Newralgiczne dyrektywy z prawa pracy

Czesława Ostrowska, Podsekretarz Stanu w MPiPS 9 czerwca 2008 r. wzięła udział w posiedzeniu Rady UE ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Spraw Konsumenckich.    

Głównymi dyskutowanymi kwestiami były projekty dwóch dyrektyw:

• projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2003/88/EC Parlamentu  Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie pewnych aspektów organizacji czasu  pracy,

• projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków pracy  pracowników tymczasowych.

Po długich negocjacjach trwających do późnych godzin nocnych, wielu spotkaniach dwustronnych i wielostronnych, w których aktywnie uczestniczyli przedstawiciele Polski, Rada UE ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Spraw Konsumenckich przyjęła porozumienie polityczne odnośnie dwóch ww. dokumentów kwalifikowaną większością głosów. Polska zaakceptowała zaproponowany kompromis.  

Projekty stanowią jedne z bardziej newralgicznych obszarów prawa pracy. Kompromisu na forum unijnym nie udawało się osiągnąć od kilku lat.  

Praca nad projektami dyrektyw nie została jeszcze zakończona. Dokumenty zostaną teraz przekazane do Parlamentu Europejskiego, zgodnie z procedurą współdecydowania.  

W trakcie prac na forum Rady UE Polska dążyła do osiągnięcia równowagi w projektach dyrektyw pomiędzy potrzebą zapewnienia elastyczności w organizacji pracy, jak odpowiednich oraz bezpiecznych  warunków pracy. Wydaje się, iż uzgodnione projekty spełniają te postulaty.  

Projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2003/88/EC Parlamentu  Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie pewnych aspektów organizacji czasu pracy  

W projekcie zostały wprowadzone nowe regulacje dotyczące:        

• czasu dyżuru - możliwość rozróżnienia aktywnej i nieaktywnej części dyżuru,

• okresu równoważnego odpoczynku - możliwość przyznawania w rozsądnym terminie ustalonym w ustawodawstwie krajowym,

• godzenia obowiązków rodzinnych i zawodowych.  

W projekcie utrzymano także możliwość korzystania z klauzuli z opt-out [tj. możliwości świadczenia pracy powyżej 48 godzin przeciętnie w tygodniu pod warunkiem uzyskania dobrowolnej, pisemnej zgody pracownika], o co Polska intensywnie zabiegała. Jednocześnie doprecyzowano warunki korzystania z klauzuli m.in. możliwość wyrażenia zgody na klauzulę opt-out dopiero po 4 tygodniach pracy.   Ponadto wprowadzono maksymalne limity czasu pracy przy korzystaniu z klauzuli opt-out, tj.: 

• przeciętnie 65 godzin  tygodniowo  w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym, pod warunkiem iż nie istnieje układ zbiorowy pracy i cały czas dyżuru jest traktowany jako czas pracy;

• przeciętnie 60 godzin  tygodniowo w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym,  przy czym  projekt dyrektywy  dopuszcza możliwość określenia innej wysokości  ww. limitu w układach zbiorowych pracy lub w porozumieniach partnerów społecznych. Warto także zaznaczyć, iż państwa korzystające z klauzuli opt-out nie mogą równocześnie stosować 12 miesięcznego okresu rozliczeniowego na podstawie ustawodawstwa. W takim przypadku państwa mogą jedynie korzystać z 6 miesięcznego okresu rozliczeniowego na podstawie ustawodawstwa i 12 miesięcznego na podstawie układów zbiorowych.  

Wymaga wyjaśnienia, iż obecnie w Polsce stosowanie klauzuli opt-out może mieć miejsce tylko w sektorze służby zdrowia (art. 32ja ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej).  

Projekt dyrektywy w sprawie warunków pracy pracowników tymczasowych  

Projekt reguluje zatrudnienie pracowników tymczasowych, tj. pracowników zatrudnionych przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę lub związanych z agencją stosunkiem pracy w celu skierowania ich do wykonywania tymczasowo pracy pod nadzorem i kierownictwem przedsiębiorstwa użytkownika.  

Projekt dyrektywy ma na celu zapewnienie ochrony pracownikom tymczasowym oraz poprawę jakości pracy tymczasowej, a także rozwój tej formy zatrudnienia.  

Podstawowa zasadą przewidzianą w projekcie jest zasada równego traktowania pracownika tymczasowego.

Podstawowe warunki zatrudnienia pracowników tymczasowych w okresie ich oddelegowania do przedsiębiorcy użytkownika (pracodawcy użytkownika) powinny być, co najmniej takie, jak warunki stosowane do pracowników zatrudnionych bezpośrednio u przedsiębiorcy użytkownika.  Przewidziane w projekcie dyrektywy są również wyłączenia zasady równego traktowania pracowników tymczasowych, dające państwom członkowskim pewne możliwości uelastycznienia regulacji, m.in. generalne odstępstwa na mocy porozumień zbiorowych.  

Ponadto projekt reguluje m.in.:

• przegląd ograniczeń i zakazów - przewidywana jest weryfikacja zakazów i ograniczeń korzystania z pracy tymczasowej,

• zapewnienie dostępu do zatrudnienia, pomieszczeń pracowniczych i kształcenia zawodowego, 

• zasady reprezentacji pracowników tymczasowych.  

Regulacje ww. projektu dyrektywy - w zasadzie - odpowiadają obowiązującym w Polsce rozwiązaniom dotyczącym pracy tymczasowej.    

