Przedawnienie zobowiązania podatkowego - opinia prawna

27.9.2005

Na czym polega przedawnienie?

Przedawnienie zobowiązania podatkowego polega na tym, że ze względu na upływ określonego czasu od momentu powstania zobowiązania podatkowego, w którym organy podatkowe nie podjęły czynności w celu jego wyegzekwowania lub czynności te okazały się nieskuteczne, zobowiązanie to wygasa. Instytucja ta ma więc służyć ochronie pewności obrotu prawnego oraz eliminacji roszczeń, które wskutek upływu długiego okresu od chwili ich powstania byłyby oderwane od sytuacji faktycznej, w jakiej znalazł się następnie podatnik. Przedawnienie należy do tzw. nieefektywnych sposobów wygasania zobowiązań podatkowych. W wyniku przedawnienia zobowiązanie podatkowe wygasa, mimo że świadczenie będące jego przedmiotem nie zostało spełnione.

Po upływie terminu przedawnienia wierzyciel podatkowy nie może domagać się od dłużnika (podatnika) uregulowania zobowiązania, poniważ mimo niespełnienia powinności ze strony dłużnika, wskutek upływu terminu, określonego przepisami, nie ma możliwości wyegzekwowania należnego świadczenia.

Ponieważ wskutek przedawnienia zobowiązanie podatkowe przestaje istnieć, wygasa także obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę. Powyższy skutek powstaje z mocy samego prawa i nie ma tu potrzeby wydawania jakiejkolwiek decyzji.

Kiedy podatki się przedawniają?

Zasadą jest, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Reguła ta ma odpowiednie zastosowanie do należności płatników lub inkasentów z tytułu niepobranych albo niewpłaconych podatków.

W trakcie biegu terminu przedawnienia mogą jednak wystąpić okoliczności, które spowodują jego zawieszenie lub przerwanie.

Zabezpieczenie zobowiązania

Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, lecz po upływie terminu przedawnienia zaległość podatkowa może być egzekwowana tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

Przedawnienie prawa do wymiaru zobowiązania podatkowego

Od przedawnienia zobowiązania podatkowego należy odróżnić tzw.

przedawnienie prawa do wymiaru zobowiązania podatkowego. Dotyczy ono jedynie zobowiązań, które powstają z dniem doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania. Zgodnie z art. 68 O.p., jeżeli upłyną 3 lata od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy i przez ten okres decyzja ustalająca nie zostanie podatnikowi doręczona, zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstanie. Jeśli jednak podatnik nie złoży deklaracji lub nie ujawni w deklaracji wszystkich niezbędnych danych, zobowiązanie podatkowe nie powstanie, jeżeli organ podatkowy nie doręczy podatnikowi decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania w okresie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Dochód ze źródeł nieujawnionych

Z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych zobowiązanie nie powstanie, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, za rok podatkowy, którego decyzja dotyczy.

Prawa do ulg

Jeśli podatnik nabył prawo do ulgi, a nie dopełnił warunków uprawniających do skorzystania z niej, organ podatkowy ma 3 lata na wydanie decyzji ustalającej, licząc od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi. W razie, gdy podatnik nie zgłosił organowi podatkowemu utraty prawa do ulgi, co najmniej na 2 miesiące przed upływem terminu trzyletniego, organ podatkowy ma na wydanie decyzji 5 lat.

Dodatkowe zobowiązanie w VAT

Dodatkowe zobowiązanie w podatku od towarów i usług nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Podstawa prawna:

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 r., nr 137, poz. 926, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl