Orzeczenia o niepełnosprawności na dłuższy okres

Minister pracy podpisała rozporządzenie

Zniesienie obowiązku regularnych badań kontrolnych dla osób z trwałą niepełnosprawnością było jednym z głównych postulatów deregulacyjnych w ostatnich tygodniach. To już się dzieje - minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała rozporządzenie, które pozwoli wydawać orzeczenia na dłuższe okresy tysiącom osób z niepełnosprawnościami w Polsce.

26 maja 2025 roku minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.  

Czego ono dotyczy? Do tej pory komisje wydające orzeczenia o niepełnosprawności w chorobach rzadkich i genetycznych często wydawały orzeczenia o krótkim terminie ważności. Przy braku rokowań na poprawę stanu zdrowia taki obowiązek jest niezwykle uciążliwy dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Warto bowiem zaznaczyć, że wymagało to powtórnego gromadzenia dokumentacji medycznej i obywania wizyt lekarskich.  

Nowe rozporządzenie nie tylko odciąży osoby z niepełnosprawnościami i ich bliskich, ale pozwoli też zmniejszyć obciążenia pracą zespołów orzeczniczych. Obecnie w Polsce funkcjonuje 16 wojewódzkich zespołów oraz 295 powiatowych. 

Minimalne okresy ważności orzeczeń 

Wprowadzane w rozporządzeniu przepisy określają minimalne okresy ważności orzeczeń: 

• minimalny okres orzeczenia dla osób powyżej 16. roku życia: 7 lat – w przypadku rzadkich chorób genetycznych (według załącznika do rozporządzenia dotyczy to 208 chorób, m.in. wodogłowia wrodzonego, mukowiscydozy czy rdzeniowego zaniku mięśni) lub zespołu Downa;
• minimalny okres orzeczenia dla osób poniżej 16. roku życia: 3 lata.
• przyznawanie orzeczeń o niepełnosprawności osobom poniżej 16 roku życia - do ukończenia przez nie 16. roku życia, czyli do końca możliwego okresu, w jakim przysługuje orzeczenie o niepełnosprawności, w przypadku potwierdzenia u dziecka rzadkiej choroby genetycznej lub zespołu Downa.

Na jakie uprawnienia mogą liczyć osoby legitymujące się orzeczeniem? 

Przyznanie orzeczenia z wyżej wymienionymi wskazaniami wiąże się z udostępnieniem danej osobie następującego wsparcia: 

• świadczenie pielęgnacyjne – dla opiekunów niepełnoletnich osób niepełnosprawnych, jeśli nie mogą podjąć pracy z powodu konieczności sprawowania opieki;
• zasiłek pielęgnacyjny – wsparcie finansowe dla osób z niepełnosprawnością wymagających opieki;
• ulgi podatkowe – np. możliwość odliczenia wydatków na opiekę w ramach ulgi rehabilitacyjnej;
• pierwszeństwo w dostępie do usług społecznych i opiekuńczych;
• udogodnienia w dostępie do świadczeń zdrowotnych – np. rehabilitacji, leczenia sanatoryjnego;
• prawo do Karty Parkingowej – dla osób, które mają również znaczne ograniczenia w poruszaniu się;
• dodatkowe wsparcie w edukacji – możliwość uzyskania asystenta w szkole czy indywidualnego toku nauczania.

Kto skorzysta na zmianach? 

Jak wynika z danych Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności, liczba osób z niepełnosprawnościami do 16 roku życia legitymująca się orzeczeniem na stałe wynosi 71,3 tys. Pozostała grupa – blisko 192 tys. – ma orzeczenia na czas określony i to właśnie w tej grupie znajdują się ci, którzy mogą skorzystać na zmianach. 

Z kolei liczba osób z niepełnosprawnościami po 16. roku życia z orzeczeniami o niepełnosprawności na stałe wynosi 1,72 mln, a na czas określony – 1,24 mln. 

Rozporządzenie podpisane – i co dalej? 

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 

Rozporządzenie zawiera przepisy przejściowe regulujące sprawy w toku oraz sprawy, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia wszczęto postępowanie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Do spraw w toku będzie się stosować nowe przepisy, które są korzystniejsze od przepisów dotychczas obowiązujących. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl