Zaprzeczenie ojcostwa po uznaniu dziecka - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona w oparciu o następujące akty prawne:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),

• ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9 poz., 59 ze zmianami).

Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, jeśli nie zachodzi jedno z domniemań prawnych, które wskazywałoby, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, wówczas ustalenie ojcostwa odbywa się na podstawie:

• dobrowolnego uznania dziecka przez jego ojca,

• orzeczenia sądowego, wydanego na podstawie powództwa matki o ustalenie ojcostwa.

Dobrowolne uznanie dziecka może nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą - przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi. Jeżeli dziecko jest małoletnie, do jego uznania potrzebna jest zgoda matki. Jeśli ojciec dziecka odmawia jego uznania, matka dziecka poprzez powództwo o ustalenie ojcostwa, może uzyskać orzeczenie sądu stwierdzające fakt ojcostwa.

W opisanym przez Pana stanie faktycznym uznanie dziecka nastąpiło podczas procesu o ustalenie ojcostwa poprzez dobrowolne złożenie przez Pana oświadczenia woli o tym, iż jest Pan ojcem dziecka. Uznanie dziecka w taki sposób jest czynnością rodzinnoprawną i powoduje powstanie prawnego stosunku ojca do dziecka pomiędzy uznającym mężczyzną i uznanym (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1999-08-18 II CKN 321/99 OSNC 2000/3/49/26).

Na podstawie przepisów kodeksu rodzinnego, mężczyzna, który dziecko uznał, może w ciągu roku od daty uznania żądać jego unieważnienia z powodu wady swego oświadczenia woli. Termin wynikający z art. 80 KRO jest terminem zawitym i nie może być przywrócony (wyrok sądu apelacyjnego z 1997-04-23 I ACa 89/97 OSA w Lublinie 1997/4/23/56). Do wad oświadczeń woli kodeks cywilny zalicza: brak świadomości lub swobody w podjęciu decyzji, pozorność, błąd, postęp, groźba. Wynika z tego, że niezgodność uznania ze stanem rzeczywistym w ogóle nie może być podstawą powództwa o unieważnienie uznania (wyrok AP Poznań z 1999-06-15 I ACa 185/99 OSA 1999/11/48). W Pańskiej sprawie nawet, jeśli Pana oświadczenie woli dotknięte jest wadą (choć nic na to nie wskazuje, gdyż jak sam Pan powiedział, wiedział Pan, że dziecko nie jest Pana), to i tak minął już roczny termin na uchylenie się od skutków prawnych takiego oświadczenia.

Istnieją jeszcze inne rozwiązania przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym dotyczące unieważnienia uznania. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 1999-08-18 II CKN 321/99 OSNC 2000/3/49/26 - fakt, że mężczyzna, który uznał dziecko, nie jest jego ojcem biologicznym, może stanowić przyczynę uzasadniającą unieważnienie uznania w sytuacji wyraźnie określonej przez prawo i tylko na żądanie określonych osób (dziecka oraz prokuratora):

Na podstawie art. 81 dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletności, może żądać unieważnienia uznania, jeżeli mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem. Z żądaniem takim może jednak wystąpić dopiero po uzyskaniu pełnoletności.

Na podstawie art.86 powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz o unieważnienie uznania dziecka może wytoczyć także prokurator. Powództwo o unieważnienie uznania dziecka prokurator wytacza na podstawie własnego, samodzielnego uprawnienia materialnoprawnego. W sytuacji, gdy żadnemu z pozwanych nie przysługuje uprawnienie materialnoprawne z tej przyczyny, że termin do wytoczenia tego powództwa, bądź upłynął, bądź nie nadszedł, żaden z tych pozwanych nie może ograniczyć prokuratora w dyspozycji tego uprawnienia, w szczególności cofnięcie pozwu przez prokuratora, chociażby nastąpiło po rozpoczęciu rozprawy, nie wymaga zezwolenia pozwanego (postanowienie SN z 1979-12-05 II CZ 121/79 OSNC 1980/6/124/64).

W sytuacji przez Pana opisanej są to jedyne możliwości unieważnienia uznania dziecka, dokonanego kilka lat temu. Przeprowadzenie badań DNA w tym przypadku nie ma znaczenia. Może je Pan zrobić jedynie na własny użytek, ale dopiero po uzyskaniu zgody matki dziecka na pobranie próbek DNA od małoletniego.