Konsultacje MRPiT w sprawie ustawy o fundacji rodzinnej

Wsłuchanie się w głos przedsiębiorców oraz firm rodzinnych i zrzeszających je organizacji, aby wspólnie wypracować rozwiązania prawne umożliwiające ochronę dorobku firm rodzinnych w przyszłości – to jeden z głównych celów konsultacji publicznych, jakie w sprawie projektu ustawy o fundacjach rodzinnych prowadzi 12,13 i 20 kwietnia ministerstwo rozwoju, pracy i technologii.

- "Liczymy na głosy przedsiębiorców i ekspertów, które pozwolą nam przygotować projekt odpowiadający potrzebom firm rodzinnych i umożliwiający wielopokoleniową sukcesję firm" – mówi wiceminister rozwoju, pracy i technologii Marek Niedużak.

Projekt ustawy o fundacjach rodzinnych trafił do konsultacji ponad 400 organizacji

Resort wysłał projekt ustawy do 440 podmiotów, w tym organizacji przedsiębiorców, reprezentujących firmy rodzinne, a także osób biorących udział w konsultacjach Zielonej księgi o fundacji rodzinnej na przełomie 2019 i 2020 r.

W ramach konsultacji MRPiT zorganizuje w najbliższych dniach kilka otwartych spotkań w formule online z zainteresowanymi stronami. Z ramienia resortu udział w nich wezmą wiceminister Marek Niedużak, dyrektor Departamentu Doskonalenia Regulacji Gospodarczych w MRPiT Grzegorz Płatek oraz Katarzyna Skrzek, radca prawny w Departamencie Doskonalenia Regulacji Gospodarczych MRPiT.

Konsultacje odbywają się: 

• 12 kwietnia – tematem spotkania będzie nazwa ustawy i ogólne uwagi do projektu,
• 13 kwietnia – model fundacji rodzinnej i kwestie związane z zachowkiem,
• 20 kwietnia – kwestie podatkowe.

Zgłoszenia udziału w spotkaniach prosimy przesłać na adres: fundacjarodzinna@mrpit.gov.pl.

Do 22 kwietnia zgłoś uwagi do projektu ustawy o fundacjach rodzinnych

Projekt ustawy o fundacji rodzinnej został opublikowany 22 marca 2021 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12344906.

Uwagi do projektu można zgłaszać do MRPiT do 22 kwietnia 2021 r. Według założeń projekt ustawy może trafić do parlamentu w drugiej połowie 2021 r. a ustawa wejść w życie na początku 2022 r.

Zachęcamy do wyrażania opinii i zgłaszania uwag do projektu na adres:

Departament Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii

tel. 22 411 93 84

sekretariatDDR@mrpit.gov.pl

fundacjarodzinna@mrpit.gov.pl

Co przewidziano w projekcie?

Projekt ustawy powołuje nową instytucję, jaką będzie fundacja rodzinna. Jej zadanie to przede wszystkim zarządzanie majątkiem i jego ochrona, zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie, w tym zapewnienie środków dla grupy wskazanych przez fundatora beneficjentów (przykładowo na pokrywanie kosztów utrzymania lub kształcenia beneficjentów). Fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zarówno zasad zarządzania fundacją, jej funkcjonowania, jak i celu, dla którego zostaje ona powołana. Dodatkowymi celami są: budowanie ładu rodzinnego w przypadku rodzin związanych z biznesem, akumulacja kapitału oraz zwiększenie inwestycji w RP.

Polski wariant fundacji rodzinnej opierać się będzie na następujących założeniach:

• przepisy regulujące funkcjonowanie fundacji rodzinnej znajdą się w odrębnej ustawie, która będzie określać wszystkie istotne kwestie związane z jej tworzeniem, działalnością, a także prawami i obowiązkami fundatora i beneficjenta,
• fundacja rodzinna będzie osobą prawną z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• dla utworzenia fundacji rodzinnej konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej, sporządzenie statutu, wniesienie wybranego mienia do fundacji rodzinnej oraz wpis do rejestru fundacji rodzinnych,
• fundatorem będzie mogła być jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych
• krąg beneficjentów fundacji rodzinnej oraz zakres ich uprawnień powinien być ustalany przez fundatora; beneficjentem będzie mogła być osoba fizyczna lub organizacja pożytku publicznego,
• podstawowym dokumentem fundacji będzie statut określający zasadnicze sprawy związane z fundacją rodzinną, m.in. jej nazwę, siedzibę, cel, czas trwania (jeżeli jest oznaczony), wysokość funduszu operatywnego, majątek fundacji rodzinnej w chwili jej ustanowienia, zasady dotyczące działania członków organów, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej,
• fundacja rodzinna będzie wpisywana do rejestru fundacji rodzinnych Krajowego Rejestru Sądowego,
• organem zarządzającym dla fundacji rodzinnej będzie zarząd, a organem nadzoru – rada protektorów,
• wszyscy bądź wybrani beneficjenci będą tworzyć zgromadzenie beneficjentów, to jest organ epizodyczny mający za zadanie głównie uzupełnianie składu organu nadzorczego, a w przypadku jego braku – organu zarządzającego,
• fundator będzie zobowiązany do wniesienia do fundacji rodzinnej funduszu operatywnego w wysokości odpowiadającej wartości zobowiązań fundacji w pierwszym roku jej funkcjonowania, co najmniej 100 000 zł; w  kolejnych latach funkcjonowania instytucji wysokość funduszu operatywnego będzie zależeć od wysokości zobowiązań fundacji rodzinnej w danym roku,
• przesądzona zostanie możliwość zrzeczenia się zachowku oraz wprowadzona możliwość rozłożenia na raty, odroczenia terminu płatności, a nawet obniżenia wysokości zachowku w przypadku uwzględniania w obliczeniu zachowku przedsiębiorstwa,
• fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe po utworzeniu fundacji rodzinnej, gdy egzekucja z jego majątku będzie bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność),
• kwestia opodatkowania sfery związanej z wprowadzeniem do porządku prawnego fundacji rodzinnej powinna uwzględniać cały cykl jej funkcjonowania, tj. wnoszenie majątku do fundacji rodzinnej, okres jej istnienia, dokonywanie świadczeń na rzecz beneficjentów, a także likwidację fundacji rodzinnej i projektodawca zakłada wprowadzenie korzystnej formy opodatkowania dla tak postrzeganego funkcjonowania fundacji rodzinnej w polskim systemie podatkowym,
• zakończenie działania fundacji rodzinnej i jej likwidacja będą zbliżone do rozwiązań znanych w prawie spółek.

W celu pełnej realizacji rozwiązań jakie ma umożliwiać fundacja rodzinna w prawie spadkowym zostaną wprowadzone zmiany pozwalające na rezygnację albo modyfikację zachowku.

Skąd poptrzeba nowej regulacji?

Projekt stanowi odpowiedź na postulaty firm rodzinnych, które mierzą się, lub będą mierzyć w niedalekiej przyszłości z koniecznością przekazania przedsiębiorstwa następcom prawnym. W Polsce blisko 830 tys. firm to firmy rodzinne. Z danych Instytutu Biznesu Rodzinnego wynika, że w przeciągu najbliższych 5 lat sukcesję planuje ok. 57% z nich. Aby przeprowadzić skutecznie proces sukcesji, przedsiębiorcy muszą posiadać następców, którzy będą w stanie oraz będą chcieli dalej poprowadzić biznes, lub co najmniej sprawować w nim funkcje właścicielskie, powierzając zarządzanie profesjonalnemu zarządowi.

W przypadku braku sukcesora albo braku porozumienia pomiędzy członkami rodziny, właściciele przedsiębiorstw często decydują się na sprzedaż firmy. Prowadzi to do utraty jej rodzinnego charakteru. Widoczny jest coraz wyraźniej trend wykupywania przedsiębiorstw przez obcokrajowców, zainteresowanych nie tylko przejęciem firmy posiadającej ugruntowaną strukturę organizacyjną, ale – co ważniejsze – renomę na rynku. W aktualnym stanie prawnym nestorzy firm rodzinnych mają pewne możliwości przekazania swojego biznesu, m.in. zawarte w przepisach Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu spółek handlowych. Nie gwarantują one jednak stabilności prowadzenia biznesu zgodnie z wolą założyciela firmy. Brakuje kompleksowego rozwiązania, które pozwalałoby na wytyczenie długoterminowej wizji rozwoju przedsiębiorstw oraz akumulacji majątku, zwiększającej szanse wzmocnienie pozycji rynkowej w perspektywie kilku pokoleń i zapewnienie stabilnych źródeł utrzymania dla osób, o których przyszłość nestor chciałby zadbać, także po swojej śmierci.

Problem został dostrzeżony przez Rząd RP i wpisany do programu partii Prawo i Sprawiedliwość w 2019 r. Przedkładane rozwiązanie jest wynikiem długotrwałych i dogłębnych konsultacji z przedstawicielami firm rodzinnych.

Zob. też: Projekt ustawy o fundacji rodzinnej w konsultacjach

A.J.
Zespół e-prawnik.pl