Prosument lokatorski z podpisem Prezydenta

Promująca wykorzystanie OZE w blokach i wprowadzająca instytucję tzw. prosumenta lokatorskiego nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii została podpisana przez Prezydenta. Dzięki nowym przepisom wspólnoty, spółdzielnie mieszkaniowe i TBS-y będą mogły zarabiać na sprzedaży nadmiaru wyprodukowanej energii elektrycznej.

- "Instytucja prosumenta lokatorskiego to kolejna nasza zachęta do montażu instalacji fotowoltaicznych na budynkach wielorodzinnych. Dzięki temu właściciel paneli, np. spółdzielnia mieszkaniowa, za nadwyżkę wyprodukowanej energii będzie mogła otrzymać pieniądze, a nie tylko redukcję należności na rachunku za prąd. Zarobione w ten sposób fundusze można przeznaczyć na statutową działalność i obniżyć przez to koszty własne, a to może zaowocować np. obniżeniem czynszu dla lokatorów lub dodatkowym zasileniem funduszu remontowego" – podkreślił minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

- "Produkcja prądu w miastach, w bezpośrednim sąsiedztwie jej konsumentów, korzystnie wpływa również na bilans energetyczny i obciążenie sieci przesyłowych. Oprócz kwestii finansowej nasze rozwiązanie ma także bardzo istotny aspekt klimatyczny – więcej energii z OZE to mniejsza emisja CO2 wynikająca ze spalania kopalin" – dodał szef MRiT.

Co przewiduje ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw? 

Celem ustawy jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym zużyciu energii brutto, a także szeroko pojęty rozwój sektora energii zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i spełniania zobowiązań międzynarodowych.

Nowelizacja wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zwaną dalej „dyrektywą RED II” w obszarze:

• ciepłownictwo i chłodnictwo (art. 23–24 dyrektywy RED II);
• gwarancje pochodzenia (art. 19 dyrektywy RED II);
•  Krajowy Punkt Kontaktowy OZE (art. 16 dyrektywy RED II);
• procedury administracyjne (art. 15–16 dyrektywy RED II).

Ponadto ustawa wprowadza zmiany w szczególności w obszarach dotyczących:

1. biometanu;

2. klastrów energii;

3. wdrożenia systemu wsparcia dla instalacji zmodernizowanych oraz wsparcia operacyjnego:

a) w zakresie modernizacji instalacji odnawialnych źródeł energii,

b) dla instalacji odnawialnych źródeł energii, którym upływa 15-letni system wsparcia;

4. hybrydowych instalacji odnawialnych źródeł energii.                

Jednym z celów ustawy jest stworzenie warunków umożliwiających realizację obowiązków wynikających z REDII w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 r.

Nowelizacja w zakresie rozwiązań dot. biometanu oraz klastrów energii, stanowi kamień milowy wskazany w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) w ramach reformy B2.2. „Poprawa warunków dla rozwoju odnawialnych źródeł energii” w zakresie kamienia milowego – B22G „Wejście w życie nowelizacji ram prawnych dla wspólnot odnawialnych źródeł energii i biometanu: nowelizacja ustawy o OZE, nowelizacja przepisów dotyczących rynku energii, i wejście w życie rozporządzenia do ustawy o OZE”.

Zakres zmian ujętych w ustawie stymulujących rozwój sektora biometanu obejmuje:

1. wprowadzenie definicji biometanu oraz wyłączenie pojęcia biogaz rolniczy z definicji biogazu; w związku z wprowadzeniem pojęcia biometan – wprowadzono również zmiany w ustawie – Prawo energetyczne w zakresie pojęcia paliwo gazowe;
2. rozszerzenie uprawnień Prezesa URE w zakresie prowadzenia kontroli informacji oraz oświadczeń składanych przez wytwórcę biometanu;
3. określenie zasad prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biogazu lub biometanu z biogazu – przez utworzenie „rejestru wytwórców biogazu” prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;
4. rozszerzenie zakresu rozdziału 3 ustawy OZE (zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego lub biopłynów oraz wytwarzania biogazu rolniczego lub biopłynów) o zasady i warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biometanu z biogazu rolniczego, w szczególności poszerzenie zakresu podmiotowego rejestru wytwórców biogazu rolniczego o wytwórców biometanu z biogazu rolniczego;
5. poszerzenie obszaru działalności spółdzielni energetycznych o możliwość wytwarzania biometanu;
6. uchylenie przepisów dotyczących wniosku o wydanie urzędowego potwierdzenia efektu zachęty oraz przepisów mówiących o świadectwie pochodzenia biogazu rolniczego;
7. wprowadzenie systemu wsparcia dostosowanego do specyfiki tej technologii, uwarunkowań technicznych i ekonomicznych (feed in premium);
8. wprowadzenie gwarancji pochodzenia dla biometanu i poszerzenie zakresu przedmiotowego rejestru gwarancji pochodzenia o dane dotyczące gwarancji pochodzenia biometanu;
9. usprawnienia w zakresie postępowań związanych z pozyskaniem decyzji w sprawie przyłączania instalacji wytwarzających biometan do sieci gazowej.

Kontynuując promowanie rozwoju klastrów energii, nowelizacja w tym obszarze obejmuje: 

1. ustanowienie czytelnych zasad zawierania porozumienia o utworzeniu klastra energii oraz zmianę definicji klastra energii;
2. doprecyzowanie przepisów określających zakres podmiotowy, przedmiotowy oraz obszar działalności klastra energii;
3. dodanie celu działania klastra energii;
4. stworzenie rejestru klastrów energii oraz określenie zasad jego funkcjonowania;
5. zapewnienie warunków rozwoju klastrów energii, przez wprowadzenie mechanizmu premiowania zużywania na własne potrzeby energii wytworzonej przez członków klastra energii;
6. ułatwienie współpracy poszczególnych członków klastra energii z operatorami systemów dystrybucyjnych przez określenie szczególnych zasad tej współpracy;
7. określenie wymagań, których spełnienie przez klaster energii będzie umożliwiać skorzystanie ze zwolnienia z opłat określonych w ustawie oraz z preferencyjnego sposobu rozliczeń (wymagania w zakresie stopnia pokrycia w ciągu roku łącznych potrzeb własnych członków klastra energii w zakresie energii elektrycznej, łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej, łącznej mocy magazynów energii na określonym w ustawie poziomie, a także wymóg, aby co najmniej 30%, zaś od dnia 1 stycznia 2027 r. co najmniej 50%, energii wytwarzanej w klastrze energii pochodziło z OZE).

Ustawa wprowadza rejestr klastrów energii. Rejestr jest jawny i prowadzony przez Prezesa URE w postaci elektronicznej. Wpis do rejestru jest dobrowolny, jednak uzyskanie wpisu umożliwiałoby – po spełnieniu innych warunków – uzyskiwanie korzyści z przyjętego dla klastrów energii systemu wsparcia.

W ustawie o odnawialnych źródłach energii doprecyzowuje się przepisy dotyczące pierwszeństwa zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych i instalacji termicznego przekształcania odpadów oraz wprowadza się zasady wydawania i rozliczania gwarancji pochodzenia ciepła i chłodu z OZE w celu wypromowania i zainteresowania ekologicznymi dostawami ciepła.

W zakresie informowania odbiorców końcowych o efektywności energetycznej systemu ciepłowniczego oraz udziale energii odnawialnej w danym systemie ciepłowniczym przewidziano nałożenie na przedsiębiorstwa ciepłownicze obowiązków polegających na publikowaniu na stronie internetowej odpowiednich danych.

Przewidziane w ustawie zmiany polegające na dodaniu art. 160a–160d do ustawy o OZE prowadzą do powstania krajowego punktu kontaktowego do spraw odnawialnych źródeł energii. Celem utworzenia krajowego punktu kontaktowego jest możliwość pełnego wsparcia informacyjnego każdego podmiotu, który ma zamiar rozpocząć produkcję energii elektrycznej z instalacji OZE.

Krajowy punkt kontaktowy do spraw odnawialnych źródeł energii prowadzony będzie przez ministra właściwego do spraw klimatu, przy użyciu systemu teleinformatycznego.

Nowelizacja zwalnia z pozwolenia na budowę instalacji fotowoltaicznych o mocy do 150 kW. To oznacza, że mikroinstalacje OZE będą mogły osiągać moc 150 kW. Obecnie, ze zwolnienia z ubiegania się o pozwolenie na budowę obowiązuje dla systemów OZE o mocy nie przekraczającej 50 kW. 

W zakresie prosumenta lokatorskiego nowelizacja wprowadza fakultatywną opcję zmiany wynagrodzenia za energię dla prosumenta energii odnawialnej produkującego energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego (tzw. prosument lokatorski), która dedykowana jest jedynie prosumentom energii odnawialnej wytwarzającym energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego (np. wspólnotom mieszkaniowym, spółdzielniom mieszkaniowym). Polega ona na możliwości zmiany formy wynagrodzenia za energię.

