Więcej „podatku od deszczu”?

Trwają konsultacji projektu ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy

17 sierpnia rozpoczęły się konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe projektu ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. Projekt zawiera pakiet działań, które ułatwią zatrzymywanie wody i poprawią dostępność zasobów wodnych w Polsce. Ich celem jest złagodzenie skutków, jakie niosą ze sobą coraz dłuższe okresy suszy i podtopienia wywołane nawalnymi opadami.

Zmiany klimatu i wynikające z nich m.in. intensywność i częstotliwość susz, ale także zmiana rozkładu opadów powodują, że konieczne jest podjęcie bardziej skutecznych i efektywnych działań związanych ze zrównoważoną gospodarką wodną i adaptacją do zmian klimatu. Pakiet działań służących zatrzymywaniu i gromadzeniu wody, został opracowany przez pięć ministerstw tj. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwo Klimatu, Ministerstwo Rozwoju, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwo Środowiska.

Proponowane rozwiązania mają spowodować, że skutki suszy w Polsce będą mniej odczuwalne dla mieszkańców miast i wsi. Docelowa ustawa będzie wspierać rozwój tzw. zielono-niebieskiej infrastruktury, systemów retencji z wykorzystaniem rozwiązań opartych na przyrodzie oraz „odbetonowanie” miast. Projekt ustawy zawiera zmiany dotyczące zagospodarowania działek oraz zmiany w zasadach planowania przestrzennego.

Obowiązek zagospodarowania wody opadowej i roztopowej na własnym gruncie 

Pierwsza propozycja, w myśl zasady "Zatrzymuj wodę", dotyczy obowiązku zagospodarowania wody opadowej i roztopowej na własnym gruncie. Zatrzymanie wody może nastąpić na działce (poprzez jej infiltrację do gruntu), woda może również zostać częściowo odprowadzona poza działkę. Ważne, żeby końcowo trafiła do zbiornika retencyjnego do wykorzystania lub zasiliła zasoby wód podziemnych. Tam, gdzie zatrzymanie wody nie jest możliwe, ustawa wprowadzi wyjątki. Szczegóły wytycznych zagospodarowania wód opadowych i roztopowych określi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzja o warunkach zabudowy. Ewentualne koszty mogą wynikać z konieczności dostosowania zagospodarowania terenu w taki sposób jaki zapewnia zagospodarowanie wód opadowych na działce.

Kolejna wprowadzona zasada „Znajdź miejsce na zieleń” określa, że przynajmniej 30% powierzchni każdej działki powinna stanowić powierzchnia biologicznie czynna, w tym 15% - gleba. Gleba (a więc nie zielony dach czy trawnik na garażu podziemnym) najefektywniej zapewnia zatrzymanie wody oraz zasilenie wód gruntowych i podziemnych. Przewidywane są wyjątki od tej reguły – do obecnie istniejących w ustawie  Prawo wodne (art. 269) dodaje się wyłączenie gruntów rolnych. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie mógł określać większy niż minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej.

Więcej opłat

Rozwiązania („Zatrzymuj wodę” i „Znajdź miejsce na zieleń”) znajdą się w zmienianej ustawie o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycjach towarzyszących. W związku z tym w projekcie ustawy szczególnym korzystaniem z wód podlegającym opłacie jest wykonywanie na nieruchomości o powierzchni powyżej 600 m2 (dotychczas 3500 m2) robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 50% (dotychczas 70%) powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej, zwane dalej „zmniejszeniem naturalnej retencji terenowej”. Posłuży to ograniczeniu spływu powierzchniowemu i zwiększeniu retencyjności.

Podwyższone stawki opłat za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej wyniosą od nieruchomości: 

• bez urządzeń do retencjonowbania wody z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem - 1,50 zł za 1 m2 na 1 rok,
• z urządzeniami do retencjonowania wody z powierzchni uszczelnionych o pojemności do 10% odpływu rocznego z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem - 0,90 zł za 1 m2 na 1 rok,
• z urządzeniami do retencjonowania wody z powierzchni uszczelnionych o pojemności od 10 do 30% odpływu rocznego z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem - 0,45 zł za 1 m2 na 1 rok. 

Zgodnie z propozycją rządową, wpływy z tytułu opłat za usługi wodne z tytułu zmniejszenia naturalnej retencji terenowej, o której mowa w art. 269 ust. 1 pkt 1, stanowią w 75% przychód Wód Polskich, a w 25% dochód budżetu właściwej gminy, przy czym co najmniej 80% tego przychodu gmina przeznaczy na rozwój retencji wód opadowych w zlewni obejmującej obszar gminy. 

Proponowane zmiany przepisów w zakresie retencji pozwolą na zrealizowanie inwestycji, które w przeciwnym razie w większości nie doszłyby do skutku (projekty związane z kompensacją retencyjną na terenach działek prywatnych). W przypadku gmin nastąpi dodatkowe dofinansowanie dedykowane retencji z tytułu poszerzenia bazy i zwiększenia stawek jednostkowych opłat. Umożliwi to przyspieszenie realizacji wspomnianych inwestycji.

Przykłady inwestycji w zieleń oraz retencję wód opadowych wraz z krótką charakterystyką w podziale na inwestycje, które mogą być realizowane

1)  Nieruchomości prywatne oraz należące do przedsiębiorców (mniejsze działki o powierzchni  do 1 500  m2):

• powierzchnie chłonne, porośnięte roślinnością, np. trawą (trawniki) lub bez pokrycia roślinnością, które są przepuszczalne dla wód opadowych, dzięki czemu mogą one infiltrować w głąb gruntu,
• oczka wodne z roślinnością wodną i wodolubną, stawy,
• ogrody deszczowe (nasadzenia roślin w gruncie o zwiększonej przepuszczalności, które zbierają wodę),
• muldy chłonne (niecka chłonna, zagłębienie terenu o charakterze liniowym, przepuszczalnym, gdzie infiltrują wody opadowe),
• urządzenia do infiltracji z retencją podziemną np. skrzynki rozsączające, komory drenażowe, studnie chłonne, rigole, drenaże rozsączające (urządzenia te umożliwiają rozsączanie wody do warstw przepuszczalnych gruntu),
• podziemne lub naziemne pojemniki (zwane w prawie budowlanym ‘zbiornikami’) na wody opadowe.

2)  Tereny należące do gmin oraz nieruchomości prywatne należące do osób prywatnych, przedsiębiorców, wspólnot mieszkaniowych lub spółdzielni (o powierzchni powyżej 1 500 m2) - mogą być to również rodzaje inwestycji/urządzeń wymienione w punkcie 1., ale tutaj charakterystyczne będą:

• pojemniki (zbiorniki) retencyjne (przepływowe, bezodpływowe), w tym z elementami zieleni, stawy retencyjne,
• systemy hydrofitowe (zbiornik wodny z roślinnością zanurzoną i otaczającą) - systemy, których praca naśladuje warunki hydrauliczne i siedliskowe naturalnych ekosystemów bagiennych,
• ogrody deszczowe,
• muldy chłonne,
• systemy bioretencyjne (systemy te są zagłębieniami terenu lub płytkimi basenami służącymi do spowalniania przepływu oraz wchłaniania części wody). Systemy bioretencji zapewniają podniesienie jakości wody na drodze jej filtracji przez złoża glebowe oraz za pomocą roślin, a następnie zebranie jej nadmiaru za pomocą podziemnego systemu drenażowego,
• nawierzchnie przepuszczalne, ażurowe warunkujące wsiąkanie wody w głąb gruntu, w tym pokryte roślinnością (trawniki).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl