Żądanie zwrotu bonifikaty przy wykupie lokalu komunalnego

Żądanie zwrotu udzielonej przez m.st. Warszawę bonifikaty na zakup mieszkania od osoby znajdującej się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę prawną - uznał Sąd Najwyższy.

Orzeczenie SN

W dniu 24 lipca 2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w składzie 7-osobowym uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego w sprawie z powództwa m.st. Warszawa o zwrot bonifikaty na zakup lokalu komunalnego.

Czego dotyczyła sprawa?

W tejże sprawie pozwana wystąpiła w 2008 r. do m.st. Warszawy z wnioskiem o zakup lokalu komunalnego zajmowanego przez nią przez ponad 40 lat. Miasto stołeczne Warszawa uwzględniło wniosek pozwanej i zawarło z nią umowę sprzedaży lokalu, udzielając pozwanej 90-procentowej bonifikaty. Następnie w 2009 r. pozwana zbyła zakupiony lokal i za kwotę uzyskaną ze sprzedaży nabyła inny lokal mieszkalny, położony w bliższej odległości od miejsca zamieszkania jej córki.

Wobec treści przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 1997 nr 115 poz. 741 ze zm.), w związku z tym, że lokal został zbyty przed upływem 5 lat od zakupu, m.st. Warszawa domagało się zwrotu udzielonej bonifikaty w części nieprzeznaczonej na zakup innego lokalu mieszkalnego. 

Jak SN uzasadnił swoje rozstrzygnięcie?

W pierwszej kolejności, pochylając się nad dopuszczalnością skargi nadzwyczajnej (sygn. I NSNc 9/19), Sąd Najwyższy przypomniał, że w postępowaniu ze skargi nadzwyczajnej nie ma zastosowania art. 398[2] § 1 k.p.c., uzależniający dopuszczalność skargi od wartości przedmiotu zaskarżenia. Tym samym wniesienie skargi nadzwyczajnej jest dopuszczalne od każdego orzeczenia, wskazanego w art. 89 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym, bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.

Sąd Najwyższy, mając na uwadze całokształty okoliczności sprawy uznał, że dochodzenie przez m.st. Warszawa zwrotu udzielonej bonifikaty od osoby w podeszłym wieku, której jedynym źródłem utrzymania jest emerytura w wysokości 1350 zł, znajdującej się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, związanej również ze złym stanem zdrowia jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ponadto Sąd Najwyższy wskazał, że prowadzenie egzekucji z jedynego składnika majątku pozwanej, jakim jest należące do niej mieszkanie doprowadziłoby do sytuacji, w której osoba w podeszłym wieku, nieposiadająca żadnych oszczędności, pozostałaby bez dachu nad głową. Podkreślił jednoznacznie, że w praktyce obrotu prawnego częstokroć występują sytuacje, w których nawet najbardziej skrupulatne wykonanie określonego prawa podmiotowego prowadzić może do powstania rażącej niesprawiedliwości. Wówczas tak rozumiana sprawiedliwość formalna, ustąpić powinna sprawiedliwości materialnej. Temu właśnie celowi służy przewidziana w art. 5 k.c. instytucja uznania wykonania prawa podmiotowego za nadużycie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl