Pomoc dla repatriantów

Czego dotyczą nowe przepisy?

Ustawa o zmianie ustawy o repatriacji oraz niektórych innych ustaw ma usprawnić proces repatriacji, senatorowie przyjęli w wersji uchwalonej przez Sejm. Główne kierunki zmian to centralizacja działań na rzecz repatriacji i koordynacja działań innych podmiotów przez powołanie Pełnomocnika Rządu do spraw repatriacji oraz wprowadzenie nowej formy pomocy w postaci ośrodków adaptacyjnych.

Celem nowelizacji jest stworzenie odpowiednich warunków do powrotu i osiedlania się w Polsce osób polskiego pochodzenia zesłanych bądź deportowanych przez władze ZSRR do Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu lub azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej. Nowe regulacje mają usprawnić i ułatwić proces repatriacji i tym samym usunąć istniejące bariery dla powrotu repatriantów do Polski.

Wizy krajowe

Nowelizacja zmienia definicję repatrianta i procedurę przyznawania wizy krajowej w celu repatriacji. Wiza krajowa w celu repatriacji będzie mogła być wydana małżonkowi i zstępnym do czwartego pokolenia  oraz małżonkowi zstępnego. W efekcie tej zmiany w stosunku do małżonków deklarujących inną narodowość niż polską nie będą stosowane przepisy dotyczące przyznawania karty stałego pobytu.

Nowe organy

Przewidziano ustanowienie Pełnomocnika rządu ds. repatriacji (w randze sekretarza lub podsekretarza  w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych), powoływanego i odwoływanego przez Prezesa Rady Ministrów. Najważniejszymi jego zadaniami będzie koordynowanie działań wspierających repatriantów, wydawanie decyzji w sprawie przyznawania pomocy finansowej oraz współpraca z organami jednostek samorządu terytorialnego i organizacjami pozarządowymi.

Nowelizacja zakłąda też utworzenie Rady do Spraw Repatriacji, jako organu opiniodawczo-doradczego Pełnomocnika rządu, składającej się z 5 członków powołanych na wniosek pełnomocnika przez premiera spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie repatriacji. Jej podstawowym zadaniem będzie zgłaszanie propozycji usprawniających organizację procesu repatriacji.

Nowe przepisy określają zasady prowadzenia ewidencji i rejestrów w systemie teleinformatycznym przez Pełnomocnika, konsula, ministra właściwego dla spraw wewnętrznych i wojewody w zakresie ich właściwości.

Będą ośrodki adaptacyjne dla repatriantów

Przewidziano także tworzenie ośrodków adaptacyjnych dla repatriantów jako nowej formy pomocy. Prowadzenie tych ośrodków Pełnomocnik rządu będzie powierzał organizacjom społecznym, stowarzyszeniom lub innym osobom prawnym wyłonionym w otwartym konkursie ofert. Ośrodek ma zapewniać repatriantom kursy języka polskiego, zajęcia z historii i tradycji polskiej, szkolenia zawodowe oraz zajęcia adaptacyjno-integracyjne, w ramach których repatriant ma poznać polski system opieki zdrowotnej, system oświaty, zasady bezpieczeństwa publicznego oraz zasady polityki prorodzinnej i pomocy społecznej oraz uprawnienia osób niepełnosprawnych.

Repatriant będzie umieszczany w ośrodku, nadzorowanym przez Pełnomocnika ds. repatriacji, na podstawie jego decyzji na okres 3‒6 miesięcy. Repatriant będzie więc trafiał w okresie nie dłuższym niż 3 lata od wydania przez konsula decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji (z możliwością  przedłużenia terminu o 2 lata). Pobyt (przez okres 3 miesięcy, a w wyjątkowych sytuacjach przez 6 miesięcy) ma pomóc w szybkim przystosowaniu się do nowych warunków i przygotowaniu do samodzielnego życia w Polsce.

Wsparcie dla repatriantów

Ustawa wprowadza także nową formę pomocy finansowej, udzielanej przez pełnomocnika po opuszczeniu przez repatrianta ośrodka adaptacyjnego, na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Wsparcie w łacznej wysokości do 25 tys. zł na repatrianta ma być udzielane w formie dopłaty do czynszu najmu lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego albo opłaty do zakwaterowania w domu studenckim, albo kosztów nabycia lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego. Pomoc ta będzie mogła być udzielana przez okres nie dłuższy niż 10 lat od dnia opuszczenia przez niego ośrodka i wysokości nieprzekraczającej 300 zł miesięcznie na repatrianta. Gminie, która zapewni lokal mieszkalny repatriantowi, zostanie udzielona jednorazowa dotacja z budżetu państwa do 25 tys. zł na repatrianta. 

Nowelizacja przewiduje również nową formę pomocy w postaci świadczenia w wysokości 200 zł miesięcznie wypłacanego repatriantom umieszczonym w ośrodku, którzy nie podjęli pracy zarobkowej.

Po zmianach będzie możliwość przydzielenia repatriantowi przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoby wspierającej, ze względu na szczególną sytuacją wynikającą z podeszłego wieku, stanu zdrowia, słabej znajomości języka polskiego, braku umiejętności adaptacyjnych, na okres nie dłuższy niż 2 lata. Zadaniem osoby wspierającej będzie udzielanie repatriantowi pomocy w załatwianiu spraw związanych z opieką medyczną, szkolnictwem, pomocą społeczną czy zatrudnieniem.

Nowe przepisy wprowadzają także zmiany w zakresie dotychczasowych form pomocy. Pomoc finansowa dla repatrianta na pokrycie kosztów remontu i adaptacji lokalu mieszkalnego, a także kosztów wyposażenia, udzielana przez starostę, wyniesie 6 tys. zł na jednego repatrianta.

Co jeszcze się zmieni?

Pozostałe ważne zmiany to:

• wydawanie decyzji przez konsula o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji  osobom, które spełniły warunki do uzyskania wizy krajowej w celu repatriacji, lecz nie posiadają lokalu mieszkalnego i utrzymania ani miejsc w ośrodku adaptacyjnym;
• zapewnienie opieki medycznej przez okres 90 dni od przekroczenia granicy Polski na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji;
• poszerzenie katalogu zwolnień od podatku od spadków i darowizn o nabycie przez repatrianta – w drodze dziedziczenia lub darowizny – mieszkania lub domu jednorodzinnego, po spełnieniu określonych warunków;
• zwrot oryginałów dokumentów przez konsula, wymaganych w trakcie procedury mającej na celu przyznanie wizy krajowej w celu repatriacji, osobom starającym się o nią;
• rozpoczęcie procesu rejestracji stanu cywilnego repatriantów w polskich urzędach stanu cywilnego przed ich przybyciem na terytorium RP.

Znowelizowane przepisy mają obowiązywać w większości od 1 maja 2017 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl