państw członkowskich ustanowienia mechanizmu rozstrzygania sporów dotyczących kwestii wynikających ze stosowania art. 14 i 15.

Tytuł piąty zawiera przepisy końcowe dotyczące zmian wprowadzanych w innych dyrektywach i stosowania w czasie, a także przepisy przejściowe i przepisy dotyczące ochrony danych osobowych, transpozycji, przeglądu i wejścia w życie.

Zob.: 

• projekt dyrektywy
• opinia BAS nt. projektu
• Reforma prawa autorskiego w planach prac Komisji Europejskiej
• Cyfrowe propozycje Komisji Europejskiej

A.J.
Zespół e-prawnik.pl