Nowelizacja wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

1.     art. 4 pkt 2 i art. 46, które wchodzą w życie z dniem 30 listopada 2023 r.;

2.     art. 1 pkt 3 lit. g, pkt 30, pkt 31 w zakresie dodawanych art. 38aa–38ac, art. 38ae i art. 38af, oraz art. 1 pkt 48 lit. a, pkt 98–106, pkt 113 lit. a w zakresie dodawanego pkt 1b i lit. d, pkt 121, a także art. 10 pkt 3, art. 16 i art. 32, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.;

3.     art. 11, który wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2024 r.;

4.     art. 1:

• pkt 31 w zakresie dodawanego art. 38ad,
• pkt 41,
• pkt 53 lit. b w zakresie, w jakim dotyczy prosumenta wirtualnego energii odnawialnej,
• pkt 129 lit. l,
• pkt 130,
• pkt 131 lit. f w zakresie dodawanego ust. 7 pkt 3,
• pkt 134 w zakresie dodawanych art. 184k–184m

– które wchodzą w życie z dniem 2 lipca 2024 r.;

5.     art. 1:

• pkt 63 lit. b i lit. c w zakresie dodawanego pkt 4a,
• pkt 69, 81 i 82,
• pkt 85, 87 i pkt 88 lit. a – w zakresie dodawanych w tych przepisach wyrazów „art. 70h ust. 3 pkt 6” i wyrazów „art. 83h ust. 3 pkt 6 i 7”,
• pkt 86 w zakresie, w jakim dotyczy wytwórcy, który uzyskał wsparcie, o którym mowa w art. 70g–70j ustawy zmienianej w art. 1, albo wygrał aukcję na wsparcie operacyjne, o której mowa w art. 83b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1,
• pkt 90 lit. f tiret drugie w zakresie, w jakim dotyczy aukcji na wsparcie operacyjne, o której mowa w art. 83b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, i wsparcia, o którym mowa w art. 70g–70j ustawy zmienianej w art. 1,
• pkt 91 lit. b, d, f i g – w zakresie, w jakim dotyczą aukcji na wsparcie operacyjne, o której mowa w art. 83b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, i wsparcia, o którym mowa w art. 70g–70j ustawy zmienianej w art. 1,
• pkt 92, 93, pkt 129 lit. h i pkt 131 lit. e – w zakresie, w jakim dotyczą wytwórcy, który uzyskał wsparcie, o którym mowa w art. 70g–70j ustawy zmienianej w art. 1, albo wygrał aukcję na wsparcie operacyjne, o której mowa w art. 83b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1

– które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2025 r.

Fotowoltaika w budynku wielorodzinnym

Najważniejsze novum wprowadzane przez nowe przepisy to możliwości zmiany formy wynagrodzenia za energię. Jeżeli prosumentem energii odnawialnej będzie prosument indywidualny, który wytwarza energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego, będzie on mógł zmienić formę wynagrodzenia – z obniżenia rachunku za energię elektryczną za pomocą konta prosumenckiego na wypłatę wartości energii na wskazany przez siebie rachunek bankowy.

Środki z depozytu prosumenckiego wykorzystywane będą na zakup energii elektrycznej lub na obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi w budynku, na którym jest umiejscowiona mikroinstalacja OZE (lub innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta energii odnawialnej).

Prosument lokatorski – warunki i zasady rozliczeń

Rozliczenie energii wytwarzanej przez prosumenta lokatorskiego będzie składać się z dwóch etapów:

• za energię wytworzoną i zużytą w ciągu tej samej godziny prosument indywidualny/lokatorski nie będzie płacił jej ceny ani wnosił zmiennych opłat związanych z jej dystrybucją, ponieważ stanowić ona będzie tzw. autokonsumpcję;
• nadwyżki godzinowe (czyli powstające w sytuacji, gdy energii wytworzonej w ciągu godziny jest więcej niż zużytej w tym samym czasie) będą przeliczane przez sprzedawcę na depozyt prosumencki po miesięcznej cenie rynkowej (a od 1 lipca 2024 r. cenie godzinowej), a następnie wypłacane w 100% na wskazane konto na koniec danego okresu rozliczeniowego.

Dodatkowo trzeba będzie spełnić następujące warunki:

• mikroinstalacja musi być zlokalizowana na budynku wielolokalowym (np. dach, balkon, elewacja),
• moc mikroinstalacji nie może być większa niż moc przyłączeniowa całego budynku wielolokalowego (części wspólnej i indywidualnych lokali razem),
• budynek musi posiadać przeważającą funkcję mieszkalną.

Wypłacone środki można przeznaczyć na:

• rozliczenie zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii elektrycznej;
• obniżenie opłat (np. na fundusz remontowy, energia elektryczna, ciepło, gaz, administracja, sprzątanie) związanych z lokalami mieszkalnymi w budynku, na którym jest umiejscowiona instalacja OZE;
• obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi w innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta.

Przepisy dotyczące prosumenta lokatorskiego zaczną obowiązywać 1 października br.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl