Parlament zadowolony z decyzji o zamknięciu Guantánamo

Posłowie podkreślili, że państwa członkowskie powinny być gotowe na ewentualne przyjęcie więźniów Guantanamo w UE, aby przyczynić się do wzmocnienia prawa międzynarodowego.

Historia więzienia w Guantanamo

W następstwie ataków terrorystycznych 11 września 2001 r. Stany Zjednoczone ustanowiły wstyczniu 2002 r. więzienie o wysokim poziomie zabezpieczeń w Zatoce Guantanamo, gdzie przetrzymywani są podejrzani o terroryzm. Opublikowana przez władze Stanów Zjednoczonych lista wymienia 759 byłych i obecnych więźniów Guantanamo. 525 więźniów zostało uwolnionych, a 5 zmarło w okresie pozbawienia wolności.

Obecnie w Guantanamo przebywa około 242 więźniów z takich krajów jak Algieria (10), Afganistan (1), Azerbejdżan (1), Egipt (1), Etiopia (1), Libia (6), Palestyna (3), Rosja (1), Syria (9), Tadżykistan (1), Tunezja (10), Uzbekistan (4). 17 więźniów to muzułmanie narodowości uigurskiej. 62 osadzonych w Guantanamo będzie musiało zostać przeniesionych.

Część więźniów pozostaje w Guantanamo tylko dlatego, że nie ma kraju, do którego mogliby bezpiecznie powrócić. Są to osoby, wobec których nigdy nie wniesiono żadnych oskarżeń i USA nie zamierza wnosić wobec nich oskarżeń o jakiekolwiek przestępstwa. W stosunku do innych rozważane jest wniesienie oskarżeń i rozpoczęcie procesu. Władze amerykańskie utrzymują, iż po zwolnieniu, 61 byłych więźniów z Zatoki Guantanamo angażowało się w działalność terrorystyczną.

Historyczny zwrot

Barack Obama, w swojej kampanii wyborczej podkreślał, że zamknięcie cieszącego się złą sławą więzienia Guantánamo jest jednym z priorytetów jego programu politycznego. Już 22 stycznia 2009 roku prezydent oficjalnie podpisał cztery dekrety, w tym nakazujący zamknięcie więzienie, a także zabraniający brutalnych technik przesłuchiwania więźniów.

Debata w Parlamencie Europejskim

Podczas debaty w Parlamencie, przedstawiciele Rady UE oraz Komisji, a także posłowie podkreślali, że decyzja amerykańskiej administracji to powrót na drogę poszanowania praw człowieka, prawa międzynarodowego i karty praw podstawowych.

Prezydencja w imieniu państw członkowskich (Rady)

Alexandr Vondra, wicepremier Czech odpowiedzialny za politykę europejską, w imieniu prezydencji podkreślił ważność ostatnich decyzji dotyczących więzienia Guantanamo. Decyzje o zamknięciu więzienia, zawieszeniu sądów wojskowych w celu działania zgodnie z konwencjami genewskimi oraz położenie kresu wzmocnionych przesłuchań i tortur, pozwolą na zacieśnienie transatlantyckiej współpracy w zwalczaniu terroryzmu, powiedział wicepremier Vondra.

W kwestii przyjmowania więźniów na terytorium państw członkowskich, podkreślił, że decyzje leżą w kompetencji samych krajów, jednak będą brane pod uwagę tylko osoby oczyszczone z zarzutów. Na ostatniej Radzie Ministrowie zgodnie stwierdzili, że pożądane są dalsze kroki i skoordynowane działania europejskie. Dotyczy to kwestii bezpieczeństwa oraz kwestii prawnych, podkreślił wicepremier.

W sprawie lotów CIA na terenie Europy w celu nielegalnego przekazywania osób podejrzanych o terroryzm podkreślił, iż stanowisko Rady było od początku jasne. Rada zawsze podkreślała przekonanie, że należy zwalczać terroryzm używając legalnych środków. Wykorzystanie tajnych ośrodków przetrzymywania jest niezgodne z prawem humanitarnym i nadal podpisujemy się pod tym stanowiskiem, powiedział Vondra.

Komisja Europejska

Jacques Barrot, komisarz ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa, podkreślił, że Komisja pracuje wraz z Radą nad rozwiązaniem problemu przesiedlenia więźniów. Wraz z decyzjami prezydenta Baracka Obamy pojawiły się nadzieje na nowe stosunki transatlantyckie oraz dynamizację tego partnerstwa, powiedział komisarz.

Barrot podkreślił, że UE prowadzi dialog z USA oraz  jest aktywnym partnerem w walce z terroryzmem, jednak jak powiedział poszanowanie praw człowieka jest najważniejsze. Walka z terroryzmem musi być prowadzona w poszanowaniu prawa międzynarodowego. Nawiązując do tego, co powiedział wicepremier Vondra, zaakcentował, że wszystkie przypadki więźniów muszą być na nowo rozpatrzone. Chcemy konstruktywnie podjeść do nowych kroków podejmowanych przez administrację USA. Jeśli kraje członkowskie zdecydują się na przyjęcie więźniów, to muszą same podjąć decyzje i określić ich status. Kwestie bezpieczeństwa i praw człowieka musza być wzięte pod uwagę, powiedział Komisarz.

Barrot podkreślił, że w przypadku rzekomego wykorzystywania terytorium Polski przez CIA do transportu i przetrzymywania więźniów, Komisja otrzymała pismo od zastępcy prokuratora generalnego, w którym poinformowano o otwarciu dochodzenia. Jest to ważny postęp, podkreślił komisarz. Dodał jednak, że tylko państwa członkowskie mogą rzucić światło na ten problem. 

Grupy polityczne Parlamentu Europejskiego

Hartmut NASSAUER (EPP-ED, DE): Rozważając decyzję o przyjęciu osób przetrzymywanych w więzieniu Guantanamo nie wystarczy rozpatrywać jedynie tego, czy osoby te były poddawane torturom, gdyż oprócz współczucia należy kierować się bezpieczeństwem obywateli UE. Wielu z osadzonych w Guantanamo szkoliło terrorystów w obozach w Afganistanie. Najważniejsze jest kryterium bezpieczeństwa i konieczność chronienia obywateli UE przed potencjalnymi terrorystami.

Martin SCHULZ (PSE, DE): Potrzeba bezpieczeństwa stanowi miarę, do której UE musi dostosować swoje działania. Jednak bezpieczeństwo narusza nie tylko obawa przed więźniami, ale także sam fakt jego istnienia i prowokowanie reakcji na jego utrzymywanie. Guantanamo jest dowodem na to, że zachodnia wspólnota nie jest w stanie zagwarantować jednego z praw podstawowych - prawa do godności człowieka.

Graham WATSON (ALDE, GB): Europa nie może zostawiać wszystkiego w rękach Amerykanów, bo niektóre państwa członkowskie były współwinne tego, co się działo. USA musza postawić przed oblicze wymiaru sprawiedliwości osoby, wobec których istnieją dowody procesowe, pozostałych należy uwolnić.

Konrad SZYMAŃSKI (UEN, PL): Osoby przetrzymywane w Guantanamo to nie są osoby przypadkowe. Co 9-ty z dotychczas wypuszczonych powrócił wprost do działalności terrorystycznej. Mamy obowiązek zabrać stamtąd swoich obywateli i rezydentów. Mamy obowiązek skutecznie izolować jednostki, które stanowią poważne zagrożenie. Powinniśmy rozważyć reformę Konwencji Genewskich pod kątem znalezienia odpowiedzi na problem bezpaństwowych armii terrorystycznych.

Kathalijne Maria BUITENWEG (Verts/ALE, NL): Przyjęcie osadzonych w Guantanamo to kompetencja państw członkowskich, jednak UE powinno pozytywnie odpowiedzieć na inicjatywę administracji Obamy. W kwestii działań CIA, niektóre rządy państw członkowskich pomagały rządowi amerykańskiemu, o którym teraz mówią, że był zły.

Gabriele ZIMMER (GUE/NGL, DE): UE nie może głosić co innego i robić co innego. Państwa członkowskie powinny otwarcie powiedzieć, jakie są oczekiwania, a pierwszym z nich jest zamkniecie więzienia Guantanamo.

Nils LUNDGREN (IND/DEM, SE): Podejrzani o działalność terrorystyczną powinni być traktowani jak niewinni do czasu udowodnienia im przestępstwa. Uwolnieni z Guantanamo nie muszą pozostawać w Ameryce, ale i Europa nie musi czuć się zobligowana do ich przyjęcia.

Koenraad DILLEN (NI, BE: Demokracja musi respektować rządy prawa, ale potrzebuje także rozsądnych działań w walce z terroryzmem. 

Źródło: Serwis prasowy Parlamentu Europejskiego, redakcja polska