Działalność gwarancyjna spółki z o.o. - opinia prawna

Porada prawna

Podstawowym problemem prawnym jest zdefiniowanie jaką działalność spółka z o.o.  ma zamiar prowadzić. Związane jest to z faktem zastrzeżenia przez ustawodawcę dla pewnych typów działalności określonych  wymagań prawno- organizacyjnych oraz konieczności uzyskania odpowiednich zezwoleń.

Przedstawione przez Pana założenia sprowadzają się do działalności polegającej na przyjmowaniu składek okresowych od osoby zainteresowanej przez spółkę, a  w przypadku nastąpienia jakiegoś zdarzenia losowego w życiu tej osoby spółka dokonuje wypłaty świadczenia w określonej wysokości. Istotne jest więc zdefiniowanie z jakiego typu umową w tym przypadku mamy do czynienia. Określenie to pozwoli na ewentualne wykluczenie działalności zastrzeżonych dla ściśle określonych podmiotów. W polskim systemie prawa cywilnego strony mają do wyboru trzy możliwości zawarcia umowy: przyjęcie bez jakichkolwiek modyfikacji określonego typu umowy uregulowanej w k.c., zawarcie umowy nazwanej z jednoczesnym wprowadzeniem do niej pewnych odmienności, w tym również połączenie cech kilku umów nazwanych ( umowy mieszane ), lub zawarcie umowy nienazwanej, której treść ukształtują według swego uznania. Swoboda umów nie ma jednak charakteru absolutnego. Każdorazowo bowiem stosunek łączący strony oceniany jest ze względu na bezwzględnie obowiązujące przepisy szczególne. Należy również podkreślić, iż nie nazwa umowy ale jej istotne elementy decydują o tym do jakiej umowy będziemy dany stosunek  zaliczać.

Wypłata świadczenia przez spółkę dla osoby zainteresowanej jest świadczeniem warunkowym, zależnym od nastąpienia określonego zdarzenia.  W omawianym przypadku od utraty pracy.

Jest to zdarzenie losowe, niezależne od woli stron ( teoretycznie ). Wprowadzony mamy tu więc do czynności prawnej element zdarzenia losowego, co do którego strony przy zawieraniu umowy nie maja pewności, że ono nastąpi. Z jednej strony mamy więc składkę wpłacaną  miesięcznie przez osoba zainteresowaną, z drugiej strony - wyłącznie zobowiązanie do spełnienia świadczenia w przypadku zdarzenia losowego, którego nastąpienie w przyszłości jest niepewne. W przypadku zbierania składek miesięcznych przez spółkę z o.o., świadczeniem samej spółki jest gwarancja wypłaty świadczenia, w przypadku niekorzystnego dla osoby płacącej składki rozwoju zdarzeń. Mamy więc tu do czynienia ze swoistą ochroną płacącego składki. 

Przy badaniu istotnych cech tego stosunku, nasuwa się wprost podobieństwo do umowy ubezpieczenia,  która normowana jest w art. 805 § 1 K.c.  Zgodnie z ww. art. umowa taka zawierana jest pomiędzy zakładem ubezpieczeniowym a ubezpieczającym, a świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonej sumy pieniężnej w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Świadczeniem w tego typu umowach jest ochrona ubezpieczeniowa płacącego składki, którego świadczenie jest bezwarunkowe, natomiast świadczenie zakładu ubezpieczeń jest uzależnione od zajścia przewidzianego w umowie wypadku.

Działalność zakładów ubezpieczeniowych regulowana jest w ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej. Zgodnie z tą ustawą, działalnością ubezpieczeniową jest  wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. W ww. ustawie zdefiniowane zostało pojęcie zdarzenia losowego- jest to niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową. 

Z powyższych  definicji można wnioskować, iż każda czynność prawna dokonana pomiędzy dwoma stronami mająca na celu złagodzenie skutków zdarzenia losowego poprzez gwarancję wypłaty świadczeń przez jedną z nich w zamian za opłacanie składek, będzie umową ubezpieczenia. A do tego typu umów stosujemy bezwzględnie obowiązujące przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie zawierania umów ubezpieczeniowych. 

Działalność taka może być prowadzona wyłącznie przez zakłady ubezpieczeniowe, które zorganizowane mogą być  w spółki akcyjne albo w towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Działalność ta jest prowadzona po uzyskaniu zezwolenia organu nadzoru, po spełnieniu wszystkich warunków określonych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej. Dlatego też prowadzenia działalności przez spółkę z o.o. w zakresie zawierania umów ubezpieczenia bez wymaganego zezwolenia stanowi naruszenie przepisów bezwzględnie obowiązujących. (tu może nastąpić opis warunków koniecznych do spełnienia dla podjęcia działalności ubezpieczeniowej). W przeciwnym przypadku, zgodnie z art. 225.1 ww ustawy, osoba działająca w imieniu osoby prawnej zajmującej się działalnością ubezpieczeniową bez wymaganego zezwolenia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 

Reasumując, w rozpatrywanym przypadku  fundamentalne znaczenie ma konstrukcja umowy łączącej strony i jej elementy. Jeśli spółka z o.o. gwarantuję wypłatę świadczenia w określonej wysokości w przypadku nastąpienia oznaczonego zdarzenia losowego za składki okresowe zainteresowanych osób, mamy bezwzględnie do czynienia z umową ubezpieczenia. W tym przypadku zasada swobody umów zostaje ograniczona, a taką umowę mogą zawrzeć wyłącznie podmioty  spełniające wymagania co do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej zgodnie z ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

Prosimy również zwrócić uwagę na fakt, iż każde  prowadzenie działalności gospodarczej polegające na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów utworzonej w celu finansowania zakupu praw lub usług na rzecz uczestników grupy  jest czynem nieuczciwej konkurencji, niezależnie od formy organizacyjnej podmiotu prowadzącego taką działalność.  Dlatego też organizowanie grupy płacącej składki i zarządzanie tymi składkami jest niezgodne z przepisami, a sankcją za ich naruszenie, oprócz odpowiedzialności cywilnoprawnej, jest  podleganie karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Każdorazowo przy badaniu czy jest to czyn nieuczciwej konkurencji nie jest istotna nazwa  łączącego strony stosunku prawnego lecz faktyczna treść umowy i cel wzajemnych świadczeń.