Stan faktyczny
Wobec mojego konkubenta obywatela Niemiec i Polski, SÄ…d OkrÄ™gowy uchyliÅ‚ areszt tymczasowy z zamianÄ… na dozór (obowiÄ…zek zgÅ‚aszania siÄ™ na Komendzie Policji pn., Å›r., pt. w Koszalinie). Jest on teoretycznie nadal zatrudniony w Hamburgu (stan nieczynny pracownika, bez Å›wiadczeÅ„ socjalnych i wynagrodzenia - areszt od marca 2004 r.), jednak nie może w żaden sposób ubiegać siÄ™ o żadne Å›wiadczenia z Niemiec, gdyż przebywa na terenie Polski. W Polsce nie może być zarejestrowany jako bezrobotny,gdyż de facto jest zatrudniony (w Niemczech). W Hamburgu musi opÅ‚acać nadal pÅ‚atnoÅ›ci bieżące, w Polsce nie może ubiegać siÄ™ o żadne Å›wiadczenia. Jaki jest jego status prawny wobec możliwoÅ›ci korzystania z opieki zdrowotnej w Polsce (bardzo zÅ‚y stan zdrowia fizyczny i psychiczny po utracie dzieci i żony oraz pobycie póÅ‚rocznym w areszcie), czy socjalu. Do jakich instytucji i w jakiej formie, i gdzie powinien siÄ™ zwrócić na czas uchylenia aresztu na rzecz dozoru, aby móc otrzymać pomoc zdrowotnÄ… i jeÅ›li to jest możliwe socjalnÄ…? Na dzieÅ„ dzisiejszy pomocy w tej sprawie odmówiÅ‚: UrzÄ…d Pracy w Koszalinie (nie może zarejestrować jako bezrobotnego, gdyż jest niby zatrudniony), Konsulat w GdaÅ„sku, Socjalamt w Hamburgu.
Opinia prawna
Niniejsza porada prawna zostaÅ‚a przygotowana w oparciu o obowiÄ…zujÄ…ce w Polsce przepisy prawa. Nie rozstrzyga ona kwestii czy w rozumieniu przepisów niemieckich dotyczÄ…cych ubezpieczenia zdrowotnego (ksiÄ™ga V kodeksu socjalnego) Pani konkubent jest osobÄ… ubezpieczonÄ…. W tym jednak zakresie opiniujÄ…cy wskazuje na pewne ogólne zasady. Rozważania zawarte w poradzie dotyczÄ… sytuacji, gdy Pani konkubent bÄ™dzie osobÄ… ubezpieczonÄ… w rozumieniu przepisów niemieckiego kodeksu socjalnego, czego z oczywistych wzglÄ™dów nie jesteÅ›my w stanie sprawdzić.
Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakÅ‚adach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 1991 r., Nr 91, poz. 408) publiczny zakÅ‚ad opieki zdrowotnej udziela Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych finansowanych ze Å›rodków publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom, uprawnionym do tych Å›wiadczeÅ„ na podstawie odrÄ™bnych przepisów, nieodpÅ‚atnie, za częściowÄ… odpÅ‚atnoÅ›ciÄ… lub caÅ‚kowitÄ… odpÅ‚atnoÅ›ciÄ….
Uprawnionymi do korzystania ze Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych sÄ… wiÄ™c osoby ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia (dalej Fundusz) oraz osoby uprawnione do Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych na podstawie przepisów o koordynacji, w zakresie okreÅ›lonym w przepisach o koordynacji.
Przepisy o koordynacji to:
-
RozporzÄ…dzenie Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia spoÅ‚ecznego do pracowników najemnych, osób prowadzÄ…cych dziaÅ‚alność na wÅ‚asny rachunek i do czÅ‚onków ich rodzin przemieszczajÄ…cych siÄ™ we Wspólnocie - wersja skonsolidowana,
-
RozporzÄ…dzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporzÄ…dzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia spoÅ‚ecznego do pracowników najemnych, osób prowadzÄ…cych dziaÅ‚alność na wÅ‚asny.
Jak wynika z opisu stanu faktycznego Pani konkubent nie jest osobÄ… ubezpieczonÄ… w Funduszu lecz, zakÅ‚adajÄ…c, że w ogóle jest ubezpieczony, w odpowiedniej instytucji w Niemczech jako że tam pracuje/pracowaÅ‚.
Zgodnie z RozporzÄ…dzenie Rady (EWG) nr 1408/71 pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego PaÅ„stwa CzÅ‚onkowskiego podlega ustawodawstwu tego paÅ„stwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego PaÅ„stwa CzÅ‚onkowskiego lub jeżeli przedsiÄ™biorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia ma swojÄ… zarejestrowanÄ… siedzibÄ™ lub miejsce prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci na terytorium innego PaÅ„stwa CzÅ‚onkowskiego. A ponadto pracownikowi najemnemu lub osobie prowadzÄ…cej dziaÅ‚alność na wÅ‚asny rachunek, która zamieszkuje na terytorium PaÅ„stwa CzÅ‚onkowskiego innego niż paÅ„stwo wÅ‚aÅ›ciwe i która speÅ‚nia warunki przewidziane przez ustawodawstwo paÅ„stwa wÅ‚aÅ›ciwego do nabycia prawa do Å›wiadczeÅ„ przysÅ‚ugujÄ… w paÅ„stwie zamieszkania:
-
świadczenia rzeczowe , realizowane przez instytucję miejsca zamieszkania na rachunek instytucji właściwej, zgodnie z przepisami prawa stosowanymi przez nią, tak jakby była w niej ubezpieczona;
-
świadczenia pieniężne wypłacane przez instytucję właściwą, zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez nią. Jednakże na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją miejsca zamieszkania, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej instytucji, zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego.
Osoba uprawniona do Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych na podstawie przepisów o koordynacji ubiegajÄ…ca siÄ™ o udzielenie Å›wiadczenia zobowiÄ…zana jest przedstawić poÅ›wiadczenie lub dokument potwierdzajÄ…cy prawo do tych Å›wiadczeÅ„ wystawiony przez zagranicznÄ… instytucjÄ™ wÅ‚aÅ›ciwÄ…, w szczególnoÅ›ci EuropejskÄ… KartÄ™ Ubezpieczenia Zdrowotnego lub wÅ‚aÅ›ciwy formularz serii E-100 (art. 71a ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia)
Jeśli więc Pani konkubent chce skorzystać z nieodpłatnej pomocy medycznej będzie zobowiązany do przedstawienia stosownego dokumentu czyli Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (w Niemczech jest już ona wydawana).
Uprawnionemu z któregokolwiek z paÅ„stw czÅ‚onkowskich Wspólnoty przysÅ‚uguje, w innym paÅ„stwie czÅ‚onkowskim, w tym przypadku w Polsce, taki sam zakres Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych jak ubezpieczonemu w tym innym kraju UE.
Tak wiÄ™c Pani konkubent winien być traktowany tak samo jak ubezpieczony danego paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego (Polski) w dostÄ™pie do Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych i okresie oczekiwania na okreÅ›lone Å›wiadczenia. W efekcie jeżeli okreÅ›lone usÅ‚ugi medyczne przysÅ‚ugujÄ… ubezpieczonemu nieodpÅ‚atnie, to nieodpÅ‚atnie bÄ™dÄ… także przysÅ‚ugiwać uprawnionemu obywatelowi innego paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego. Jeżeli przewidziane sÄ… częściowe opÅ‚aty lub tzw. wkÅ‚ad wÅ‚asny dla "swoich" ubezpieczonych, to opÅ‚aty te lub wkÅ‚ad wÅ‚asny bÄ™dzie zobowiÄ…zany uiÅ›cić z wÅ‚asnych Å›rodków także uprawniony obywatel innego paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego Wspólnoty.
Należy jednak wskazać, że w przypadku gdy osoba zgłaszająca się do zakładu opieki zdrowotnej potrzebuje natychmiastowego udzielenia świadczenia zdrowotnego ze względu na zagrożenia życia lub zdrowia żadne okoliczności (w tym oczywiście nie okazanie dokumentu poświadczającego objęcie pacjenta ubezpieczeniem zdrowotnym) nie mogą stanowić podstawy do odmowy udzielenia świadczenia zdrowotnego (art. 7 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej).
Pomoc społeczna w Polsce
Udzielanie pomocy osobom w trudnym poÅ‚ożeniu, bezdomnym, ubogim itp. reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoÅ‚ecznej (Dz. U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593). Åšwiadczenia z pomocy spoÅ‚ecznej sÄ… udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodÄ… osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc spoÅ‚eczna może być udzielana z urzÄ™du. Zgodnie z art. 5 ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej prawo do Å›wiadczeÅ„ z pomocy spoÅ‚ecznej, jeżeli umowy miÄ™dzynarodowe nie stanowiÄ… inaczej, przysÅ‚uguje m. in. osobom posiadajÄ…cym obywatelstwo polskie majÄ…cym miejsce zamieszkania i przebywajÄ…cym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Pomocy spoÅ‚ecznej udziela siÄ™ osobom i rodzinom w szczególnoÅ›ci z powodu ubóstwa, bezdomnoÅ›ci, niepeÅ‚nosprawnoÅ›ci, dÅ‚ugotrwaÅ‚ej lub ciężkiej choroby, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej (art. 7 ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej). Prawo do Å›wiadczeÅ„ pieniężnych (zasiÅ‚ek staÅ‚y, zasiÅ‚ek okresowy, zasiÅ‚ek celowy) z pomocy spoÅ‚ecznej przysÅ‚uguje m.in. osobie samotnie gospodarujÄ…cej, której dochód nie przekracza kwoty 461 zÅ‚. - przy jednoczesnym wystÄ…pieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej lub innych okolicznoÅ›ci uzasadniajÄ…cych udzielenie pomocy spoÅ‚ecznej.
Pani konkubent winien wiÄ™c zÅ‚ożyć wniosek o udzielenie mu pomocy opisujÄ…c szczegóÅ‚owo swojÄ… sytuacjÄ™ w szczególnoÅ›ci zaÅ› musi wykazać, że jego dochód nie przekracza 461 zÅ‚. a ponadto, że pomoc ta w postaci np: zasiÅ‚ku celowego przysÅ‚uguje mu w zwiÄ…zku z trudnÄ… sytuacjÄ… życiowÄ… – wypadkiem losowym. Trudno jest jednak przesÄ…dzić czy takowÄ… pomoc otrzyma zwÅ‚aszcza, że jak wynika z opisu stanu faktycznego ponosi on koszty zwiÄ…zane z pÅ‚atnoÅ›ciami bieżącymi w Niemczech w wysokoÅ›ci 600 euro. Dla przykÅ‚adu jednak może siÄ™ on ubiegać o przyznanie mu: zasiÅ‚ku staÅ‚ego, okresowego, celowego. Rodzajem pomocy, o którÄ… może ubiegać siÄ™ osoba znajdujÄ…ca siÄ™ w trudnym poÅ‚ożeniu jest, co jak siÄ™ wydaje ważne w sytuacji Pani konkubenta, zasiÅ‚ek celowy na pokrycie części lub caÅ‚oÅ›ci wydatków na Å›wiadczenia zdrowotne (art. 39 ust. 3 ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej).
Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech
Na stronie internetowej niemieckiego Ministerstwa Zdrowia i Zabezpieczenia Społecznego znajdzie Pani podstawowe informacje o ubezpieczeniu chorobowym i zakresie usług medycznych przewidzianych przepisami niemieckiego prawa a świadczonych w ramach ubezpieczenia.
Z informacji zawartych na wskazanej stornie internetowej wynika, że obligatoryjnym i automatycznym ubezpieczeniem chorobowym sÄ… objÄ™ci w pierwszej kolejnoÅ›ci pracownicy, o ile ich roczny regularny dochód brutto nie przekracza okreÅ›lonej kwoty, w 2002 r. roku byÅ‚o to 40.500,00 euro.
Trudno jest nam jednak powiedzieć jaki jest status Pani konkubenta, pisze Pani bowiem, że jest pracownikiem w stanie nieczynnym. W zwiÄ…zku z tym najlepiej sformuÅ‚ować stosownej zapytanie na jeden z podanych poniżej adresów lub do kasy chorych, w której byÅ‚ (gdy miaÅ‚a jeszcze status czynnego pracownik) lub nadal jest ubezpieczony Pani konkubent.
Bundesministerium für Gesundheit und Soziale Sicherung
Rochusstrasse, 1
53123 Bonn
tel. 00.49.228.941.0
faks 00.49.228.941.49.00
e-mail: info@bmgs.bund.de
http://www.bmgesundheit.de
Deutsche Verbindungsstelle Krankenversicherung - Ausland
(DVKA)
Postfach 20 03 44
53134 Bonn
tel. 00.49.228.95.300
faks 00.49.228.95.30.602
e-mail: dvka@bv.aok.de