Wkłady komplementariusza do spółki komandytowo-akcyjnej

16.6.2009

Stan faktyczny

Razem z małżonką i naszym synem planujemy założenie spółki komandytowo-akcyjnej. Akcjonariuszem będzie zagraniczny inwestor, a ta forma działalności ma nam zapewnić stały i niezakłócony wpływ na firmę. Chcemy utworzyć dużą firmę „rodzinną." Dotychczas prowadziłem z bratem działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Po spłaceniu brata chcę to przedsiębiorstwo oraz naszą pracę wnieść jako wkład do spółki komandytowo akcyjnej. Czy możliwe jest wniesienie takiego wkładu do spółki? Czy wkładem komplementariusza do spółki może być jego praca? Czy komplementariusz wnosi wkład (może wnieść wkład) tylko na kapitał zakładowy? Czy wkłady komplementariusza musi wycenić biegły rewident?

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami).

W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej dochodzi niejako do specyficznego dualizmu jej kapitału, czy wręcz istnienia kilku kapitałów. Z jednej strony w spółce komandytowo-akcyjnej musi istnieć kapitał zakładowy, który wynosić ma co najmniej 50 000 złotych. Wkłady na pokrycie tego kapitału wnoszą akcjonariusze, obejmując akcje w spółce. Z drugiej strony komplementariusze spółki, mimo iż istnieje kapitał zakładowy i mimo iż odpowiadają bez ograniczeń wobec wierzycieli, muszą również wnieść wkłady. Jednocześnie obok kapitału zakładowego mogę też w spółce istnieć inne fundusze/ kapitały, np. zapasowy, rezerwowy. Pojawia się więc pytanie jakie są zasady wnoszenia wkładów przez komplementariuszy przedmiotowej spółki.

Znaczenie dla omawianego problemu będą miały przede wszystkim następujące przepisy kodeksu spółek handlowych:

Art. 3. Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.

Art. 14. § 1. Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.
§ 2. W przypadku gdy wspólnik albo akcjonariusz wniósł wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicy między wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbywczą wartością wkładu. Umowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługują wówczas także inne uprawnienia.
§ 3. Wierzytelność wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonej spółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki.
§ 4. Wspólnik i akcjonariusz nie może potrącać swoich wierzytelności wobec spółki kapitałowej z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu należnej wpłaty na poczet udziałów albo akcji. Nie wyłącza to potrącenia umownego.

Art. 126. § 1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się:

w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy - odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej,
w pozostałych sprawach - odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

§ 2. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych.

Art. 132. § 1. Komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej na kapitał zakładowy lub na inne fundusze.
§ 2. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Regulacja prawna dotycząca spółki komandytowo-akcyjnej jest o tyle specyficzna, że jak to wynika z w/w art. 126, zawiera odesłanie zarówno do przepisów o spółce jawnej, jak i do przepisów o spółce akcyjnej, a więc spółek zupełnie odmiennych - osobowej i kapitałowej.

Komplementariusz ma obowiązek wnieść wkład do spółki. Obowiązek ten wynika z wrt. 3 ksh, który jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, zawierającym definicję umowy spółki. Przepis ten wskazuje, iż do istoty spółki handlowej należy wniesienie wkładów przez wszystkich uczestników spółki (tak M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie II). Zasadę powyższą w stosunku do spółki jawne potwierdza również art. 25 ksh umowa spółki jawnej powinna zawierać między innymi określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość.

Zgodnie z art. 48 § 2 ksh wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Wkładem komplementariusza do spółki może być więc oczywiście prawo własności, użytkowanie wieczyste. Wspólnik może też na przykład ustanowić na rzecz spółki służebność na swojej nieruchomości. Jak się wydaje przez inne świadczenia na rzecz spółki można rozumieć także na przykład dostarczanie spółce surowca czy półproduktów pochodzących z jednoosobowej dzialalności gospodarczej wspólnika czy jego gospodarstwa rolnego.

Pojawia się więc pytanie czy przez dokonanie innych świadczeń na rzecz spółki można rozumieć również świadczenie pracy?

Poprzednio obowiązujący bowiem kodeks handlowy w art. 102 zawierał wyraźne stwierdzenie, iż wkład wspólnika do spółki jawnej może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw, na dozwoleniu używania rzeczy lub praw albo na wykonywaniu pracy.

Zdaniem K. Kruczalaka zmiana redakcji przepisu oznacza, iż w obecnym stanie prawnym pojęcie wkładu do spółki osobowej jest szersze, gdyż obejmuje nie tylko wykonywanie pracy ale i inne świadczenia na rzecz spółki.

Odmiennie jak się wydaje twierdzi J. P. Naworski (R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, J. P. Naworski, K. Strzelczyk, Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Warszawa 2001 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis) podnosząc wątpliwości co do powyższego, również przy tym powołując się na zmianę przedmiotowego przepisu w stosunku do kodeksu handlowego. Zdaniem opiniującej wątpliwości te jednak nie są uzasadnione.

Wspólnicy mają w zasadzie swobodę w ich wycenie, a wkłady te nie podlegają one badaniu przez biegłego rewidenta. Wkłady wniesione do spółki przez komplementariuszy zgodnie z powyższymi zasadami nie wchodzą w skład kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy tworzą bowiem wkłady wnoszone na objęcie akcji w spółce. W tym zakresie art. 132 ksh daje komplementariuszowi możliwość wniesienia wkładu na kapitał zakładowy. Konsekwencją jest występowanie przez wspólnika w podwójnej roli - komplementariusza i akcjonariusza. Wniesienie wkładu na kapitał zakładowy i objęcie akcji nie spowoduje jednakże wyłączenia ani nawet ograniczenia odpowiedzialności komplementariusza za zobowiązania spółki - nadal będzie subsydiarnie odpowiadał za te zobowiązania. Wniesienie wkładu na kapitał zakładowy lub inny fundusz (zapasowy, rezerwowy) ma jednak sens ekonomiczny, a także prawny o tyle, że zablokuje odpowiedzialność osobistą komplementariusza. Skoro bowiem wierzyciel ściągnie nalezność od spółki dzięki jej dokapitalizowaniu przez komplementariusza, to odpowiedzialność tego ostatniego nie powstanie. Należy również podkreślić, iż wniesienie wkładu na kapitał zakładowy nie zwalania tego wspólnika z obowiązku wniesienia przez niego wkładu jako komplementariusza, chociażby miałoby to być świadczenie pracy na rzecz spółki.

Zgodnie z art. 126 ksh przepisy o spółce jawnej znajdują zastosowanie w zakresie wkładów komplementariuszy, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, do których stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej. W związku z powyższym, jeśli komplementariusz będzie chciał objąć akcje w spółce komandytowo-akcyjnej, to wkład na jej pokrycie będzie podlegał reżimowi art. 14 ksh. Wkład taki musi więc mieć zdolność aportową i podlega kontroli biegłego rewidenta. Zgodnie z art. 311 ksh, założyciele spółki mają obowiązek sporządzić pisemne sprawozdanie, m. in. jeżeli przewidziane są wkłady niepieniężne. Sprawozdanie to powinno przedstawiać w szczególności:

przedmiot wkładów niepieniężnych oraz liczbę i rodzaj wydawanych w zamian za nie akcji i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątku spółki,
mienie nabywane przed zarejestrowaniem spółki oraz wysokość i sposób zapłaty,
usługi świadczone przy powstaniu spółki oraz wysokość i sposób wynagrodzenia,
osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zbywają spółce mienie lub otrzymują wynagrodzenie za usługi,
zastosowaną metodę wyceny wkładów.

Co istotne w przedmiotowej sprawie, jeżeli przedmiotem wkładu jest przedsiębiorstwo, do sprawozdania założycieli należy dołączyć sprawozdania finansowe dotyczące tego przedsiębiorstwa za okres ostatnich dwóch lat obrotowych. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzono przez okres krótszy niż dwa lata, sprawozdanie finansowe powinno obejmować cały okres działalności. § 4 tego artykułu dopuszcza natomiast pominięcie w sprawozdaniu mienia nabytego w zakresie zwykłych czynności tego przedsiębiorstwa.

Sprawozdanie założycieli należy poddać badaniu jednego albo kilku biegłych rewidentów w zakresie jego prawdziwości i rzetelności, jak również celem wydania opinii, czy wartość wkładów niepieniężnych odpowiada co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji, a także czy wysokość przyznanego wynagrodzenia lub zapłaty jest uzasadniona. Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę spółki. W przypadku rozbieżności zdań między założycielami a biegłym rewidentem spór rozstrzyga sąd rejestrowy na wniosek założycieli. Na postanowienie sądu wydane w wyniku rozpatrzenia wniosku nie przysługuje środek odwoławczy. Sąd rejestrowy może wyznaczyć nowego biegłego rewidenta, jeżeli uzna to za uzasadnione.

Art. 132 ksh daje również możliwość, by komplementariusz wniósł wkład na inne fundusze, w szczególności takie jak kapitał rezerwowy czy zapasowy. Wkłady te nie zasilają, co zrozumiałe, kapitału zakładowego (są odrębnymi funduszami), nie zasilają też jednak „kapitału" utworzonego przez „zwykłe" wkłady wnoszone przez komplementariuszy.

Pojawia się więc pytanie, co może być przedmiotem tegoż wkładu i jakiemu reżimowi on podlega?

Należy uznać, iż do tych wkładów nie znajdzie zastosowania art. 14 ksh, wkład ten nie musi więc mieć zdolności aportowej - może nim być np. wykonywanie pewnych świadczeń - i nie podlega badaniu biegłego rewidenta.

Dopuszczalne jest również wniesienie przez komplementariusza zarówno zasadniczego wkładu, do którego wniesienia jest obowiązany na podstawie art. 3 i 25 ksh, jak i wkładu na kapitał zakładowy, jak również wkładu na kapitał zapasowy czy rezerwowy - a więc niejako trzech wkładów. Oczywiście w każdym z powyższych przypadków możliwe jest wniesienie wkładu pieniężnego.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze