Nowelizacja przepisów ma na celu podwyższenie nakładów na finansowanie ochrony zdrowia oraz reguluje kwestię przeznaczania tych środków na podwyższenie wynagrodzeń lekarzy specjalistów oraz lekarzy rezydentów.

Co przewiduje ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw?

Ustawa nowelizuje:

• ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1938, ze zm.; dalej: "ustawa o świadczeniach");
• ustawę z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2018 r. poz. 617, ze zm.);
• ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 160, ze zm.).

6% PKB na zdrowie w 2024 r.

W porozumieniu minister zdrowia zobowiązał się do podjęcia działań mających na celu przyśpieszenie nakładów na system ochrony zdrowia do 6% PKB. 

Nowelizacja ta zakłada ona przyspieszenie tempa wzrostu nakładów finansowych na publiczny system ochrony zdrowia, tak aby nie mniej niż 6% PKB było przeznaczane na ten cel od 2024 r. (4,78% w 2018 r.). Wcześniej przewidywano, że nastąpi to w 2025 r. 

Tak więc, zgodnie z zapisami ww. ustawy, środki na ochronę zdrowia będą stopniowo rosły i osiągną poziom 6% PKB w 2024 r. 

Tym samym nowelizacja realizuje 1 z zapisów porozumienia ministra zdrowia z przedstawicielami Porozumienia Rezydentów Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z 8 lutego 2018 r. Szybszy wzrost nakładów na zdrowie powinien przyczynić się do lepszego dostępu obywateli do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.

Zmiana ustawy o świadczeniach zmierza zatem do przyspieszenia tempa wzrostu nakładów finansowych na publiczny system ochrony zdrowia w taki sposób, aby środki finansowe w wysokości nie niższej niż 6% produktu krajowego brutto były przeznaczane na ochronę zdrowia już od 2024 r. Dotychczasowe brzmienie ustawy o świadczeniach zakładało osiągnięcie powyższej wysokości od roku 2025. Konsekwencją wprowadzonej zmiany jest wzrost odsetek środków finansowych w stosunku do produktu krajowego brutto, jakie corocznie będą przeznaczane na ochronę zdrowia, przez przyjęcie, że wysokość środków finansowych przeznaczonych na finansowanie ochrony zdrowia w latach 2018–2023 nie może być niższa niż:

• 4,78% produktu krajowego brutto w 2018 r. (obecnie jest to 4,67%);
• 4,86% produktu krajowego brutto w 2019 r. (obecnie jest to 4,86%);
• 5,03% produktu krajowego brutto w 2020 r. (obecnie jest to 5,03%);
• 5,30% produktu krajowego brutto w 2021 r. (obecnie jest to 5,22%);
• 5,55% produktu krajowego brutto w 2022 r. (obecnie jest to 5,41%);
• 5,80% produktu krajowego brutto w 2023 r. (obecnie jest to 5,60%).

Wynagrodzenie lekarzy rezydentów

Nowelizacja ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty ma na celu zmianę zasad finansowania dyżurów medycznych pełnionych w ramach realizacji programu specjalizacji przez lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydentury.

Lekarze odbywający szkolenie specjalizacyjne w ramach rezydentury w dziedzinie określanej jako nie priorytetowa będą mogli otrzymać wynagrodzenie większe o 600 zł miesięcznie, natomiast w dziedzinie określanej jako priorytetowa – o 700 zł miesięcznie. Aby otrzymać wyższe wynagrodzenie zasadnicze, lekarz będzie musiał zobowiązać się do przepracowania – w podmiocie leczniczym finansowanym ze środków publicznych – łącznie 2 lat w ciągu kolejnych pięciu lat następujących po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego. Środki niezbędne do podniesienia wynagrodzenia zasadniczego będą przekazywane zakładowi zatrudniającemu lekarza na podstawie umowy zawartej z ministrem zdrowia. 

