Problem z rozliczeniem alimentów po zmianie wyroku - opinia prawna

12.9.2008

Stan faktyczny

Mój mąż płaci alimenty swojej dorosłej córce - studentce. Do października 2005 roku była to kwota 1000 złotych miesięcznie. Mąż od pewnego momentu nie był w stanie płacić pełnej kwoty, córka zgłosiła sprawę do komornika, a mąż wniósł o obniżenie alimentów. W lutym br. sąd obniżył alimenty do kwoty 500 złotych miesięcznie, płatne od października 2005. Kwotę należną od października 2005 do sierpnia 2006 córka otrzymała w pełnej wysokości. Obecnie córka, powołując się na zapisy kodeksu cywilnego twierdzi, że nie można tej kwoty zaliczyć na poczet nowego długu, czyli alimentów zgodnych z nowym wyrokiem, lecz na zaspokojenie najdawniej wymagalnego roszczenia. Nowy wyrok uprawomocnił się w marcu br. Alimenty należne za marzec, kwiecień, maj i czerwiec 2006 mąż wysyłał pocztą do miejsca zamieszkania córki, ponieważ zmieniła numer rachunku bankowego. W lipcu udało się nam zebrać kwotę 2500 złotych na alimenty za okres październik 2005 - luty 2006 i kwotę tę mąż wpłacił wraz z odsetkami na podane przez córkę nowe konto bankowe. Podobnie jak alimenty za sierpień br. Na przekazach pocztowych mąż wskazywał, że są to alimenty zgodnie z nowym wyrokiem, podając sygnaturę sprawy. Potem sygnaturę sprawy podawał przy wpłatach w banku. Od marca córka pobierała te kwoty, nie zgłaszając żadnych zastrzeżeń. Oczywiście nie mamy tych pokwitowań, ale z pewnością ma je Poczta Polska. Ponadto mąż zgłosił na piśmie fakt płacenia alimentów w nowej wysokości do komornika, dołączając wyrok sądu. Komornik nie miał zastrzeżeń. W lutym br., w ślad za doniesieniem przez córkę do prokuratury, mąż został skazany na 1000 złotych grzywny i częściowe naprawienie szkody, czyli wpłatę 5000 złotych na rzecz córki w ciągu 2 lat. Wyrok w zawieszeniu. Mimo tej kary córka wystąpiła ostatnio o zatrzymanie mężowi prawa jazdy do czasu pełnego uregulowania zadłużenia, powołując się na ustawę o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. Mąż ma 55 lat, jest przedstawicielem handlowym, jeździ wyłącznie samochodem służbowym i brak prawa jazdy oznaczać będzie dla niego utratę pracy, jedynej, jaką udało mu się znaleźć.

Zgodnie § 2 art. 451 kodeksu cywilnego: Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu. Zgodnie z § 1 art. 454. kodeksu cywilnego: (...) świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Czy fakt pokwitowania przez córkę odbioru alimentów przesłanych pocztą do jej miejsca zamieszkania można uznać za spełnienie cytowanych paragrafów kodeksu cywilnego? Czy kwitując odbiór pieniędzy na czterech przekazach, gdzie widniała informacja, że są to alimenty zgodnie z nowym wyrokiem, z oznaczoną sygnaturą sprawy, córka męża zaliczyła otrzymane świadczenie na poczet tego konkretnie długu? Czy fakt przesłania pieniędzy przekazem do miejsca zamieszkania można uznać za spełnienie wymogów § 1 art. 454? Czy fakt podania tytułu wpłaty na przekazach pocztowych i bankowych można uznać za oświadczenie dłużnika wskazujące, który z długów chce zaspokoić, również § 2 art. 451 kodeksu cywilnego? Czy wobec wyroku skazującego w zawieszeniu na dwa lata można odebrać dodatkowo mężowi prawo jazdy?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. nr 16 poz. 93 ze zmianami),
Ustawy z dnia 25 lutego 1965 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz.U. z 1964 r. Nr 9 poz. 59 z późn. zmianami),
Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. z 2005 Nr 86 poz.732).

Podstawowym obowiązkiem, jaki ustawa kodeks rodzinny i opiekuńczy nakłada na rodziców, jest obowiązek świadczenia alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Dotyczy on obydwojga rodziców, zarówno ojca jak i matki. Obok władzy rodzicielskiej, która aż do pełnoletności przysługuje obojgu rodzicom, jest to najważniejszy obowiązek, jaki na nich spoczywa.

Powstaje on z chwilą urodzenia się dziecka, a kończy w momencie, kiedy dziecko usamodzielni się finansowo. Obowiązek ten nie wygasa więc z chwilą uzyskania przez dziecko pełnoletności tak jak władza rodzicielska i w sytuacjach, kiedy dziecko uczy się lub z powodu choroby nie jest w stanie zarabiać, rodzice nadal powinni pomagać mu finansowo. Obowiązek alimentacyjny każdego z rodziców wobec dziecka jest kształtowany według ich możliwości zarobkowych i majątkowych. Na tej podstawie sąd z urzędu może zbadać status majątkowy osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Stosunek alimentacyjny jest, więc zależnością polegającą na tym, że jedna ze stron ma prawo domagania się dostarczania jej środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, druga natomiast obowiązana jest żądanie to zaspokoić.

Osoba zobowiązana do płacenia alimentów, winna jest uiszczać je zgodnie z orzeczeniem sądu do daty w nim wskazanej i w sposób w nim określony tzn. do rąk własnych osoby uprawnionej lub jako wpłata na rachunek bankowy. Wszystko uzależnione jest od tego, jaki sposób określony jest w wyroku. Jeśli miejsce spełnienia świadczenia nie jest podane, świadczenie winne być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedziby dłużnika. Przesłanie, więc pieniędzy przekazem pocztowym można uznać za spełnienie przez Pani męża świadczenia alimentacyjnego.

W przypadku, gdy ojciec nie płaci alimentów dłużej niż trzy miesiące albo płaci nieregularnie, osobie uprawnionej do otrzymywania alimentów przysługuje zaliczka alimentacyjna. Zaliczka alimentacyjna zgodnie z ustawą z dnia 22.04.2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, oznacza kwotę wypłaconą przez organ właściwy wierzyciela (którym jest wójt, burmistrz lub prezydenta miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej) osobie uprawnionej na poczet należnego świadczenia alimentacyjnego, ustalonego na podstawie tytułu wykonawczego, jeżeli egzekucja jest bezskuteczna. Aby więc taka zaliczka została wypłacona, egzekucja musi być egzekucją bezskuteczną, tzn. taką w wyniku, której nie wyegzekwowano należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych za okres trzech ostatnich miesięcy. Ustawę tą stosuję się, więc tylko w przypadku, jeżeli egzekucja prowadzona przez komornika sądowego w stosunku do osoby zobowiązanej do płacenia alimentów jest bezskuteczna.

W takim przypadku komornik jest obowiązany poinformować wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego o stanie egzekucji i przyczynach jej bezskuteczności. Kolejnym krokiem jest skierowanie przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego wniosku do ośrodka pomocy społecznej organu właściwego dłużnika, o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego u dłużnika alimentacyjnego. Jeśli dłużnik uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie takiego wywiadu, wówczas wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego, kieruje do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek tych samych organów po stwierdzeniu ustania przyczyn zatrzymania. Tylko w takim przypadku możliwe jest zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.

Zgodnie z art. 451 kc, dłużnik ma prawo wskazać, który dług chce zaspokoić, jeśli w stosunku do wierzyciela posiada parę długów tego samego rodzaju, przy czym zdaniem doktryny prawa długi powinny być oparte na różnych tytułach. W przypadku alimentów mamy do czynienia z długiem opartym na jednym tytule. Zgodnie z powyższym, córka Pani męża miała, więc możliwość zaliczenia otrzymanych alimentów na poczet zaległości alimentacyjnych jakie już istniały, pomimo że mąż na przekazie zaznaczył, iż mają one być zaliczone jako nowe alimenty. Zapiski na przekazie pocztowym wskazujące, na jaki dług dane świadczenie pieniężne powinno być zaliczone, można uznać za oświadczenie dłużnika wskazujące, który z długów chce zaspokoić.

Interes osoby uprawnionej do pobierania alimentów, poddany został także ochronie karnej. Art. 209 § 1 k.k. stanowi, że podlega karze, kto uporczywie uchyla się od wykonywania ciążącego na nim z ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Uprawnionymi do złożenia wniosku o ściganie są pokrzywdzony oraz organ pomocy społecznej lub organ udzielający odpowiedniego świadczenia rodzinnego albo zaliczki alimentacyjnej. Domniemywam, iż wspomniany przez Panią karny wyrok sądowy jaki ciąży na Pani mężu, dotyczy właśnie popełnienia przez Pani męża przestępstwa z art. 209 kodeksu karnego.

Podsumowując można stwierdzić, iż:

oświadczenie Pani męża zawarte na przekazach pocztowych można uznać jako oświadczenie dłużnika wskazujące jaki dług chce zaspokoić,
jednakże córka Pani męża mogła pomijając żądania dłużnika zaliczyć otrzymaną należność na poczet zaległych należności głównych oraz ubocznych (takich jak odsetki),
przesłanie alimentów przekazem pocztowym można uznać za spełnienie świadczenia,
brak podstaw do tego, aby córka Pani męża wnioskowała o zatrzymanie mu prawa jazdy, na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze