Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw wprowadza nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej dla pracowników sezonowych, która ma zastąpić dotychczas stosowaną umowę o dzieło. Rolnik będzie musiał płacić składki, zdrowotną i wypadkową, za pomocnika rolnika, czyli pracownika sezonowego. Osoba zatrudniona dorywczo będzie musiała rozliczyć się z podatku od dochodów osiągniętych w kraju, którego jest obywatelem.

Co przewidziano w ustawie z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw?

Celem zmian ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników jest uregulowanie zagadnień związanych z zabezpieczeniem społecznym pomocnika rolnika przy zbiorach. Z tego względu w ustawie dodano nowy rozdział 7a „Umowa o pomocy przy zbiorach”, w którym określono najważniejsze elementy treści takiej umowy, i stwierdzono, że wykonywanie czynności na jej podstawie nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy, a także przyjęto, iż w zakresie nieuregulowanym w rozdziale 7a ustawy do umowy o pomocy przy zbiorach, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

W konsekwencji, ustawa stworzyła nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej, tzn. umowę o pomocy przy zbiorach, która umożliwia wyeliminowanie, po pierwsze, „zatrudniania na czarno” pomocników rolników, a po drugie, zawierania z nimi umów o dzieło, które nie oddają charakteru pomocy przy zbiorach, ale przede wszystkim nie są objęte ubezpieczeniem.

Rozstrzygnęła również o tym, że pomocnik rolnika przy zbiorach podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu (zdefiniowała wypadek przy pracy pomocnika rolnika), chorobowemu i macierzyńskiemu w zakresie uprawnień do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Obowiązkiem rolnika jest zgłoszenie pomocnika rolnika do ubezpieczenia społecznego (w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach) oraz opłacania składki, należnej za dany miesiąc, na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie (bez wezwania, do 15 dnia następnego miesiąca).

Nowelizacja ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych związana jest z opodatkowaniem dochodów pomocnika rolnika. Obowiązkiem rolnika będzie sporządzenie informacji o wysokości przychodów z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach na formularzu PIT-8C i przesłanie jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego.

Zmiany w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy uzasadnione są koniecznością zapewnienia Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wojewodzie i staroście dostępu do informacji związanych z prowadzeniem postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników oraz ubezpieczenia zdrowotnego, a także do postępowań w sprawach zezwoleń na pracę i zezwoleń na pracę sezonową, w związku z zawieraniem przez cudzoziemców umowy o pomocy przy zbiorach, o której mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z kolei zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczą opłacania przez rolnika składki na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika rolnika w wysokości takiej, jaka jest przewidziana za domowników rolników prowadzących działalność wyłącznie w zakresie działów specjalnych.

Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie?

Ustawa weszła w życie 18 maja 2018 r., z wyjątkiem niektórych przepisów dotyczących organów (np. Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wojewody, starosty), które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

Zob. też: Jak zatrudnić pomocnika przy zbiorach?