Tak więc lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydentury będzie mógł zobowiązać się do wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w podmiocie leczniczym, który udziela świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w łącznym okresie dwóch lat z pięciu kolejnych lat przypadających od dnia uzyskania potwierdzenia zakończenia szkolenia specjalizacyjnego, w łącznym wymiarze czasu pracy odpowiadającym co najmniej równoważnikowi jednego etatu i otrzymać w zamian wynagrodzenie zasadnicze wyższe o kwotę 700 zł brutto miesięcznie w przypadku szkolenia specjalizacyjnego w priorytetowej (deficytowej) dziedzinie medycyny, albo o kwotę 600 zł brutto miesięcznie w przypadku szkolenia specjalizacyjnego w innej dziedzinie medycyny. Zwiększone wynagrodzenie zasadnicze przysługiwać będzie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym lekarz złożył deklarację, przy czym wyjątek stanowią ci lekarze, którzy złożą deklarację w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy, bowiem wówczas otrzymają zwiększenie wynagrodzenia, począwszy od dnia 1 lipca 2018 r.

Przepis ten z jednej strony realizuje postulat poprawy sytuacji finansowej lekarzy odbywających specjalizację w ramach rezydentury, z drugiej – ma zmniejszyć emigrację lekarzy wykształconych w Polsce. Oznacza też lepsze zabezpieczenie potrzeb zdrowotnych obywateli (zobowiązanie lekarza do przepracowania 2 lat w kraju) i powinien zachęcić lekarzy do rozpoczęcia specjalizacji.

W nowych regulacjach założono także uwzględnienie dyżurów medycznych pełnionych w ramach programu specjalizacji w kosztach umów rezydenckich, przy czym finansowanych z budżetu państwa będzie 40 godzin i 20 minut dyżuru w miesiącu (4 x 10 godz. 5 min.). Poprawi to kondycję finansową podmiotów zaangażowanych w kształcenie specjalizacyjne rezydentów, a minister zdrowia zyska dodatkowe narzędzie kontrolowania prawidłowości szkolenia specjalizacyjnego rezydentów. W rezultacie lekarze rezydenci będą mieli zapewnione finansowanie dyżurów na jednakowych podstawach i przy zastosowaniu jednorodnych stawek. Lekarzowi, który odbywa szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydentury, pełniącemu dyżur medyczny w ramach realizacji programu specjalizacji, za pełnienie dyżuru będzie zatem przysługiwało wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne.

Wynagrodzenie lekarzy specjalistów

Ustawa gwarantuje środki finansowe na lata 2018–2020 z przeznaczeniem na podwyżkę wynagrodzeń zasadniczych do wysokości 6750 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na pełny etat dla lekarzy i lekarzy dentystów posiadających specjalizację. 

Znowelizowane przepisy określają sposób przekazywania podmiotom leczniczym (będącym świadczeniodawcami, którzy zawarli z NFZ umowy obejmujące udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w warunkach całodobowych lub całodziennych) środków finansowych na pokrycie kosztów podwyższenia wynagrodzeń zasadniczych lekarzy specjalistów zatrudnionych na podstawie stosunku pracy oraz kosztów podwyższenia należnego z tego tytułu dodatku za wysługę lat. 

Wynagrodzenie lekarza specjalisty zatrudnionego na etacie będzie mogło wynieść 6750 zł, ale pod warunkiem, że będzie on pracował tylko u jednego pracodawcy, czyli w jednym szpitalu. Lekarz specjalista dodatkowo zatrudniony będzie mógł być w poradniach, hospicjach, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, zakładach rehabilitacji leczniczej i opieki długoterminowej. Wynagrodzenia lekarzy będą podwyższane od dnia wejścia nowelizacji w życie, z mocą obowiązującą od 1 lipca 2018 r.

Przepisy dotyczące wzrostu wynagrodzeń obejmą lekarzy zatrudnionych na podstawie umowy o pracę u świadczeniodawców, którzy zawarli z NFZ umowy obejmujące udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w warunkach całodobowych lub całodziennych i uczestniczą w udzielaniu tych świadczeń i którzy zobowiążą się wobec pracodawcy do nieudzielania odpłatnie świadczeń opieki zdrowotnej u innego świadczeniodawcy realizującego umowę z co najmniej jednego z zakresów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 3, 4, 6–12, 15 i 16 ustawy o świadczeniach, z wyłączeniem świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych w hospicjach, zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, zakładach rehabilitacji leczniczej i zakładach opieki długoterminowej.

Pierwsze zobowiązanie do nieudzielenia odpłatnie świadczeń opieki zdrowotnej u innego świadczeniodawcy lekarze mogą złożyć w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Lekarzowi, który złożył zobowiązanie w tym terminie ze skutkiem od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu złożenia tego zobowiązania, pracodawca będzie podwyższał wynagrodzenie od dnia 1 lipca 2018 r.

Rozwiązanie to powinno zwiększyć zainteresowanie wykonywaniem zawodu na podstawie stosunku pracy u jednego pracodawcy oraz ułatwić świadczeniodawcy zapewnianie całodobowego udzielania świadczeń zdrowotnych przez lekarzy, dla których jest on głównym pracodawcą, a pacjentom ma zapewnić ciągłość opieki medycznej. 

Zniesienie klauzuli opt-out w 2028 r. i poprawa warunków pracy lekarzy

Nowe przepisy zakładają uchylenie klauzuli „opt-out”, czyli przepisu, który umożliwia pracownikom, po wyrażeniu przez nich zgody, pracę powyżej 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym. Zgodnie z ustaleniami zawartymi w porozumieniu ministra zdrowia z rezydentami klauzula „opt-out” powinna przestać obowiązywać od 2028 r. Celem tej zmiany jest ograniczenie godzin pracy pracowników, co powinno przełożyć się na poprawę warunków zatrudnienia oraz jakość udzielanych świadczeń zdrowotnych, a w efekcie na wzrost bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów.

Ponadto nowelizacja przyznaje ochronę prawną należną funkcjonariuszowi publicznemu lekarzowi i lekarzowi dentyście wykonującym zawód w podmiocie prowadzącym działalność leczniczą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Tak więc lekarze i lekarze dentyści pracujący w publicznym systemie ochrony zdrowia zostaną objęci ochroną prawną, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Jej celem jest zapewnienie im możliwości niezakłóconego udzielania świadczeń opieki zdrowotnej na wypadek napaści fizycznej i werbalnej. Ochrona nie będzie dotyczyć prowadzonej przez lekarzy działalności administracyjnej i badawczej.

Finansowanie dla świadczeniobiorców

W ustawie o świadczeniach wprowadzono zmianę, która pozwoli utrzymać w 2019 r. finansowanie kosztów świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych osobom nieubezpieczonym w formie ryczałtu – w kwocie 320 232 tys. zł – przekazywanego NFZ jako dotacja z budżetu państwa.

Ustawa o świadczeniach po zmianie art. 47 i dodaniu w ust. 1b pkt 2 przyznaje prawo do wyrobów medycznych na zasadach, o których mowa w ust. 1a, również świadczeniobiorcom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Przepis ten wejdzie w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 lipca 2018 r.

Od kiedy nowe przepisy obowiązują?

Ustawa weszła w życie po upływie 24 sierpania 2018 r., z wyjątkiem:

• art. 1 pkt 2, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, tj. 9 sierpnia, z mocą od dnia 1 lipca 2018 r. (przepis dotyczy prawa do wyrobów medycznych przyznanego nowej grupie podmiotów);
• art. 1 pkt 1, pkt 2 lit. a i b w zakresie art. 97 ust. 8a zdanie drugie i pkt 3 w zakresie art. 116 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. (przepisy dotyczące dotacji dla NFZ na finansowanie świadczeń dla osób nieubezpieczonych);
• art. 3 pkt 2, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2028 r. (uchylenie klauzuli „opt‑out”, która umożliwiała – za zgodą pracownika wykonującego zawód medyczny i posiadającego wyższe wykształcenie – pracę w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień).

Wyjaśnienia MZ ws. ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw

Resort zdrowia wyjaśnił wątpliwości, jakie pojawiły się w związku z niektórymi przepisami ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1532).

Pytania dotyczące zobowiązania, o którym mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r.  o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (dalej „Ustawa”)

Czego dotyczy zobowiązanie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2 Ustawy?

Odp.: Zobowiązanie polega na tym, by lekarz (lekarz dentysta) posiadający specjalizację, zwany dalej „lekarzem”, nie uczestniczył odpłatnie w udzielaniu u świadczeniodawcy, innego niż pracodawca, któremu złożył to zobowiązanie, świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych w warunkach całodobowych lub całodziennych.
Powyższe oznacza, że lekarz zatrudniony u świadczeniodawcy, wobec którego zobowiązał się zgodnie z ww. art. 4 ust. 3 pkt 2 Ustawy, a który to świadczeniodawca ma umowę na świadczenia z zakresu leczenia szpitalnego lub umowę na inne świadczenia udzielane w warunkach całodobowych lub całodziennych, może wykonywać świadczenia:

1. w podmiotach leczniczych udzielających świadczeń opieki zdrowotnej komercyjnie – bez ograniczeń;
2. z następujących zakresów: ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (dalej „AOS”), podstawowej opieki zdrowotnej (dalej „POZ”), rehabilitacji leczniczej i programów zdrowotnych, udzielanych w warunkach ambulatoryjnych - u innego świadczeniodawcy, który ma umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (dalej „NFZ”) - bez ograniczeń;
3. z zakresu rehabilitacji leczniczej i programów zdrowotnych, udzielanych w warunkach całodobowych lub całodziennych – w przypadku, gdy świadczeniodawca nie zawarł z NFZ umów choćby z jednego z zakresów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 3, 4, 6–12, 15 i 16 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; 
4. nieodpłatnie – w ramach wolontariatu;
5. w hospicjach, zakładach opiekuńczo leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, zakładach rehabilitacji leczniczej i zakładach opieki długoterminowej;
6. u tego samego świadczeniodawcy  – bez ograniczeń;
7. u świadczeniodawcy, który został wymieniony w opublikowanym przez dyrektora OW NFZ wykazie podmiotów leczniczych, w których może wystąpić zagrożenie braku dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej lub ciągłości ich udzielania 

Czy dyżurowanie w stacji dializ w podmiocie leczniczym innym niż pracodawca, wobec którego lekarz złożył zobowiązanie, stanowi złamanie tego zobowiązania? dotyczy to specjalistów nefrologii na co dzień pracujących na oddziałach nefrologii?

Odp.: Odpowiedź na to  pytanie zależy od tego jak dializy są kontraktowane przez NFZ.
Generalnie dializy jako świadczenia oddzielnie kontraktowane i finansowane przez NFZ są świadczeniami ambulatoryjnymi – są w koszyku AOS. Zatem w tym zakresie nie obowiązuje zakaz konkurencji określony Ustawą. Ale w leczeniu szpitalnym przy niektórych umowach z NFZ np.: w zakresie nefrologii jest wymóg posiadania lub dostępu do stacji dializ i wtedy dializy są w ramach umowy na leczenie szpitalne. W takim przypadku zakaz konkurencji obowiązuje. 

Czy chirurg/gastrolog, który w ramach pracy w oddziale wykonuje endoskopię, może ją wykonywać również poza szpitalem, czy jest to złamanie zakazu?

Odp.: Jeżeli lekarz zatrudniony u świadczeniodawcy, który zawarł umowę z NFZ  na udzielanie świadczeń w warunkach całodobowych lub całodziennych, wykonuje u tego świadczeniodawcy także endoskopię w warunkach AOS (tj. na rzecz pacjentów przyjętych w trybie ambulatoryjnym/rozliczanych w ramach umowy na AOS) albo u świadczeniodawcy udzielającego tych świadczeń komercyjnie, to zakazu konkurencji nie łamie. Lekarz może również udzielać takich świadczeń w podmiocie leczniczym innym niż pracodawca, u którego złożył zobowiązanie, jeżeli udziela ich w ramach AOS (tj. na rzecz pacjentów przyjętych w trybie ambulatoryjnym/rozliczanych w ramach umowy na AOS), a podmiot ten nie zawarł umowy z NFZ na udzielanie świadczeń choćby z jednego z zakresów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 3, 4, 6–12, 15 i 16 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Czy opisywanie TK czy MRI w podmiocie leczniczym innym niż pracodawca, u którego lekarz złożył zobowiązanie łamie zakaz konkurencji, jeśli tym m.in. zajmują się radiolodzy w szpitalach?

Odp.: Jeżeli lekarz, zatrudniony u świadczeniodawcy, który zawarł umowę z NFZ  na udzielanie świadczeń w warunkach całodobowych lub całodziennych, wykonuje u tego świadczeniodawcy także opisy TK czy MRI w warunkach AOS (tj. na rzecz pacjentów przyjętych w trybie ambulatoryjnym/rozliczanych w ramach umowy na AOS) albo u innego świadczeniodawcy udzielającego tych świadczeń komercyjnie to zakazu konkurencji nie łamie. Lekarz może również udzielać takich świadczeń w podmiocie leczniczym innym niż pracodawca, u którego złożył zobowiązanie, jeżeli udziela ich w ramach AOS (tj. na rzecz pacjentów przyjętych w trybie ambulatoryjnym/rozliczanych w ramach umowy na AOS), a podmiot ten nie zawarł umowy z NFZ na udzielanie świadczeń choćby z jednego z zakresów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 3, 4, 6–12, 15 i 16 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Czy świadczenia udzielane w szpitalnych oddziałach rehabilitacji są traktowane jako świadczenia szpitalne i objęte zakazem konkurencji, czy są traktowane jako rehabilitacja i są wyłączone z zakazu?

Odp.: zakaz konkurencji nie dotyczy zatrudnienia w podmiocie leczniczym, który  posiada umowę na udzielanie świadczeń z zakresu rehabilitacji leczniczej udzielanej w warunkach całodobowych lub całodziennych (stacjonarnych), który nie zawarł umowy z NFZ na udzielanie świadczeń choćby z jednego z zakresów, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 3, 4, 6–12, 15 i 16 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jeżeli zatem mamy do czynienia z oddziałem rehabilitacji w szpitalu, który ma również kontrakt na świadczenia szpitalne to zakaz konkurencji obowiązuje. 
Poza tym lekarz może udzielać (bez ograniczeń) świadczeń opieki zdrowotnej w hospicjach, zakładach opiekuńczo leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, zakładach rehabilitacji leczniczej i zakładach opieki długoterminowej. 

Czy udzielenie konsultacji lekarskiej w podmiocie leczniczym innym niż pracodawca, u którego lekarz złożył zobowiązanie, stanowi złamanie tego zobowiązania?

Odp.: Zakaz konkurencji nie dotyczy sytuacji, gdy lekarz udzielający konsultacji na rzecz danego świadczeniodawcy nie jest wykazany w harmonogramie – zasoby, stanowiącym załącznik do umowy z NFZ zawartej przez tego świadczeniodawcę na zakres świadczeń, w ramach którego odbywa się taka konsultacja. Zasada ta analogicznie odnosi się do kwestii poruszonych w pytaniach 3 i 4.

Czy lekarz pracujący w szpitalu na etacie i dyżurujący w tym samym szpitalu na podstawie umowy kontraktowej może otrzymać podwyżkę? 

Odp.: Co do zasady w tym samym podmiocie (u tego samego pracodawcy) nie można jednocześnie świadczyć pracy w ramach stosunku pracy i umowy cywilnoprawnej, chyba że, jak wskazuje orzecznictwo sądów, wykonuje się różne zakresy zadań. W takim przypadku należy wskazać, że art. 4 ust. 3 pkt 1 Ustawy dotyczy wyłącznie stosunków pracy, a zatem lekarz specjalista w tej sytuacji otrzyma wzrost wynagrodzenia wynikający z art. 4 ust. 2 Ustawy, o ile podpisze stosowne  zobowiązanie.
Powyższe jest aktualne w przypadku, gdy jednoczesne zatrudnienie przez jednego pracodawcę tego samego lekarza w ramach stosunku pracy i na umowie kontraktowej jest zgodne z prawem.

Kwestie dotyczące zobowiązania, o którym mowa w art. 16j ust. 2b ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tzw. bon dla rezydentów)

Wielu lekarzy zatrudnionych w szpitalach klinicznych pracuje na 1/4 etatu szpitalnego i 3/4 etatu akademickiego. Czy etat akademicki również będzie się liczyć do okresu odpracowywania bonu?

Odp.: Etat akademicki, czyli etat na uniwersytecie medycznym lub innej szkole wyższej nie będzie wliczany do okresu odpracowywania, o którym mowa w art. 16j ust. 2b ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. 

Zgodnie z tym przepisem w zamian za podwyższone wynagrodzenie w trakcie trwania rezydentury lekarz może zobowiązać się do wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, który udziela świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Warunku tego nie spełnia uniwersytet medyczny, ani inna wyższa uczelnia, która zatrudnia lekarza na etacie akademickim. 

Sposób obliczania skróconego okresu, który lekarz powinien odpracować (długość okresu specjalizacji).

Odp.: Na potrzeby obliczania okresu „odpracowywania”, w przypadku lekarza, który pobierał zwiększone wynagrodzenie przez okres krótszy niż okres specjalizacji, nie bierze się pod uwagę nieobecności wynikających z ZLA, urlopu macierzyńskiego, urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego.
Przykładowo: Lekarka, której okres szkolenia specjalizacyjnego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów wynosi 5 lat,  złożyła wniosek o zwiększone wynagrodzenie dopiero na 3 roku trwania specjalizacji, pracowała 1 rok, później skorzystała z 2 lat na urlopie macierzyńskim/wychowawczym, później ukończyła specjalizację (dodatkowe 2 lata). Pani doktor pobierała zatem zwiększone wynagrodzenie łącznie przez 3 lata. Powinna odpracować: 2 lata x 3/5.

Ustalenie sposobu obliczania kary w przypadkach okresów niezdolności do pracy (choroby, urlop macierzyński itd.).

Odp.: Przez wyrażenie „pobieranie zwiększonego wynagrodzenia zasadniczego” należy rozumieć pobieranie wynagrodzenia zasadniczego w podniesionej (wynikającej z ustawy z dnia 5 lipca 2018 r.) wysokości, nie zaś pobieranie zasiłku (niezależnie od jego podstawy). Taka interpretacja wynika m.in. z tego, że wypłacony zasiłek nie wchodzi do podstawy wymiaru innych zasiłków.

Przykładowo: w przypadku lekarza rezydenta, którego okres szkolenia specjalizacyjnego wynosi 5 lat, który podpisał zobowiązanie na początku specjalizacji na 5 lat, a który 2 razy (w różnych latach specjalizacji) był na ZLA w wymiarze 60 dni (czyli 2x 60 dni): 

• specjalizacja ulega wydłużeniu o 120 dni, przy czym przez 66 dni płacone jest wynagrodzenie (ok. 2,2 miesiąca, przy przyjęciu średniej długości miesiąca 30,5 dnia),
• przez 54 dni płacony jest zasiłek, 
• okres pobierania zwiększonego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 16j ust. 2g, wynosi 62,2 miesięcy (5x12+2,2),
• w przypadku niewywiązania się z zobowiązania przepracowania 2 lat z kolejnych 5 lat kalendarzowych kara liczona jest tak: (5x12+2,2)x600x75%= ….

Okres zasiłku nie jest zaliczany do podstawy naliczania kary.

Czy lekarzowi przysługiwać będzie skarga do WSA od decyzji wojewody w przedmiocie nałożenia kary?

Odp.: Tak, zgodnie z art. 16j ust. 2q ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 2 lit. b Ustawy, lekarzowi będzie przysługiwał wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy kierowany do wojewody. A następnie – zgodnie z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, taka decyzja będzie mogła być zaskarżona do sądu administracyjnego (zgodnie z tym przepisem kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne).

Nieobecność lekarza w pracy (urlop macierzyński, urlop wychowawczy) w trakcie okresu „odpracowywania”.

Odp.: Aktualnie nie ma podstaw prawnych do wydłużenia pięcioletniego okresu, w którym lekarz ma zrealizować zobowiązanie (np. w przypadku urlopu macierzyńskiego i wychowawczego w tym okresie).

Kwestie dotyczące dyżurów medycznych w trakcie trwania rezydentury

Konieczność regulowania dyżurów medycznych rezydentów w umowach i płacenia przez pracodawców za dyżury poza godzinami płatnymi z MZ (np. tryb nocny).

Odp.: Jeżeli lekarz-rezydent pełni dyżur medyczny w ramach realizacji programu specjalizacji to przysługuje mu w tym zakresie wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne na czas określony w programie specjalizacji w ramach rezydentury. Czas dyżuru wlicza się do czasu pracy i tym samym rezydentowi przysługuje mu za taki dyżur od pracodawcy wynagrodzenie stosownie do art. 95 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej w zw. z art. 1511 § 1-3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. 

Minister Zdrowia pokrywać będzie koszty dyżurów medycznych do wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, tj. według stawki za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, dni wolne od pracy udzielone pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy oraz w porze nocnej.  Z kolei pracodawca zobowiązany jest pokryć różnicę wynikającą ze stawek minimalnych przewidzianych w Kodeksie Pracy i poziomu finansowania Ministra Zdrowia.
Jednocześnie należy podkreślić, że Minister Zdrowia finansuje tylko i wyłącznie dyżury wynikające z programu szkolenia.
Ewentualne inne dyżury medyczne pełnione przez lekarza rezydenta finansuje samodzielnie w całości podmiot leczniczy.

Nieprzedłużanie odbywania specjalizacji.

Odp.: Stanowisko MZ jest jednoznaczne - odpoczynek lekarza po dyżurze medycznym objętym programem szkolenia specjalizacyjnego powinien być zapewniony, w wymiarze 11 godzin na dobę, a okres odpoczynku nie powoduje przedłużenia szkolenia specjalizacyjnego i jest zaliczany do czasu jego trwania.
Stosowne zapisy w powyższym zakresie znajdą się w programach szkolenia specjalizacyjnego, które zostaną zmodyfikowane w terminie do dnia 31 października 2018 r. oraz w umowach pomiędzy Ministrem Zdrowia a podmiotami prowadzącymi szkolenie specjalizacyjne.

Uzupełnienie podstawowego wymiaru czasu pracy.

Odp.: W przypadku dyżurów medycznych objętych programem szkolenia specjalizacyjnego, umowy jakie zawiera Minister Zdrowia z podmiotami prowadzącymi szkolenia specjalizacyjne będą zawierały zobowiązanie tychże podmiotów do zapewnienia lekarzom prawa do odpoczynku po obowiązkowym dyżurze medycznym wynikającym z realizacji programu specjalizacji i niedokonywania potrącenia wynagrodzenia za ten czas.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl