Ustawa wspierająca poprawę warunków mieszkaniowych

Termomodernizacja, redukcja zużycia energii, poprawa stanu technicznego, rozwój OZE – to przedsięwzięcia budowlane, które jeszcze mocniej będą wspierane przez budżet państwa.

Co przewiduje ustawa z dnia 29 września 2022 o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych?

Uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych ma na celu realizację działań związanych z wdrażaniem Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (dalej „KPO”) w ramach:

• działania B.1.1.2-2 (część grantowa) „Wymiana źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych” w zakresie, w jakim działanie to dotyczy budynków mieszkalnych wielorodzinnych oraz
• działania B.3.5.1 (część pożyczkowa) „Inwestycje w energooszczędne budownictwo mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich i średnich dochodach”.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy wprowadzane zmiany mają na celu wsparcie procesu transformacji ekologicznej. Realizacja zawartych w projekcie rozwiązań posłuży do osiągania celów w zakresie:

• zwiększenia skali realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych;
• zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł (OZE) i rozwoju OZE w sektorze mieszkaniowym, zmniejszenia emisyjności sektora mieszkaniowego;
• zmniejszenia zapotrzebowania na energię w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych;
• poprawy stanu technicznego budynków komunalnych;
• propagowania wyższych standardów energetycznych w nowo budowanych budynkach społecznych i komunalnych.

W ramach nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków zostaną wprowadzone następujące nowe instrumenty wsparcia:

1. grant termomodernizacyjny, który wyniesie 10% kosztów inwestycji i będzie udzielany dodatkowo, obok premii termomodernizacyjnej, jeżeli w wyniku przeprowadzonej termomodernizacji budynek będzie spełniał wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie izolacyjności cieplnej i oszczędności energii. Celem tej zmiany zachęta właścicieli i zarządców budynków do przeprowadzania na tyle istotnych zmian w istniejących obiektach, aby osiągnęły one standard jak dla nowych budynków, co zapewni zmniejszenie zapotrzebowania na energię i poprawę efektywności jej wykorzystania;
2. grant OZE, który będzie wynosił 50% kosztów przedsięwzięcia, którym może być zakup, montaż i budowa nowej instalacji odnawialnego źródła energii lub modernizacja instalacji odnawialnego źródła energii, w wyniku której zainstalowana moc instalacji wzrośnie o co najmniej 25%, a wytworzona energia jest wykorzystywana na potrzeby budynku;
3. grant MZG (MZG-mieszkaniowy zasób gminy) w wysokości 30% kosztów inwestycji udzielany na poprawę efektywności energetycznej w budynkach z mieszkaniowego zasobu gminy – warunkiem jest, by przed lub w ramach realizacji przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lub remontowego w poddawanym temu przedsięwzięciu budynku: zostało wykonane przyłącze do scentralizowanego źródła ciepła, wymieniono źródła energii na źródła odnawialne, zastosowano wysokosprawną kogenerację lub nastąpiła zmiana źródeł ciepła na niskoemisyjne (z wyłączeniem kotłów na paliwo stałe);

Przy tym przez grant MZG należy rozumieć grant na pokrycie części kosztów remontu lub przebudowy budynku mieszkalnego będącego własnością gminy lub jednoosobowej spółki gminnej albo części takiego budynku zajmowanego przez lokatora na podstawie obowiązującej umowy najmu udzielany w ramach realizacji działania „Wymiana źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych”, w części dotyczącej budownictwa wielorodzinnego, określonego w planie rozwojowym.

Ponadto zmiana ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków przewiduje

1. podwyższenie wysokości premii termomodernizacyjnej i premii remontowej o 10 % wartości inwestycji, z tym że w przypadku premii termomodernizacyjnej wprowadzono zasadę, że koszty instalacji OZE muszą stanowić przynajmniej 10% łącznych kosztów termomodernizacji i instalacji OZE;
2. zmianę zakresu przedmiotowego premii remontowej – premia remontowa będzie mogła być przyznawana na remonty budynków mieszkalnych wielorodzinnych oddanych do użytkowania co najmniej 40 lat przed dniem złożenia wniosku o przyznanie premii. Dotychczas do uzyskania premii kwalifikowały się jedynie budynki oddane do użytkowania przed dniem 14 sierpnia 1961 r. Zmiana terminu wynika z faktu, że coraz większym problemem staje się stan techniczny budynków wybudowanych w latach 60-80-tych XX wieku, a więc przede wszystkim budynków zrealizowanych w technologiach wielkopłytowych.

Zmiany w zakresie finansowego wsparcia budownictwa socjalnego i komunalnego w ramach ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych dotyczą następujących instrumentów:

1. dodatkowego bezzwrotnego finansowego wsparcia dla inwestycji realizowanych ze wsparciem z Funduszu Dopłat, polegających na remoncie mieszkań komunalnych zamieszkanych przez osoby zagrożone ubóstwem energetycznym, pod warunkiem zmiany źródła ciepła na niskoemisyjne – wsparcie dotyczące zamieszkanych lokali znajdujących się w budynkach objętych przedsięwzięciem termomodernizacyjnym lub remontowym, na które gmina uzyskała grant MZG z Funduszu Termomodernizacji i Remontów. Dodatkowe wsparcie w wysokości 30% kosztów przedsięwzięcia ma dotyczyć przedsięwzięć polegających na remoncie lub przebudowie lokali mieszkalnych w zamieszkanym budynku będącym własnością gminy lub jednoosobowej spółki gminnej albo części takiego budynku, pod warunkiem uzyskania przez gminę (związek międzygminny) dodatkowo (poza grantem MZG) prawa do nowego grantu OZE z Funduszu Termomodernizacji i Remontów. Dodatkowo premiowane będą w ten sposób przedsięwzięcia komunalne odnoszące się do budynków zamieszkanych przez osoby zagrożone ubóstwem energetycznym, pod warunkiem zmiany źródła ciepła na niskoemisyjne;
2. dodatkowego bezzwrotnego wsparcia dla nowego budownictwa społecznego realizowanego przez społeczne inicjatywy mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe we współpracy z gminami–na pokrycie 50% kosztów przedsięwzięcia polegającego na montażu instalacji OZE w nowo budowanych budynkach;
3. wyższego bezzwrotnego finansowego wsparcia udzielanego samorządom w związku z budową mieszkań w podwyższonym standardzie efektywności energetycznej;
4. utworzenia przez ministra właściwego do spraw budownictwa planowania i zagospodarowania przestrzennego i mieszkalnictwa zasobu projektów architektoniczno-budowlanych i projektów technicznych dotyczących budynków mieszkalnych, które będą udostępniane gminom i społecznym inicjatywom mieszkaniowym (SIM) w celu ułatwienia realizacji inwestycji mieszkaniowych na wynajem a tym samym skrócenia procesu inwestycji i zachowania wymaganych standardów.

W zakresie nowelizacji ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa uwzględniono dodatkowe finansowe wsparcie na inwestycje mieszkaniowe realizowane przez społeczne inicjatywy mieszkaniowe we współpracy z gminami w ramach instrumentów wdrażanych do ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych. Pozwoli to uzyskać wyższe wsparcie przez gminy na realizację przedsięwzięć, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansowym wsparciu na udział w inwestycji innego inwestora (w tym SIM czy też spółdzielni mieszkaniowej), ze środków KPO, jeżeli spełnione zostaną określone warunki związane z energooszczędnością inwestycji mieszkaniowej.

Ustawa wprowadza również możliwość wykupu lokali znajdujących się obecnie w zasobie gminy, które zostały przejęte od zlikwidowanego SIM, w przypadku gdy nie została od najemców pobrana partycypacja (co jest warunkiem ubiegania się w zasobach SIM o wykup zajmowanego lokalu na własność) – w celu umożliwienia gminom dysponowania zasobem przejętym od likwidowanych SIM na takich samych zasadach jak pozostałym mieszkaniowym zasobem gminy,

Ustawa co do zasady wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Część przepisów dotycząca zmian w ustawie z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa wejdzie w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Nowelizacja ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych w zakresie pomocy w formie grantów wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Z dniem 1 stycznia 2025 r. mają wejść w życie przepisy dotyczące wymagań dla nowobudowanych budynków w zakresie zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną oraz dotyczące możliwości uzyskania wyższego dofinansowania na realizację budowy budynków na nieruchomości stanowiącej własność albo będącej w użytkowaniu wieczystym gminy lub jednoosobowej spółki gminnej albo lokali mieszkalnych na wynajem, powstających w wyniku realizacji przez inwestora innego niż gmina albo związek międzygminny.

Nowe rozwiązania

Podpisana przez prezydenta ustawa zmienia kilka obowiązujących już ustaw. Wprowadzane zmiany mają na celu wsparcie procesu transformacji ekologicznej budynków. Ma się to odbywać poprzez:

• zwiększenie skali realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych;
• zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł (OZE) i rozwoju OZE w sektorze mieszkaniowym;
• zmniejszenie zapotrzebowania na energię w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych;
• poprawę stanu technicznego budynków komunalnych;
• propagowanie wyższych standardów energetycznych w nowo budowanych budynkach społecznych i komunalnych.

W celu osiągnięcia tych celów pomoże szereg instrumentów finansowych takich jak:

• grant termomodernizacyjny, który będzie udzielany dodatkowo, obok premii termomodernizacyjnej;
• grant OZE na zakup, montaż i budowę nowej instalacji odnawialnego źródła energii lub modernizację instalacji odnawialnego źródła energii;
• grant MZG (MZG-mieszkaniowy zasób gminy) na poprawę efektywności energetycznej w budynkach z mieszkaniowego zasobu gminy;
• podwyższenie wysokości premii termomodernizacyjnej i premii remontowej;
• zmianę zakresu przedmiotowego premii remontowej;
• dodatkowe bezzwrotne wsparcie finansowe dla inwestycji realizowanych z dotacją z Funduszu Dopłat;
• dodatkowe bezzwrotne wsparcie dla nowego budownictwa społecznego realizowanego przez społeczne inicjatywy mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe we współpracy z gminami;
• wyższe bezzwrotne finansowe wsparcie udzielane samorządom w związku z budową mieszkań w podwyższonym standardzie efektywności energetycznej.

- "Dzięki ustawie samorządy będą mogły liczyć na jeszcze wyższe wsparcie budownictwa komunalnego o wysokich standardach energetycznych. Dofinansowanie takich ekologicznych inwestycji będzie wynosić aż 95 proc. kosztów inwestycji" – powiedział wiceminister rozwoju i technologii Piotr Uściński.

Ustawa wprowadza również możliwość wykupu lokali znajdujących się obecnie w zasobie gminy, które zostały przejęte od zlikwidowanego SIM, w przypadku gdy nie została od najemców pobrana partycypacja (co jest warunkiem ubiegania się w zasobach SIM o wykup zajmowanego lokalu na własność).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl