Zmiany w gospodarce nieruchomościami

Nowe przepisy mają na celu wykonanie wyroku TK i wprowadzają zasadę, iż każdemu poprzedniemu właścicielowi lub jego spadkobiercy przysługuje żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Ponadto ustawa wprowadzają 20-letni termin na złożenie wniosku o zwrot takiej nieruchomości.

Co przewiduje ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami?

Zasadniczym celem nowelizacji jest dostosowanie systemu prawa do wyroków Trybunału Konstytucyjnego:

• z dnia z 14 lipca 2015 r. (sygn. akt SK 26/14), w którym orzeczono niekonstytucyjność art. 136 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim uzależnia przewidziane w nim żądanie byłego współwłaściciela wywłaszczonej nieruchomości lub jego spadkobierców od zgody pozostałych byłych współwłaścicieli nieruchomości lub ich spadkobierców,
• z dnia 12 grudnia 2017 r. (sygn. akt SK 39/15), w którym orzeczono o niekonstytucyjności art. 136 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim wyłącza prawo do żądania przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę zwrotu nieruchomości nabytej przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 tej ustawy, gdy nieruchomość stała się zbędna na cel publiczny uzasadniający jej nabycie.

Ponadto celem nowelizacji jest zagwarantowanie pewności stosunków prawnych, w odniesieniu do nieruchomości objętych regulacją art. 136 ustawy o gospodarce nieruchomościami, przez wprowadzenie terminu wygaśnięcia uprawnienia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości.

1. umożliwiają byłym współwłaścicielom nieruchomości oraz ich spadkobiercom dochodzenie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości albo jej części, niezależnie od zgody pozostałych uprawnionych;
2. dopuszczają zwrot udziału w wywłaszczonej nieruchomości albo w jej części, jeśli pozostali uprawnieni nie dochodzą swoich roszczeń;
3. przesądzają o wygaśnięciu uprawnienia do zwrotu wywłaszczonej nieruchomości (lub jej części) albo udziału w wywłaszczonej nieruchomości (lub w jej części), w przypadku upływu 20 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, jeżeli w tym terminie strona nie złożyła stosownego wniosku;
4. zakładają odpowiednie stosowanie przepisów o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości (art. 136-142 u.g.n.) także w przypadku, gdy została ona nabyta przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 u.g.n.;
5. przewidują, że w przypadku, gdy termin wygaszenia roszczeń upłynąłby przed dniem wejścia w życie ustawy albo gdy od dnia jej wejścia w życie do upływu tego terminu pozostawałoby nie więcej niż 12 miesięcy, wniosek o zwrot wywłaszczonej nieruchomości mógłby zostać złożony w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
6. przyznają poprzednim właścicielom oraz ich spadkobiercom prawo żądania zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy w przypadku, gdy w okresie od dnia 1 stycznia 1998 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy – z powodu braku zgody wszystkich uprawnionych lub z uwagi na to, że nieruchomość została nabyta przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 u.g.n. – żądanie to nie zostało uwzględnione albo nie zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o możliwości zwrotu.

Art. 4 ustawy przewiduje, że w sprawach o zwrot wywłaszczonych nieruchomości wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją należy stosować przepisy w brzmieniu zaproponowanym niniejszą ustawą, z wyłączeniem przepisu wygaszającego uprawnienie zwrotowe.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl