Ustawa licznikowa i wykonawczy hat trick

Kiedy wejdzie w życie tzw. ustawa licznikowa?

Ustawa licznikowa, która wejdzie w życie 2 lipca, jest w ostatnim czasie jedną z największych zmian w polskim prawie energetycznym. Na przyjęciu ustawy najbardziej skorzystają odbiorcy energii elektrycznej, zwłaszcza konsumenci. Nowelizacja realizuje unijną koncepcję, która w centrum rynku energii stawia właśnie odbiorców i ich aktywizację. Aby sprawnie wdrożyć nowe przepisy, potrzebne są jednak kompleksowe akty wykonawcze. MKiŚ 25 czerwca przekazał do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych pakiet rozporządzeń do regulacji ustawy licznikowej.

Nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne z dnia 20 maja 2021 r. likwiduje dotychczasowe bariery w rozwoju magazynów energii, które są potrzebne do integracji OZE, stabilizacji zmian zachodzących w systemie elektroenergetycznym, zwiększenia jego elastyczności i wykorzystania potencjału aktywnych odbiorców.

Przede wszystkim jednak nowe przepisy stworzą odbiorcom energii możliwość korzystania z funkcji inteligentnych liczników zdalnego odczytu. Ustawa przewiduje, że do końca 2028 roku, takie liczniki  zostaną zainstalowane u co najmniej 80% odbiorców końcowych, w tym, u co najmniej 80% gospodarstw domowych. Nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne zawiera szczegółowy harmonogram instalacji liczników, który zrealizują operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD).

- "Zakup ogromnej liczby liczników zdalnego odczytu i utworzenie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii wymaga stabilnych ram prawnych, określających funkcjonalności i wymagania techniczne stawiane tym urządzeniom. Dlatego, MKiŚ skierował do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych stosowny pakiet rozporządzeń" – wyjaśnił minister Michał Kurtyka.

Po pierwsze: uporządkowanie kwestii pomiaru energii

Pierwszym z nich jest projekt rozporządzenia w sprawie systemu pomiarowego tzw. rozporządzenie „pomiarowe”, który reguluje kwestie standardów komunikacji pomiędzy licznikiem zdalnego odczytu, a systemem zdalnego odczytu oraz sposobu m.in. działania liczników i  dokonywania rozliczeń w trybie przedpłatowym. Mówiąc najkrócej, w rozporządzeniu pomiarowym zawarte będą wymagania techniczne i funkcjonalne stawiane inteligentnym licznikom, aby jak najlepiej działały w systemie i u odbiorców energii. Dane te są szczególnie potrzebne operatorom systemów dystrybucyjnych przy przetargach organizowanych na zakup i instalację tych urządzeń według przyjętego w ustawie harmonogramu.

Po drugie: powstanie i funkcjonowanie CSIRE

Z kolei, projekt rozporządzenia w sprawie procesów rynku energii, tzw. rozporządzenie CSIRE, wiąże się z powstaniem i funkcjonowaniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) w Polsce. Zarządzać tym systemem będą Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE S.A.), które będą pełniły funkcję Operatora Informacji Rynku Energii.

CSIRE będzie informatycznym centrum danych, które pozwoli w jednym miejscu gromadzić i przechowywać dane technicznie i handlowe punktów poboru energii oraz wyniki pomiarów energii elektrycznej przekazywanych z inteligentnych liczników. Projekt rozporządzenia szczegółowo określi m.in. jakie procesy będą zachodziły na rynku energii i w jaki sposób będą przebiegały, jakie wymagania będą musiały być spełnione, aby te procesy były poprawne i kompletne, jak będzie monitorowana ich jakość, jaki będzie zakres poleceń wysyłanych do licznika zdalnego odczytu za pośrednictwem CSIRE, a także, jak będą chronione dane pomiarowe.

Dziś dostawa energii odbywa się dzięki sieciom operatorów systemów dystrybucyjnych, do których sieci są przyłączeni odbiorcy. Aktualnie wymiana informacji między sprzedawcami, dystrybutorami i odbiorcami (prosumentami) energii jest skomplikowana i przebiega wolno, a proces zmiany sprzedawcy jest dość skomplikowany i trwa nawet do trzech tygodni.

- "CSIRE pozwoli skrócić proces zmiany sprzedawcy do zaledwie 24h., bezpłatnie i w prosty sposób udostępni nam informacje o posiadanych przez nas umowach i zużyciu energii, co pozwoli na bieżącą weryfikację tego zużycia i sprawdzanie rozliczeń ze sprzedawcami. Dzięki temu korzystanie z energii będzie efektywniejsze i tańsze. Wszystkie informacje będą na bieżąco aktualizowane, a system CSIRE i zgromadzone tam dane będą dobrze chronione i udostępniane na przejrzystych zasadach tylko uprawnionym i wskazanym przez odbiorców podmiotom" – zaznaczył szef resortu klimatu i środowiska.

Po trzecie: likwidacja barier w rozwoju magazynów energii

Trzecie z rozporządzeń, tj. w sprawie rejestru magazynów energii, wiąże się z ustawą licznikową w zakresie, w jakim dotyczy ona przepisów likwidujących dotychczasowe bariery w rozwoju magazynów energii. Rozporządzenie ureguluje kwestie formalno-techniczne poprzez wprowadzenie formularza wzoru rejestru magazynu oraz zasady jego wpisu do rejestrów prowadzonych przez operatorów systemów dystrybucyjnych.

Warto dodać, że obecnie magazyny energii nie podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru i traktowane są jako jednostki wytwórcze. Ustawa licznikowa wprowadza obowiązek ich rejestracji (pow. 50 kW) w postaci elektronicznej. Dzięki temu będzie można monitorować rozwój technologii magazynowania w Polsce. Stanowi to ważny element rozwoju krajowego systemu elektroenergetycznego, opartego o zrównoważony rozwój odnawialnych źródeł energii.

Energetyczny hat-trick

Rozwiązania proponowane w przekazanych do konsultacji publicznych rozporządzeniach przygotowane zostały w oparciu o wieloletnie doświadczenia i wiedzę ekspercką Zespołu do spraw wprowadzenia w Polsce inteligentnego opomiarowania powołanego przez Ministra Klimatu i Środowiska.

Rozporządzenia pomiarowe, CSIRE i w sprawie rejestru magazynów traktujemy jako priorytetowe przepisy wykonawcze do regulacji ustawy licznikowej. Są to pierwsze w historii polskiej legislacji akty prawne, które kompleksowo porządkują zagadnienia związane z pomiarem energii elektrycznej i procesami rynku energii oraz regulują sposób rejestracji magazynów energii, co pozwoli na lepszy rozwój tych technologii.

Konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe pakietu rozporządzeń potrwają, w zakresie rozporządzenia CSIRE 21 dni, natomiast, w zakresie rozporządzeń pomiarowego i w sprawie rejestru magazynów – 14 dni.  

Co przynosi ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw? 

Głównym celem ustawy jest wprowadzenie do obowiązującego systemu prawnego rozwiązań zmierzających do poprawy funkcjonowania i rozwoju rynku energii w zakresie działalności dotyczącej wytwarzania, przesyłania, magazynowania, dystrybucji i obrotu energią, w szczególności poprzez:

1. umożliwienie stosowania przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1222 z dnia 24 lipca 2015 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi, w tym ogólne zasady głosowania w sprawie decyzji dotyczących wniosków przygotowywanych przez wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej;
2. stworzenie podstawy prawnej dla rekuperacji energii elektrycznej zwróconej do sieci trakcyjnej w następstwie hamowania pojazdów oraz odbioru energii elektrycznej przez punkt ładowania z pojazdu elektrycznego;
3. wprowadzenie obowiązku opracowywania przez operatora systemu magazynowania instrukcji ruchu i eksploatacji instalacji magazynowej;
4. uznanie Prezesa URE organem właściwym do uznawania kwalifikacji osób wykonujących prace przy urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych nabytych w państwach członkowskich UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwach członkowskich EFTA;
5. przyznanie Prezesowi URE kompetencji do zatwierdzania instrukcji tylko wtedy, jeżeli spełnia ona wymagania określone w ustawie;
6. przyznanie Prezesowi URE uprawnienia do cofnięcia koncesji w przypadku wydania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wobec przedsiębiorstwa energetycznego decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
7. wprowadzenie podstawy prawnej dla funkcjonowania zamkniętych systemów dystrybucyjnych;
8. wprowadzenie kompleksowych rozwiązań dla funkcjonowania i rozwoju magazynów energii elektrycznej;
9. wprowadzenie zakazu zawierania umów sprzedaży paliw gazowych i energii elektrycznej poza lokalem przedsiębiorstwa, mającego na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom niektórych sprzedawców;
10. zobowiązanie sprzedawcy paliw gazowych lub energii elektrycznej do zapewnienia publicznego dostępu do aktualnego stanu prawnego związanego z prawami konsumenta energii;
11. wprowadzenie obowiązku instalacji do dnia 31 grudnia 2028 r. liczników zdalnego odczytu skomunikowanych z systemem zdalnego odczytu w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 80% łącznej liczby punktów poboru energii u odbiorców końcowych przyłączonych do sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV należących do tego operatora, zgodnie z harmonogramem określonym w ustawie;
12. powołanie operatora informacji rynku energii, którego rolą będzie utworzenie i rozwój centralnego systemu informacji rynku energii.

Przyjęta regulacja ma również na celu stworzenie warunków dla rozwoju zastosowań magazynów energii elektrycznej, w tym usunięcie barier, które obecnie uniemożliwiają inwestorom uzyskanie korzyści ekonomicznych ze stosowania magazynowania energii elektrycznej.

Zasadnicza część przepisów ustawy ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jednakże w przepisie końcowym przewidziano szereg wyjątków w tym zakresie. Przepisy w zakresie inteligentnego opomiarowania ze względu na konieczność dostosowania systemów teleinformatycznych, przygotowania rynku do nowych realiów oraz stworzenie w pełni funkcjonalnego centralnego repozytorium danych pomiarowych wejdą w życie w okresie późniejszym niż pozostała część ustawy. I tak np. przepisy odnoszące się do rozporządzenia w zakresie infrastruktury sieci domowej wejdą w życie po 12 miesiącach od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl