Ustawa o powstaniu Wyższej Szkoły Straży Granicznej, a także zmieniająca nazwy uczelni służb państwowych

Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę umożliwiającą powstanie Wyższej Szkoły Straży Granicznej, a także zmieniającą nazwy Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie na Akademię Policji w Szczytnie oraz Szkoły Głównej Służby Pożarniczej na Akademię Pożarniczą.

Uroczystość podpisania przez Prezydenta RP ustawy umożliwiającej powstanie Wyższej Szkoły Straży Granicznej z udziałem wiceministra Pawła Szefernakera

W poniedziałek, 29 maja br. wiceminister Paweł Szefernaker wziął udział w uroczystości podpisania przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę ustawy umożliwiającej powstanie Wyższej Szkoły Straży Granicznej, a także zmieniającej nazwy Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie na Akademię Policji w Szczytnie oraz Szkoły Głównej Służby Pożarniczej na Akademię Pożarniczą. Wydarzenie zostało zorganizowane w Centralnym Ośrodku Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie.

- "To ważny moment dla całej Rzeczypospolitej i dla jej służb. Ustawa przed chwilą podpisana ma fundamentalne znaczenie dla kształcenia formacji mundurowych" – zaznaczył prezydent Andrzej Duda.

- "Nasza Straż Graniczna do tej pory nie prowadziła studiów wyższych. Pozyskiwała tych, którzy wykształcenie zdobyli na innych uczelniach. Dziś uzyskuje ona możliwość kształcenia kadr przeznaczonych dla tej służby" – podkreślił.  

Podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie nazw uczelni służb państwowych nadzorowanych przez Ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej oraz niektórych innych ustaw, umożliwia powstanie Wyższej Szkoły Straży Granicznej. Będzie to kluczowa jednostka kształcąca kadry dla Straży Granicznej. Tym samym Straż Graniczna dołącza do Policji i Państwowej Straży Pożarnej, które mają szkoły ukierunkowane na ich potrzeby.

- "Chciałbym podziękować wszystkim, dzięki którym tak szybko, ponad politycznymi podziałami, ta ustawa została przyjęta. Chciałbym podziękować przede wszystkim Straży Granicznej. Gdyby nie wasza determinacja, gdyby nie wasze marzenia o powołaniu Wyższej Szkoły, to wszystko nie mogłoby się urzeczywistnić" – podkreślił sekretarz stanu w MSWiA Paweł Szefernaker.

Wiceminister Paweł Szefernaker podziękował również za zaangażowanie komendantowi Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej płk. SG dr. Piotrowi Boćko.

- "Dziękuję Panie komendancie za serce, które razem z kierownictwem tego ośrodka Pan oddał, aby ta ustawa powstała, by cała koncepcja powołania tej uczelni została zrealizowana" – dodał wiceminister.

– "Ta ustawa ma historyczne i fundamentalne znaczenie dla szkolnictwa realizowanego przez te formacje, a tym samym także i dla ich przyszłości, dla kształcenia kadr, dla kształcenia młodzieży do tych formacji i dla Rzeczypospolitej w ogóle, dla służby naszej Rzeczypospolitej, dla nas wszystkich" – mówił Andrzej Duda. Prezydent podkreślił też, że tą ustawą Szkoła Główna Służby Pożarnej i Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie doznają awansu, który podkreśla ich naukowe znaczenie. Zwrócił uwagę, że obie te uczelnie zyskują status akademii, co z kolei da im nowe możliwości rozwojowe.

Mówiąc natomiast o powołaniu Wyższej Szkoły Straży Granicznej zwrócił uwagę, iż Straż Graniczna do tej pory nie prowadziła studiów wyższych, a pozyskiwała do służby pracowników cywilnych, którzy swoje wykształcenie zdobywali na innych uczelniach. – "Oczywiście, w wielu bardzo ciekawych i ważnych dla funkcjonowania Straży Granicznej specjalizacjach ale jednak z zewnątrz. Nieuformowanych w specjalny sposób po to, by tą specyficzną służbę, jaką jest służba w Straży Granicznej realizować" – dodał prezydent.

Najważniejsze założenia ustawy

Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie nazw uczelni służb państwowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej oraz niektórych innych ustaw ma na celu dokonanie zmiany nazw uczelni służb państwowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych: Szkoły Głównej Służby Pożarniczej na „Akademia Pożarnicza” oraz Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie na „Akademię Policji w Szczytnie”.

Drugim celem ustawy jest utworzenie Wyższej Szkoły Straży Granicznej – jako kolejnej resortowej uczelni nadzorowanej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych – co ma na celu poprawę jakości kształcenia funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej oraz doboru optymalnych kandydatów do służby.

Zmiany w tym zakresie przyniosą dopełnienie systemu szkolenia Straży Granicznej o studia pierwszego stopnia, a w dłuższej perspektywie i drugiego stopnia, co pozwoli zdecydowanie zwiększyć poziom kompetencji kadr Straży Granicznej, a tym samym zwiększy poziom profesjonalizmu w realizacji zadań służbowych.

Nowo powstała uczelnia Straży Granicznej pozwoli na prowadzenie studiów, których specjalności profilowane będą kierunkowo pod potrzeby Straży Granicznej.

Uczelnia będzie miała jednocześnie charakter jednostki organizacyjnej Straży Granicznej.

Przepisy związane z utworzeniem Wyższej Szkoły Straży Granicznej wejdą w życie 1 października 2023 r.

Wyższa Szkoła Straży Granicznej

Wyższa Szkoła Straży Granicznej stanie się jedynym tej rangi, ośrodkiem kształcenia funkcjonariuszy Straży Granicznej. Zostanie ona utworzona w drodze rozporządzenia przez Ministra Edukacji i Nauki, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Nowa uczelnia powstanie w oparciu o funkcjonujące do tej pory zaplecze logistyczne Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie.

W pierwszym etapie planowane jest uruchomienie jednego kierunku studiów – bezpieczeństwo granicy państwowej. Będą to studia pierwszego stopnia. Absolwent uczelni, po ukończeniu studiów pierwszego stopnia, będzie funkcjonariuszem SG w stopniu chorążego.

Utworzenie uczelni planowane jest w 2024 roku, a rozpoczęcie kształcenia w październiku tego samego roku. Uczelnia będzie jednocześnie jednostką organizacyjną Straży Granicznej.

Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Koszalinie jest w tej chwili jedną z trzech szkół kształcących funkcjonariuszy Straży Granicznej. Pozostałe to: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie i Ośrodek Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu.

Co dokładnie wynika z ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie nazw uczelni służb państwowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej oraz niektórych innych ustaw? 

Głównym celem ustawy jest dokonanie zmiany nazw dwóch uczelni służb państwowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych – Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie oraz Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, które otrzymają nazwy odpowiednio „Akademia Policji w Szczytnie” oraz „Akademia Pożarnicza”.

W wyniku ewaluacji jakości działalności naukowej przeprowadzonej za lata 2017–2021 Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie otrzymała kategorię naukową A w dyscyplinie „nauki o bezpieczeństwie” oraz B+ w dyscyplinie „nauki prawne”, a Szkoła Główna Służby Pożarniczej otrzymała kategorię naukową A+ w dyscyplinie naukowej „nauki o bezpieczeństwie” oraz kategorię A w dyscyplinie „inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka”. Tym samym obie te publiczne uczelnie służb państwowych spełniają warunek by nadać im status uczelni akademickiej, dla której nazwy zastrzeżony jest wyraz „akademia”.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że zmianie ulegają wyłącznie nazwy tych uczelni, natomiast nie tworzy się nowych podmiotów, ani nie zmienia się sytuacja prawna tych uczelni, zatem ciągłość istnienia dotychczasowego podmiotu jest zachowana.

Dodatkowo, w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej oraz ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej – obok zmiany nazw uczelni oraz ujednolicenia nazw stanowisk służbowych Komendanta-Rektora Akademii Policji w Szczytnie i Rektora-Komendanta Akademii Pożarniczej – ustawa wprowadza zmiany modyfikujące i uzupełniające regulacje dotyczące kształcenia zawodowego policjantów, a także uzupełnia katalog tytułów zawodowych i dyplomów uprawniających do m.in.: zajmowania przez strażaka oficerskich stanowisk służbowych w Państwowej Straży Pożarnej; skierowania strażaka na przeszkolenie zawodowe przygotowujące do zajmowania stanowisk związanych z kierowaniem działaniami ratowniczymi; wykonywania zawodu inżyniera pożarnictwa; wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej polegających na zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru przez osoby niezatrudnione w danych jednostkach organizacyjnych; zwolnienia z części pisemnej egzaminu osoby ubiegającej się o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych z uwagi na posiadaną co najmniej 10-letnią praktykę w wykonywaniu czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Kolejnym celem ustawy jest – w związku z planowanym utworzeniem nowej uczelni publicznej służb państwowych nadzorowanej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, tj. Wyższej Szkoły Straży Granicznej – wprowadzenie stosownych zmian w systemie szkolenia kadr Straży Granicznej i procedurze naboru do Straży Granicznej.

Podstawowym zadaniem tej uczelni publicznej będzie kształcenie funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej, ale również innych osób (spoza struktur Straży Granicznej). Kształcenie i prowadzenie badań naukowych będzie odbywać się w obszarze nauk o bezpieczeństwie i o obronności odpowiadającym potrzebom służby w Straży Granicznej. Głównym celem utworzenia tej uczelni publicznej jest poprawa kwalifikacji zawodowych funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej, stworzenie możliwości podnoszenia kompetencji zawodowych oraz pełna profesjonalizacja i wzmocnienie kompetencji funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce utworzenie Wyższej Szkoły Straży Granicznej nastąpi dopiero w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Tymczasem ustawa wprowadza stosowne zmiany dotyczące szkolenia oraz doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy Straży Granicznej, naboru do Służby Granicznej oraz przepisy przejściowe i dostosowujące, które mają na celu harmonijne przekształcenie z dniem 1 października 2023 r. Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Koszalinie w Wyższą Szkołę Straży Granicznej.

Dodatkowo ustawa wprowadza zmianę w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej mającą na celu rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do podejmowania decyzji o użyciu lub wykorzystaniu niektórych środków przymusu bezpośredniego o pozostałych – obok Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, właściwego miejscowo komendanta oddziału, dywizjonu lub placówki Straży Granicznej – kierowników jednostek organizacyjnych Straży Granicznej, w tym Rektora-Komendanta Wyższej Szkoły Straży Granicznej, a także zmianę w ustawie z dnia 29 października 2021 r. o budowie zabezpieczenia granicy państwowej mającą na celu umożliwienie wykorzystania do realizacji inwestycji w zakresie budowy bariery wzdłuż granicy państwowej RP z Białorusią, Ukrainą i Federacją Rosyjską środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), a także innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi. Zmiana przewiduje, że w przypadku realizacji inwestycji z udziałem ww. środków stosuje się procedury określone w umowach międzynarodowych, deklaracjach dawcy lub innych procedurach obowiązujących przy ich wykorzystaniu, w szczególności ustawę z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych. Zmiana ta pozwoli na optymalną realizację inwestycji w zakresie dalszej budowy bariery i ochronę bezpieczeństwa publicznego.

Ustawa dokonuje również zmian w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Wprowadzanymi zmianami ustawa wydłuża termin legalnego pobytu obywateli Ukrainy (w tym posiadających Kartę Polaka), którzy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. przybyli legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Termin legalnego pobytu obywateli Ukrainy zostaje przedłużony co do zasady do dnia 4 marca 2024 r. (ze wskazanego dotychczas 24 sierpnia 2023 r.). Natomiast w przypadku osób korzystających z wychowania przedszkolnego, realizujących obowiązek szkolny albo obowiązek nauki zgodnie z ustawą – Prawo oświatowe, pobierających naukę w przedszkolu lub szkole w ukraińskim systemie oświaty w trybie kształcenia na odległość lub realizujących od roku szkolnego 2022/2023 naukę w branżowej szkole II stopnia, szkole policealnej lub szkole dla dorosłych – termin ten zostaje przedłużony do dnia 31 sierpnia 2024 r., a w przypadku osób przystępujących do egzaminu maturalnego w terminie poprawkowym – do dnia 30 września 2024 r. Wydłużone terminy dotyczą również rodziców lub opiekunów ww. uczących się osób będących osobami niepełnoletnimi.

W związku z ww. wydłużeniem terminu legalnego pobytu obywateli Ukrainy na terytorium RP, ustawa wprowadza szereg zmian odpowiednio dostosowujących wskazane w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy terminy pozostałych form pomocy tym osobom, w tym np.: wydłużenie terminów upoważniania wolontariuszy do wykonywania czynności przy nadawaniu obywatelom Ukrainy numerów PESEL, tymczasowego wykorzystywania obiektów na potrzeby zamieszkania zbiorowego obywateli Ukrainy, wykorzystywania środków z Funduszu Pomocy (na rzecz pomocy Ukrainie); przedłużenie okresów ważności wydanych obywatelom Ukrainy wiz krajowych, zezwoleń na pobyt czasowy, kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca czy dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”; przedłużenie terminów do opuszczenia terytorium RP i terminów dobrowolnego powrotu; przedłużenie okresu dopuszczalnego pobytu na podstawie wizy Schengen w związku z końcem takiej wizy, udzielania zezwoleń na pobyt czasowy nawet pomimo niespełniania wymogów dla otrzymania takiego zezwolenia, niewszczynania postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu; przedłużenie finansowania realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy (w tym np. zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych); przedłużenie tworzenia innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowanych organizacyjnie szkołom lub przedszkolom, organizowania bezpłatnego transportu dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy do miejsca, w którym zapewnia się im kształcenie, wychowanie i opiekę, możliwości przyznawania świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym; przedłużenie możliwości prowadzenia dodatkowej nauki języka polskiego w grupie międzyszkolnej, przydzielania godzin ponadwymiarowych nauczycielom (w tym nauczycielom języka polskiego), szczególnych warunków zatrudnienia na stanowisku pomocy nauczyciela oraz możliwości wykonywania pracy przez osobę pobierającą nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów w niej wskazanych, które wejdą w życie w innych terminach, np. przepisy związane z budową zabezpieczenia granicy państwowej wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, przepisy dotyczące zmian w systemie kształcenia kadr Straży Granicznej i naboru do Straży Granicznej oraz związane z planowanym utworzeniem Wyższej Szkoły Straży Granicznej wejdą w życie z dniem 1 października 2023 r., a przepisy dotyczące zmiany zasad przeprowadzania testów, zajęć i sprawdzianów ze sprawności fizycznej policjantów oraz zajęć i sprawdzianów z wyszkolenia strzeleckiego policjantów, z uwagi na okoliczność, że ww. testy, zajęcia i sprawdziany są monitorowane oraz realizowane w cyklu roku kalendarzowego, wejdą w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2024 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl