Uszczelnienie systemu podatków dochodowych

Nowelizacja implementuje przepisy dyrektywy w zakresie generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania poprzez wprowadzenie: preferencyjnego opodatkowania dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej, szczególnych rozwiązań odnoszących się do nabywania przez podmioty gospodarcze pakietów wierzytelności, wprowadzenie alternatywnego sposobu opodatkowania emisji euroobligacji, opodatkowania dochodów z walut wirtualnych, wprowadzenie opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków.

Co przewiduje ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw?

Celem ustawy jest uproszczenie prawa podatkowego w zakresie podatków dochodowych oraz uszczelnienie systemu podatków dochodowych.

Nowelizacja dostosowuje m.in. polskie prawo do dyrektyw unijnych, szczególnie klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania. Ustawa w zakresie swojej regulacji wdraża dyrektywę Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiającą przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE L 193 z 19.07.2016, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 144 z 07.06.2017, str. 1) oraz dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz.Urz. UE L 139 z 5.06.2018, str. 1).

Nowe przepisy mają na celu uszczelnienie systemu poboru tzw. podatku u źródła – od należności licencyjnych, dywidend i odsetek.

Ponadto od 1 stycznia 2019 r. informacje o tzw. schematach podatkowych, czyli planach i działaniach mających cechy wskazujące na ryzyko optymalizacji podatkowej, będą przekazywane szefowi Krajowej Administracji Skarbowej.

Ustawa wprowadza też opodatkowanie dochodów z niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax). Firma zamierzająca przenieść się za granicę zapłaci 19% wartości, a osoba fizyczna, rozliczająca się według PIT, 3% (gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku) lub 19% aktywów finansowych powyżej 4 mln zł.

Nowelizacja przewiduje opodatkowanie preferencyjną stawką w wysokości 5% dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej (Intellectual Property Box – IP BOX, Innovation Box). Ma to sprzyjać rozwojowi innowacyjności. Ponadto w ustawie znalazły się szczególne rozwiązania, odnoszące się do nabywania przez podmioty gospodarcze pakietów wierzytelności.

Nowelizacja przewiduje też ulgi dla banków spółdzielczych dokonujących wpłat na system ochrony instytucjonalnej. Wprowadza również alternatywny sposób opodatkowania emisji euroobligacji.

Określa ponadto zasady opodatkowania dochodów osiąganych z obrotu walutami wirtualnymi. Przychody z obrotu walutami wirtualnymi kwalifikowane będą odpowiednio do przychodów z kapitałów pieniężnych lub zysków kapitałowych. Poniesiona strata z obrotu walutami wirtualnymi nie będzie mogła być odliczona od innych dochodów podatnika, np. ze sprzedaży akcji, czy też z prowadzonej działalności gospodarczej.

Nowe przepisy mają też uprościć prawo podatkowe, m.in. poprzez umożliwienie automatycznej analizy danych pobieranych dzięki raportowaniu cen transferowych, zmniejszenie obowiązków dokumentacyjnych i wydłużenie terminów, np. złożenie informacji o cenach transferowych wydłużono z 3 do 9 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.

Zmiany w podatkach dochodowych

Najistotniejsze zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1036, z późn. zm.):

1. wprowadzenie preferencyjnego opodatkowania dochodów generowanych przez prawa własności intelektualnej. Podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania,
2. wprowadzenie odrębnych regulacji dotyczących zasad opodatkowania dochodów z walut wirtualnych,
3. wprowadzenie kompleksowych zmian w regulacjach dotyczących cen transferowych (wyodrębnione rozdziały w ustawie o PIT i ustawie o CIT). Celem nowelizacji jest uproszczenie przepisów, dostosowanie ich do zmieniającego się otoczenia prawnego i gospodarczego oraz uwzględnienie wytycznych OECD w tym zakresie. Zmiany dotyczą w szczególności dokumentacji cen transferowych, zasady ceny rynkowej, definicji podmiotów powiązanych oraz korekty cen transferowych,
4. wprowadzenie opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax). Omawiana ustawa wprowadza w ustawie o PIT i ustawie o CIT regulacje odpowiadające przepisom przewidzianym w Dyrektywie Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz.U. UE L 193 z 19.7.2016 str. 1) – tzw. dyrektywy ATAD, w zakresie art. 5 regulującego opodatkowanie niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia aktywów, rezydencji podatkowej lub stałego zakładu,
5. w ustawie o PIT i ustawie o CIT dodawane są rozdziały regulujące zwrot podatku z tytułu wypłaconych należności. Ustawy określają w szczególności: podmioty mogące złożyć wniosek o zwrot podatku, dokumentację, którą należy dołączyć do wniosku, oraz tryb postępowania.

Zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.)

Nowelizacja ustawy ma na celu przede wszystkim dalsze uszczelnianie systemu podatkowego. Nowelizacja ta ma bardzo szeroki zakres i dotyczy przede wszystkim takich zagadnień, jak zmiany zasad uzyskiwania interpretacji przepisów prawa podatkowego, zmiany przepisów dotyczących klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, a także wprowadzenia przepisów uprawniających organy Krajowej Administracji Skarbowej do nałożenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w związku z wydaniem decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, przepisów dotyczących wydawania decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania, jak również wprowadzenia obowiązku przekazywania organom podatkowym informacji o schematach podatkowych.

Kolejną istotną zmianą wprowadzoną do ustawy – Ordynacja podatkowa jest wprowadzenie obowiązku przekazywania organom podatkowym informacji o schematach podatkowych. Wprowadzenie tego obowiązku następuję poprzez częściową transpozycję Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych. Dyrektywa umożliwia jednak państwom członkowskim Unii Europejskiej nałożenie obowiązków raportowania o schematach podatkowych do uzgodnień, które nie mają w sobie elementu transgranicznego. Ustawodawca postanowił skorzystać z tej możliwości. Ustawa reguluje w tym zakresie w szczególności:

1. definicję schematu podatkowego oraz przesłanek raportowania,
2. krąg podmiotów obowiązanych do przekazywania informacji,
3. organ podatkowy, do którego będą kierowane informacje,
4. zakres raportowanych informacji,
5. sposób i termin raportowania,
6. konsekwencje karne niewypełnienia tego obowiązku przez podmioty obowiązane.

Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, nowelizuje (zmiany dostosowujące) następujące ustawy: ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawę z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, ustawę z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, ustawę z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, ustawę z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy, ustawę z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym, ustawę z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych, ustawę z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, ustawę z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, ustawę z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, ustawę z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz ustawę z dnia 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem:

• art. 1 pkt 16 w zakresie art. 23s ust. 4 i art. 2 pkt 9 w zakresie art. 11g ust. 4 oraz art. 25, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;
• art. 30 i art. 31, które wchodzą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl