Marsz Powstania Warszawskiego zgromadzeniem cyklicznym

Postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie cyklicznych zgromadzeń upamiętniających powstańców warszawskich

Sąd Najwyższy postanowieniem z 20 czerwca 2023 r., sygn. akt II NSNc 133/23, uchylił w całości zaskarżone postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 lipca 2022 r., sygn. akt VI ACz 333/22, i uchylił w całości poprzedzające je postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lipca 2022 r., sygn. akt XXIV Ns 55/22, oraz odrzucił odwołanie Prezydenta m.st. Warszawy z 21 lipca 2022 r. od decyzji Wojewody Mazowieckiego z 19 lipca 2022 r., nr WSO I.6110.1.1.2022.

Uchylenie zaskarżonych orzeczeń sądów powszechnych przywróciło moc obowiązującą decyzji Wojewody Mazowieckiego z 19 lipca 2022 r., nr WSO I.6110.1.1.2022, o nadaniu statusu zgromadzenia cyklicznego Marszowi Powstania Warszawskiego. Prawo nie przewiduje bowiem możliwości zaskarżenia pozytywnej decyzji wojewody służącej korzystaniu w ramach zgromadzeń cyklicznych z konstytucyjnej wolności zgromadzeń.

Stan prawny

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania kluczowe było rozstrzygnięcie tego, czy pozytywna decyzja wojewody nadająca organizowanemu dotychczas zgromadzeniu status zgromadzenia organizowanego cyklicznie, podlega zaskarżeniu.

Na mocy art. 26e ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1389, dalej: „p. o z.”), możliwość zaskarżenia decyzji wydanej w związku z wnioskiem o nadanie zgromadzeniu statusu zgromadzenia cyklicznego jest uregulowana całościowo w stosowanym odpowiednio art. 16 ust. 1 p. o z. Konieczność stosowania tego przepisu w sposób odpowiedni przesądza, że dyspozycję art. 16 p. o z., w którym mowa o organie gminy (tj. organie administracyjnym wydającym decyzje w sprawie zgromadzeń zwykłych), w odniesieniu do procedury o nadanie statusu zgromadzenia cyklicznego należy odnosić do wojewody (tj. organie administracyjnym wydającym decyzje w sprawie zgromadzeń cyklicznych). Jednocześnie, stosowany odpowiednio art. 16 ust. 1 p. o z. nie pozostawia wątpliwości, że zaskarżenie do właściwego sądu okręgowego przysługuje jedynie wnioskodawcy i tylko w sytuacji, gdy uzyska on decyzję odmawiającą nadania imprezie statusu zgromadzenia cyklicznego. Jedynie taka wykładnia jest akceptowalna na gruncie art. 57 Konstytucji, gwarantującego każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń.

Zarówno wyraźne brzmienie art. 16 ust. 1 p. o z., jak i art. 57 Konstytucji RP wykluczają możliwość zaskarżenia decyzji wojewody pozytywnej dla organizatora pokojowego zgromadzenia przez organ gminy, na której terenie ma się odbywać zgromadzenie cykliczne. Odmienna wykładnia, przyjęta przez Sąd Apelacyjny, prowadziła do niekonstytucyjnego ograniczenia wolności zgromadzeń i naruszała art. 57 Konstytucji RP.

Orzeczenie zapadło większością głosów. SSN Janusz Niczyporuk złożył zdanie odrębne.

Zob. postanowienie z dnia 20 czerwca 2023 r., sygn. akt II NSNc 133/23

A.J.
Zespół e-prawnik.pl