Zalecenie Komisji w sprawie pogłębionej  współpracy   administracyjnej   w   kontekście   delegowania pracowników w ramach świadczenia usług  -  Konkluzje Rady

Rada przyjęła Konkluzje ws. pogłębionej  współpracy   administracyjnej   w   kontekście   delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.   

Konkluzje te nie odnoszą się wprost do  wyroków wydanych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w sprawach Laval oraz Rüffert.  

Warto przy tej okazji podkreślić, iż ww. wyroki ETS-u  odzwierciedlają w pełni stanowisko Rządu RP. Należy też zaznaczyć, iż Polska konsekwentnie opowiada się za poszanowaniem praw pracowniczych w zakresie, w jakim do ich przestrzegania zobowiązują przepisy dyrektywy 96/71/WE, sprzeciwia się natomiast możliwości uznawania działań zgodnych z minimalnymi wymaganiami w dyrektywie za sprzeczne z zasadami uczciwej konkurencji i stanowiące „dumping socjalny".  

Polska nie widzi konieczności zmiany przepisów dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług w związku z wydaniem przez ETS  ww. orzeczeń. Obecne brzmienie dyrektywy zapewnia bowiem kompromis pomiędzy ochroną pracowników a fundamentalną swobodą przepływu usług.   Przedłożony projekt Konkluzji Rady odnosi się do Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 3 kwietnia 2008 r. w sprawie pogłębionej współpracy administracyjnej w kontekście delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.  

Zalecenie zawiera w szczególności postanowienia dotyczące:

• sposobów polepszenia współpracy administracyjnej między państwami członkowskimi, w szczególności poprzez bardziej efektywny system wymiany informacji, taki jak np. system wymiany informacji w ramach rynku wewnętrznego, oraz opracowania programu komputerowego wspierającego praktyczne wdrażanie dyrektywy;

• lepszego dostępu do informacji dla usługodawców i pracowników delegowanych;

• wymiany informacji i najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w ramach forum, takiego jak Komitet Wysokiego Szczebla (HLC - High Level Committee), którego powołanie decyzją Komisji przewidziane jest w Zaleceniu.      

Projekt Decyzji Rady w sprawie wytycznych dla Polityk Zatrudnienia państw członkowskich  

Rada osiągnęła porozumienie polityczne odnośnie do projektu  decyzji Rady w sprawie wytycznych dla polityk zatrudnienia państw członkowskich. Przedmiotowe wytyczne nie zostały - w zasadzie - zmienione w stosunku do poprzednio obowiązujących. Polska poparła ww. projekt decyzji Rady.  

Wytyczne w sprawie zatrudnienia stanowią część zintegrowanych wytycznych na okres 2008-2010 opartych na trzech filarach: w dziedzinie polityki makroekonomicznej, reform mikroekonomicznych i polityki zatrudnienia. Filary te wspólnie przyczyniają się do osiągnięcia celów trwałego rozwoju i zatrudnienia oraz zwiększają spójność społeczną.   Państwa członkowskie, we współpracy z partnerami społecznymi oraz - tam gdzie jest to stosowne - z innymi zainteresowanymi stronami, prowadzą polityki, mając na uwadze realizację opisanych poniżej celów i priorytetów działania, tak aby na powszechnie dostępnym rynku pracy było coraz więcej coraz lepszych miejsc pracy oraz wykwalifikowanej i wykształconej siły roboczej. Odzwierciedlając strategię lizbońską, polityki państw członkowskich w sposób zrównoważony wspierają następujące cele:

• pełne zatrudnienie,

• poprawa jakości i wydajności pracy,

• wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej  

• umiejętności, praca i młodzież.  

Rada przyjęła konkluzje ws. Przewidywania i sprostania potrzebom ludzi młodych na rynku pracy - Inicjatywy dotyczące pracy i umiejętności. 

Konkluzje podkreślają znaczenie promowania mobilności zawodowej i geograficznej, zwłaszcza młodzieży, mniej uprzywilejowanych grup, przepływu wiedzy w EU, wreszcie migracji zarobkowej, która stanie się koniecznością wobec niedoborów i trudności na rynku pracy. Podkreśla się również, iż  dynamiczne prognozy mające na celu dostosowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy, zarówno całościowe, jak i cząstkowe w odniesieniu do poszczególnych państw członkowskich są niezbędne. Wskaźnik bezrobocia wśród osób młodych jest wysoki w porównaniu z pozostałymi grupami wiekowymi. Jedną z najpoważniejszych przeszkód w dostosowaniu podaży do popytu na rynku pracy stanowi rozbieżność programów kształcenia z potrzebami rynku pracy, stąd potrzeba skoncentrowania się na edukacji. W obecnej sytuacji, obserwujemy też w państwach członkowskich UE, że wejście na rynek pracy bezpośrednio po ukończeniu szkoły, a ponadto zgodnie z wykształceniem kierunkowym staje się coraz bardziej problematyczne.  

Wobec konkluzji Rady, Polska popiera konieczność uwzględnienia w ocenie zapotrzebowania na przyszłe umiejętności zmian demograficznych, klimatycznych, technologicznych oraz globalizacji, które mają wpływ na rynki pracy, znaczenia edukacji i szkoleń w kontekście kształcenia ustawicznego, niedostosowania podaży do popytu, roli doradztwa zawodowego, problemu nierównego dostępu do pracy, edukacji i szkoleń.  

Koordynacja działań wszystkich zainteresowanych stron tzn. instytucji edukacyjnych, szkoleniowych, służb zatrudnienia, partnerów społecznych ma również istotne znaczenie w celu opracowania spójnych polityk i praktyk.

Źródło: www.mpips.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl