Prace domowe i średnia ocen w szkołach publicznych

29.1.2024

Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji skierowany do konsultacji i uzgodnień

Celem nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji jest zmiana formuły prac domowych w publicznych szkołach podstawowych oraz rezygnacja z wliczania do średniej ocen rocznych lub końcowych oceny z religii i etyki. – "Brak prac domowych w przypadku najmłodszych uczniów ma wiele zalet i sprzyja wyrównywaniu szans" – uzasadniła Minister Edukacji Barbara Nowacka.

W odpowiedzi na liczne postulaty dotyczące odciążenia uczniów z nadmiernych obowiązków i poprawy efektywności uczenia, Minister Edukacji skierowała do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.

Celem proponowanych zmian jest odciążenie dzieci i młodzieży z obowiązków szkolnych realizowanych po zakończeniu zajęć szkolnych, co – zgodnie z wnioskami płynącymi z badań naukowych – przełoży się na dobrostan uczniów, ma też sprzyjać wyrównywaniu szans. Jak przekonuje Minister, w opinii ekspertów i naukowców, jakość i częstotliwość odrabiania prac domowych przez uczniów szkół podstawowych w dużym stopniu uwarunkowana jest możliwościami rodziców. Dzieci rodziców słabiej wykształconych i o mniejszych kompetencjach mają mniejsze szanse na osiąganie dobrych wyników w tym zakresie.

Prace domowe w szkole podstawowej. Zakres zmian

Zdaniem Minister, miejscem, w którym uczniowie, zwłaszcza młodsi, powinni zdobywać wiedzę i umiejętności jest przede wszystkim szkoła.

Zgodnie z projektem rozporządzenia nauczyciele uczący w klasach I–III szkoły podstawowej nie zadają pisemnych i praktycznych prac domowych do wykonania przez ucznia w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych. W klasach IV–VIII nauczyciel może zadać uczniowi pisemną lub praktyczną pracę domową do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych, nie może być ona jednak obowiązkowa, ani podlegać ocenie. Zgodnie z założeniem, nauczyciel sprawdza pisemną lub praktyczną pracę domową i informuje ucznia o poprawności i jakości jej wykonania. Takie rozwiązanie jest korzystne dla ucznia, bowiem wspiera jego rozwój indywidualny, minimalizując zagrożenia związane ze stresem i nierównościami.

Problem nadmiernego i nieefektywnego obciążenia uczniów znany jest od dawna, był podnoszony m.in. przez Rzecznika Praw Dziecka oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Krytyka pisemnych i praktycznych prac domowych, szczególnie w odniesieniu do edukacji młodszych dzieci, od lat obecna jest także w dyskusji publicznej, ma również swój wyraz w korespondencji rodziców i uczniów kierowanej do Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Proponowana zmiana nie oznacza zniesienia obowiązku uczenia się w domu, tj. nauki czytania w przypadku najmłodszych uczniów, czytania lektur, przyswojenia określonych treści, słówek z języków obcych itp. Zmiana pozwoli uczniom wykorzystać czas na powtórzenie materiału omawianego w szkole, realizowanie pasji i, co bardzo ważne, odpoczynek.

Już w 2019 r. Rzecznik Praw Obywatelskich apelował do MEN o sformułowanie wytycznych dotyczących prac domowych, wskazując, że dzieci są przemęczone i zniechęcone do zajęć. Wcześniej na problem nadmiernego obciążenia uczniów pracami domowymi zwracał uwagę Rzecznik Praw Dziecka. Problem dostrzegają także inne kraje europejskie. Niektóre z nich już stosują odpowiednie regulacje w tym zakresie. Równolegle Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowuje projekt rozporządzenia, który będzie wprowadzał ograniczenia podstaw programowych przedmiotów szkolnych, co również będzie służyło odciążeniu uczniów, a także bardziej efektywnemu wykorzystaniu czasu lekcji szkolnych.

Zmiany w wyliczaniu średniej ocen rocznych lub końcowych ocen klasyfikacyjnych od roku szkolnego 2024/2025

W projekcie rozporządzenia proponuje się również zmianę polegającą na rezygnacji z wliczania do średniej ocen rocznych lub końcowych - ocen klasyfikacyjnych z religii i etyki. Są to obecnie jedyne przedmioty nieobowiązkowe wliczane do średniej. Wprowadzenie zmiany planowane jest z dniem 1 września 2024 r.